Czy środki pieniężne otrzymane z fundacji na rehabilitację podlegają opodatkowaniu?

Sam fakt przekazania przez fundację podopiecznemu zebranych środków na rehabilitację nie zrodzi po stronie fundacji obowiązku zapłaty podatku - odpowiada ekspert Vademecum Głównego Księgowego.

Pytanie

Czy osoba fizyczna, która otrzymuje z fundacji środki na rehabilitację (które to środki fundacja zbierała specjalnie dla tej osoby) musi się rozliczyć z otrzymanych pieniędzy?
Czy fundacja przekazując podopiecznemu zebrane środki na rehabilitację musi od nich zapłacić jakiś podatek?

Odpowiedź

Jeżeli dokonywane świadczenie stanowi darowiznę to może w tej sytuacji wchodzić w grę zapłata podatku od spadków i darowizn. W przypadku natomiast typowych świadczeń z pomocy społecznej, świadczenia te będą wyłączone z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn, natomiast skorzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego (szczegóły w uzasadnieniu).
Sam fakt przekazania przez fundację podopiecznemu zebranych środków, nie zrodzi po stronie fundacji obowiązku zapłaty podatku.

Uzasadnienie

Przede wszystkim należałoby w analizowanym przypadku ustalić jaki jest charakter świadczeń dokonywanych przez fundację. Teoretycznie bowiem może to być darowizna, bądź też nieodpłatne świadczenie niespełniające przesłanek darowizny.
Pod pojęciem darowizny rozumie się czynność, w ramach której darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku (art. 888 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.) – dalej k.c. Darowizny jednak nie stanowią na przykład bezpłatne przysporzenia, gdy zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia wynika z umowy uregulowanej innymi przepisami kodeksu (art. 889 pkt 1 k.c.).

Treść pytania nie wskazuje w jakiej formie fundacja zamierza przekazywać środki na rehabilitację swojego podopiecznego. Z przedstawionych w pytaniu okoliczności wynika jedynie, że środki te "fundacja specjalnie zbierała". Teoretycznie możliwe jest w tej sytuacji przekazanie tych środków na cele osoby fizycznej w formie darowizny. Ustalenie określonej formy świadczenia będzie tu w głównej mierze uzależnione od tego jaka forma świadczenia będzie wynikała ze statutu fundacji, a także z łączącej strony umowy. Jeżeli strony określą, że będzie to darowizna i statut fundacji nie będzie się takiemu określeniu sprzeciwiał, to świadczenie należy potraktować dla celów podatkowych jako darowiznę. W takiej sytuacji, ewentualnemu opodatkowaniu będzie podlegała wartość darowizny przekraczająca kwotę wolną od podatku tj. w pięcioletnim okresie, dla nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej – kwotę 4.902 zł (art. 9 ust. 1 pkt 3 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 z późn. zm.).

Trudno jednakże zakładać, ażeby dokonywane świadczenia rzeczywiście były w analizowanym przypadku traktowane jako darowizny. Istnieją bowiem w takich przypadkach zgodne z literą prawa metody przekazywania pieniędzy w formach innych niż darowizny, czyli w formach niewywołujących żadnych skutków w podatku od spadków i darowizn, a jednocześnie zwolnionych od podatku dochodowego. Chodzi tu to tzw. świadczenia pomocy społecznej, w rozumieniu przepisów ustawy z 12 maja 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.), czyli świadczenia w ramach instytucji polityki społecznej państwa, mającej na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. W takiej sytuacji świadczenia skorzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 79 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.).

Przedstawione w pytaniu okoliczności wskazują, że z taką pomocą mamy w analizowanym przypadku do czynienia. Jeżeli zatem opisane w pytaniu świadczenia nie będą określane mianem darowizn, to nie będą one rodziły skutków podatkowych w żadnym z podatków. Z podatku bowiem od darowizn będą wyłączone, natomiast w zakresie podatku dochodowego będą korzystały ze zwolnienia (zob. interpretację indywidualną Dyrektora izby Skarbowej w Katowicach z 13 maja 2009 r., IBPBII/1/436-44/09/MCZ).

Jeżeli chodzi o skutki podatkowe po stronie fundacji, to teoretycznie może rodzić w określonych przypadkach takie skutki fakt otrzymania świadczeń od osób, które tych świadczeń dokonują. Bez względu natomiast a formę dokonywanych świadczeń na rzecz podopiecznych, sam fakt przekazania przez fundację podopiecznemu zebranych środków nie zrodzi po stronie fundacji obowiązku zapłaty podatku.

Pytanie pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego