Spółka wystawiła faktury kontrahentom za dostawę towarów za wrzesień i październik 2008 r. Z kontrahentem były prowadzone rozmowy dotyczące zmiany umowy na niższą cenę. Kontrahent w terminie zapłacił częściowo. Taką wartość, jaką uznał za stosowną. Pozostało do zapłaty 120.000 zł. Od listopada spółka zmieniła odbiorcę. W styczniu kontrahent dopłacił za wrzesień i październik 90.000 zł, a na kwotę 300.00 zł w marcu 2009 r. została zawarta ugoda sądową. Spółka w 2008 r. na niepewną należność utworzyła odpis aktualizacyjny.
Czy spółka może teraz wystawić fakturę korygującą? Czy zachować procedury rozliczenia podatku w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności?
Jeżeli w ramach ugody sądowej nastąpiło obniżenie ceny, Spółka uprawniona jest wówczas do wystawienia faktury korygującej na rzecz kontrahenta.
Udzielając odpowiedzi na zadane pytanie w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, iż jak wynika to zakreślonego stanu faktycznego, kwotę sporną objętą ugodą sądową stanowiło 30.000 zł, która to kwota uległa następnie obniżeniu na podstawie ww. ugody.
Określając konsekwencje obniżenia ceny (należności) w drodze ugody sądowej warto zwrócić uwagę, iż zgodnie z art. 29 ust. 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) - dalej u.p.t.u., podstawę opodatkowania zmniejsza się m.in. o kwoty udokumentowanych, prawnie dopuszczalnych i obowiązkowych rabatów (bonifikat, opustów, uznanych reklamacji i skont). Właściwą formą udokumentowania udzielenia rabatów, o których mowa w zdaniu poprzednim jest faktura korygująca podlegająca wystawieniu według zasad przewidzianych w § 13 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług, Dz. U. Nr 212, poz. 1337).
Zważywszy na to, iż ww. przepisy nie definiują pojęcia rabatu, warto w tym miejscu odwołać się do definicji słownikowej w myśl której rabatem jest "obniżenie ceny towaru o pewną kwotę". Podobne znaczenie ma również pojęcie bonifikaty, do którego odwołuje się art. 29 ust. 4 u.p.t.u - bonifikatą jest bowiem " zmniejszenie ustalonej ceny towaru lub usługi".
Odnosząc powyższe rozważania do przypadku Spółki stwierdzić trzeba, że dla uznania, iż doszło do udzielenia rabatu, tj. obniżenia ceny towaru, bez znaczenia - na gruncie podatku VAT - pozostaje okoliczność, czy nastąpiło to w formie porozumienia, ugody, czy też ugody sądowej. Pojęcie rabatu odwołuje się do skutku (obniżenie ceny) bez warunkowania przyczyn czy też formy obniżenia.
Tym samym, prawidłowym jest twierdzenie, że w związku ze zmniejszeniem ceny przez Spółkę, co nastąpiło w formie ugody sądowej, jest ona uprawniona do wystawienia faktury (faktur) korygujących do faktury (faktur) pierwotnych. Zmniejszenia kwoty podatku VAT Spółka będzie mogła dokonać na zasadach przewidzianych w art. 29 ust. 4a i nast. u.p.t.u., a więc w rozliczeniu za okres, w którym kontrahent otrzymał fakturę korygującą. Dodatkowym warunkiem jest wymóg posiadania przez Spółkę potwierdzenia odebrania faktury korygującej przez kontrahenta. Potwierdzenie to powinno znajdować się w posiadaniu Spółki przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za ww. okres (aczkolwiek w doktrynie prawa podatkowego wskazuje się, że warunek ten jest niezgodny z prawem unijnym).
Stanowisko zaprezentowane powyżej znajduje pośrednie potwierdzenie wśród interpretacji organów podatkowych, które w kontekście obniżenia ceny poprzez zawarcie ugody sądowej wskazują na konieczność wystawienia przez sprzedawcę faktury korygującej (por. postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Słupsku z dnia 31 sierpnia 2005 r., OF/415-0002/05; postanowienie Naczelnika Pomorskiego Urzędu Skarbowego z dnia 4 stycznia 2006 r., DP/PD/423-0129/05/AK).
Uwagi
Warto nadmienić, iż w przypadku obniżenia ceny w drodze ugody sądowej, Spółka zasadniczo nie ma możliwości skorzystania z tzw. ulgi na złe długi przewidzianej w art. 89 i nast. u.p.t.u. Otóż dotyczy ona wierzytelności, których - na moment korzystania z tej ulgi - nieściągalność została uprawdopodobniona, tzn. co do których dłużnik pozostaje w zwłoce przez okres co najmniej 180 dni licząc od terminu płatności wynikającego z umowy lub faktury. Natomiast w przypadku Spółki z kwoty 120.000 zł - 90.000 zł zostało zapłacone przez kontrahenta jeszcze przed zawarciem ugody. Co najwyżej możliwym byłoby skorzystanie z ww. ulgi jedynie w zakresie niezapłaconej przez kontrahenta kwoty, ale w wielkości już po dokonaniu obniżenia ceny (tj. zawarciu ugody).
Paweł Łabno
Czy spółka może teraz wystawić fakturę korygującą? Czy zachować procedury rozliczenia podatku w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności?
Jeżeli w ramach ugody sądowej nastąpiło obniżenie ceny, Spółka uprawniona jest wówczas do wystawienia faktury korygującej na rzecz kontrahenta.
Udzielając odpowiedzi na zadane pytanie w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, iż jak wynika to zakreślonego stanu faktycznego, kwotę sporną objętą ugodą sądową stanowiło 30.000 zł, która to kwota uległa następnie obniżeniu na podstawie ww. ugody.
Określając konsekwencje obniżenia ceny (należności) w drodze ugody sądowej warto zwrócić uwagę, iż zgodnie z art. 29 ust. 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) - dalej u.p.t.u., podstawę opodatkowania zmniejsza się m.in. o kwoty udokumentowanych, prawnie dopuszczalnych i obowiązkowych rabatów (bonifikat, opustów, uznanych reklamacji i skont). Właściwą formą udokumentowania udzielenia rabatów, o których mowa w zdaniu poprzednim jest faktura korygująca podlegająca wystawieniu według zasad przewidzianych w § 13 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług, Dz. U. Nr 212, poz. 1337).
Zważywszy na to, iż ww. przepisy nie definiują pojęcia rabatu, warto w tym miejscu odwołać się do definicji słownikowej w myśl której rabatem jest "obniżenie ceny towaru o pewną kwotę". Podobne znaczenie ma również pojęcie bonifikaty, do którego odwołuje się art. 29 ust. 4 u.p.t.u - bonifikatą jest bowiem " zmniejszenie ustalonej ceny towaru lub usługi".
Odnosząc powyższe rozważania do przypadku Spółki stwierdzić trzeba, że dla uznania, iż doszło do udzielenia rabatu, tj. obniżenia ceny towaru, bez znaczenia - na gruncie podatku VAT - pozostaje okoliczność, czy nastąpiło to w formie porozumienia, ugody, czy też ugody sądowej. Pojęcie rabatu odwołuje się do skutku (obniżenie ceny) bez warunkowania przyczyn czy też formy obniżenia.
Tym samym, prawidłowym jest twierdzenie, że w związku ze zmniejszeniem ceny przez Spółkę, co nastąpiło w formie ugody sądowej, jest ona uprawniona do wystawienia faktury (faktur) korygujących do faktury (faktur) pierwotnych. Zmniejszenia kwoty podatku VAT Spółka będzie mogła dokonać na zasadach przewidzianych w art. 29 ust. 4a i nast. u.p.t.u., a więc w rozliczeniu za okres, w którym kontrahent otrzymał fakturę korygującą. Dodatkowym warunkiem jest wymóg posiadania przez Spółkę potwierdzenia odebrania faktury korygującej przez kontrahenta. Potwierdzenie to powinno znajdować się w posiadaniu Spółki przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za ww. okres (aczkolwiek w doktrynie prawa podatkowego wskazuje się, że warunek ten jest niezgodny z prawem unijnym).
Stanowisko zaprezentowane powyżej znajduje pośrednie potwierdzenie wśród interpretacji organów podatkowych, które w kontekście obniżenia ceny poprzez zawarcie ugody sądowej wskazują na konieczność wystawienia przez sprzedawcę faktury korygującej (por. postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Słupsku z dnia 31 sierpnia 2005 r., OF/415-0002/05; postanowienie Naczelnika Pomorskiego Urzędu Skarbowego z dnia 4 stycznia 2006 r., DP/PD/423-0129/05/AK).
Uwagi
Warto nadmienić, iż w przypadku obniżenia ceny w drodze ugody sądowej, Spółka zasadniczo nie ma możliwości skorzystania z tzw. ulgi na złe długi przewidzianej w art. 89 i nast. u.p.t.u. Otóż dotyczy ona wierzytelności, których - na moment korzystania z tej ulgi - nieściągalność została uprawdopodobniona, tzn. co do których dłużnik pozostaje w zwłoce przez okres co najmniej 180 dni licząc od terminu płatności wynikającego z umowy lub faktury. Natomiast w przypadku Spółki z kwoty 120.000 zł - 90.000 zł zostało zapłacone przez kontrahenta jeszcze przed zawarciem ugody. Co najwyżej możliwym byłoby skorzystanie z ww. ulgi jedynie w zakresie niezapłaconej przez kontrahenta kwoty, ale w wielkości już po dokonaniu obniżenia ceny (tj. zawarciu ugody).
Paweł Łabno