Pytanie

Podatnik, osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, chce nabyć samochód, który będzie przez niego wykorzystywany w działalności gospodarczej. Samochód zostanie nabyty od rodziców podatnika w drodze umowy sprzedaży. Samochód stanowi majątek osobisty rodziców (rodzice nie prowadzą działalności gospodarczej i w chwili obecnej nigdzie nie pracują).
Czy nie ma przeszkód prawnych do zawarcia umowy sprzedaży z rodzicami?
Czy transakcja taka będzie podlegała szczególnym rygorom z uwagi na art. 25 ust. 6 u.p.d.o.f.?

Odpowiedź

Mimo, że w analizowanym przypadku występują powiązania rodzinne, o których mowa w art. 25 ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – dalej u.p.d.o.f. szczególne regulacje wynikające w tego przepisu nie mają zastosowania w przedstawionym stanie faktycznym.

Uzasadnienie

W art. 25 u.p.d.o.f. ustawodawca określił, że podmioty krajowe są ze sobą powiązane, jeśli występują powiązania m.in. o charakterze rodzinnym pomiędzy podmiotami krajowymi lub osobami pełniącymi w tych podmiotach funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze oraz jeżeli którakolwiek osoba łączy funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze w tych podmiotach. Przez pojęcie powiązań rodzinnych rozumie się małżeństwo oraz pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia. Wyjaśnienie ww. znaczeń pojęć znajduje się w przepisach ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Przykłady pokrewieństwa to np. relacja rodzice – dzieci.
Należy jednakże pamiętać, że powiązania o charakterze rodzinnym - skutkujące zastosowaniem przepisów o cenach transferowych - nie występują, jeśli jedna ze stron transakcji nie prowadzi działalności gospodarczej (nie jest firmą, podmiotem gospodarczym).

Niezależnie od powyższego Podatnik winien pamiętać, że transakcja sprzedaży przez osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej samochodu skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego na gruncie podatku cywilnoprawnego. Wynika to wprost z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych - dalej u.p.c.c., w myśl którego umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Przy sprzedaży rzeczy obowiązek podatkowy ciąży na kupującym (art. 4 pkt 1 u.p.c.c. ). Co ważne, podatek jest naliczany od wartości rynkowej rzeczy. Istotnym wydaje się zatem określenie zakresu tego pojęcia. W myśl prawa podatkowego wartość rynkową zwykło się ustalać na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia. Dla sprzedaży rzeczy ruchomych, czyli np. samochodu, stawka podatku wynosi 2 proc. podstawy opodatkowania, czyli wartości rynkowej.

Jeśli więc dana osoba zakupi pojazd okazyjnie, np. od kogoś z rodziny, to urząd skarbowy może zażądać dopłaty daniny. Wszystko przez to, że podatek nie odnosi się do ceny z umowy, ale do wartości wynikającej z katalogu. Zgodnie z art. 6 ust. 3 u.p.c.c. , gdy podatnik nie określi podstawy opodatkowania lub według fiskusa nie odpowiada ona wartości rynkowej, urząd skarbowy wzywa nabywcę do jej określenia i proponuje swoją wycenę. Jeżeli podatnik się nie zgadza ze stanowiskiem fiskusa, urząd określi podstawę opodatkowania z uwzględnieniem opinii biegłego lub przedłożonej przez podatnika wyceny rzeczoznawcy.
Dodam, że na podstawie art. 9 pkt 6 u.p.c.c. sprzedaż samochodu, którego wartość (podstawa opodatkowania) nie przekracza 1000 zł korzysta ze zwolnienia od opodatkowania tym podatkiem.

Pytanie pochodzi z publikacji Vademecum Doradcy Podatkowego

Przywołane akty prawne:

Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.)

Ustawa z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.)