Czy samochód może być wprowadzony do ewidencji środków trwałych, jeśli właściciel nie ma prawa jazdy?

Przepisy nie przewidują, aby okoliczność, że podatnik nie posiada prawa jazdy wyłączała możliwość wykorzystywania samochodu na potrzeby związane z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą, a w konsekwencji uznawania takich samochodów za środki trwałe.

Pytanie

Właścicielami samochodu osobowego są 3 osoby (mąż 25 proc., żona 50 proc., córka 25 proc.). Działalność jest prowadzona przez żonę jako działalność jednoosobowa. Wartość samochodu wynosi 12.000 zł. Właściciel firmy (żona) nie posiada prawa jazdy.
Czy samochód może być wprowadzony do ewidencji środków trwałych, jeśli właściciel nie ma prawa jazdy (jest wożony przez córkę lub męża)?
Jaka powinna być podstawa do amortyzacji - 6000 zł (tj. 50 proc. wartości samochodu) czy też 9000 zł (75 proc. wartości samochodu)?
Czy można bezpośrednio w koszty księgować zakup paliwa, ubezpieczenie i inne koszty dotyczące samochodu, czy też należy rozliczać kilometrówkę?

Odpowiedź

Nie ma przeszkód, aby w przedstawionej sytuacji żona zaliczyła samochód do środków trwałych w prowadzonej działalności gospodarczej i rozpoczęła jego amortyzację (o ile samochód ten jest wykorzystywany na potrzeby związane z prowadzoną przez żonę działalnością gospodarczą). Wartością początkową tego samochodu będzie połowa jego wartości, tj. 6000 zł. Jeżeli przedmiotowy samochód zostanie przez żonę zaliczony do środków trwałych, wydatki z jego użytkowaniem (koszty zakupu paliwa, ubezpieczenia oraz inne koszty eksploatacyjne) będą mogły być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów bez konieczności prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdów.

Uzasadnienie

Amortyzacji podlegają, między innymi, stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania środki transportu (w tym samochody) o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu (zob. art. 22a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - dalej u.p.d.o.f.). W konsekwencji prowadzący działalność gospodarczą podatnicy będący właścicielami lub współwłaścicielami samochodów mogą zaliczać je do środków trwałych i amortyzować (o ile są one kompletne i zdatne do użytku, a ich przewidywany okres wykorzystywania na wskazane potrzeby związane z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą).

Dotyczy to również podatników, którzy nie posiadają prawa jazdy. Przepisy nie przewidują, aby okoliczność taka wyłączała możliwość wykorzystywania samochodu na potrzeby związane z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą, a w konsekwencji uznawania takich samochodów za środki trwałe. Przepisy nie przewidują również, aby podatnicy nieposiadający prawa jazdy nie mogli amortyzować samochodów czy zaliczać do kosztów uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych. Nie ma zatem przeszkód, aby w przedstawionej sytuacji żona zaliczyła samochód do środków trwałych w prowadzonej działalności gospodarczej i rozpoczęła jego amortyzację (o ile samochód ten jest wykorzystywany na potrzeby związane z prowadzoną przez żonę działalnością gospodarczą).

Wartością początkową tego samochodu będzie połowa jego wartości, tj. 6000 zł. Wynika to z art. 22g ust. 11 u.p.d.o.f ., który stanowi, że w razie gdy składnik majątku stanowi współwłasność podatnika, wartość początkową tego składnika ustala się w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział podatnika we własności tego składnika majątku. Zasada ta nie ma co prawda zastosowania do składników majątku stanowiących wspólność majątkową małżonków (chyba, że małżonkowie wykorzystują składnik majątku w działalności gospodarczej prowadzonej odrębnie), lecz różne udziały małżonków we własności przedmiotowego samochodu świadczą o tym, że nie stanowi on ich wspólności majątkowej.

Jednocześnie pragnę wyjaśnić, że jeżeli przedmiotowy samochód zostanie przez żonę zaliczony do środków trwałych, wydatki z jego użytkowaniem (koszty zakupu paliwa, ubezpieczenia oraz inne koszty eksploatacyjne) będą mogły być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów bez konieczności prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdów. Ewidencja taka będzie musiała być prowadzona (a wydatki związane z używaniem samochodu będą stanowić koszty uzyskania przychodów tylko do limitu wynikającego z przemnożenia przebiegu samochodu oraz tzw. "kilometrówki") tylko, jeżeli samochód ten nie zostanie zaliczony do środków trwałych żony (zob. art. 23 ust. 1 pkt 46 i ust. 5 u.p.d.o.f. ).

Pytanie pochodzi z Vademecum Głównego Księgowego

Przywołane akty prawne

Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.)