Czy spółka może ubiegać się o odszkodowanie od urzędu skarbowego za wydanie postanowienia, którego nieważność stwierdziła izba skarbowa?

Jeżeli izba skarbowa wydała decyzję stwierdzającą nieważność (a więc w trybie nadzwyczajnym) postanowienia to istnieją przesłanki do dochodzenia odszkodowania za powstałe szkody.

Pytanie

Czy spółka może ubiegać się o odszkodowanie od urzędu skarbowego (i urzędników) za wydanie postanowienia, którego nieważność stwierdziła izba skarbowa?

Odpowiedź

Jeżeli izba skarbowa wydała decyzję stwierdzającą nieważność (a więc w trybie nadzwyczajnym) postanowienia to istnieją przesłanki do dochodzenia odszkodowania za powstałe szkody. Opisany przez Państwa tryb nadzwyczajny uchylenia postanowienia wskazuje bowiem na to, iż mamy do czynienia z orzeczeniem prawomocnym.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 417 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) – dalej k.c., za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

Stosownie do art. 4171 § 2 k.c., jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.

Odnosząc więc przedstawiony stan prawny do Państwa sytuacji wskazać należy, iż jeżeli izba skarbowa wydała decyzję stwierdzającą nieważność (a więc w trybie nadzwyczajnym) postanowienia to istnieją przesłanki do dochodzenia odszkodowania za powstałe szkody w związku z art. 417 i 4171 § 2 k.c. Opisany przez Państwa tryb nadzwyczajny uchylenia postanowienia wskazuje bowiem na to, iż mamy do czynienia z orzeczeniem prawomocnym.

Odrębną kwestią jest możliwość pociągnięcie do odpowiedzialności majątkowej za błędnie wydane rozstrzygnięcia organów podatkowych.

Zasady odpowiedzialności majątkowej za błędnie wydane rozstrzygnięcia organów podatkowych reguluje ustawa z 20 stycznia 2011 r. o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa (Dz. U. Nr 34, poz. 173) - dalej u.o.m.f.p.

Zgodnie z art. 5 u.o.m.f.p. funkcjonariusz publiczny ponosi odpowiedzialność majątkową w razie łącznego zaistnienia następujących przesłanek:
1) na mocy prawomocnego orzeczenia sądu lub na mocy ugody zostało wypłacone przez podmiot odpowiedzialny odszkodowanie za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej z rażącym naruszeniem prawa;
2) rażące naruszenie prawa, o którym mowa w pkt 1, zostało spowodowane zawinionym działaniem lub zaniechaniem funkcjonariusza publicznego;
3) rażące naruszenie prawa, o którym mowa w pkt 1, zostało stwierdzone zgodnie z art. 6.

Stosownie do art. 6 pkt 2 u.p.m.f.p. jedną z przesłanek zaistnienia rażącego naruszenia prawa jest wydanie ostatecznej decyzji stwierdzającej nieważność decyzji lub postanowienia na podstawie art. 247 § 1 pkt 2 albo pkt 3 lub art. 247 § 1 pkt 2 albo pkt 3, w związku z art. 219 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.).

Odnosząc więc przedstawiony stan prawny do Państwa sytuacji wskazać należy, iż jeżeli izba skarbowa wydała decyzję ostateczną stwierdzającą nieważność postanowienia i przesłanką do takiego rozstrzygnięcia było rażące naruszenie prawa lub też brak podstawy prawnej do wydania postanowienia to istnieją przesłanki do dochodzenia odszkodowania od urzędnika za powstałe szkody na zasadach określonych w u.o.m.f.p.