Czy nocleg w mieszkaniu służbowym jest przychodem pracownika?

Zapewnienie pracownikowi noclegu w mieszkaniu służbowym w czasie podróży służbowej nie rodzi po jego stronie przychodu podlegającego opodatkowaniu.

Pytanie:

Jesteśmy spółką komandytowo-akcyjną, a siedziba spółki znajduje się w innej miejscowości niż produkcja. Kierownik w umowie o prace ma zapis: siedziba spółki. Kierownik 3 dni w tygodniu jest oddelegowany do kontroli produkcji. Ma wystawioną delegację i śpi w mieszkaniu zakładowym. Czy udostępnienie mieszkania zakładowego kierownikowi budowy będzie stanowiło przychód?

Odpowiedź:

Zapewnienie pracownikowi noclegu w mieszkaniu służbowym w czasie podróży służbowej nie rodzi po jego stronie przychodu podlegającego opodatkowaniu. W sytuacji, gdyby pracownik mieszkał w tym mieszkaniu poza podróżą służbową - uzyskiwałby przychód, który korzystałby ze zwolnienia od podatku do wartości 500 zł miesięcznie. Nadwyżka podlegałaby opodatkowaniu.

Uzasadnienie:

Bazując na regulacji zawartej w art. 11 i 12 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.f., można dojść do wniosku, że niemalże każde świadczenie, jakie pracownik otrzymuje od swojego pracodawcy wiąże się z powstaniem przychodu po stronie tego pracownika. Przychodem tym są nie tylko pieniądze i wartości pieniężne, ale i wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. W niektórych przypadkach przychód ten będzie jednak korzystał ze zwolnienia podatkowego.

W przypadku zapewnienia pracownikowi mieszkania zakładowego, pracownik co prawda uzyskuje przychód, ale w oparciu o art. 21 ust. 1 pkt 19 u.p.d.o.f., przychód ten może korzystać ze zwolnienia od podatku. Zgodnie ze wskazanym przepisem, wolne od podatku dochodowego jest wartość świadczeń ponoszonych przez pracodawcę z tytułu zakwaterowania pracowników do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 500 zł. Zwolnienie to ma zastosowanie do pracowników, których miejsce zamieszkania jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, a podatnik nie korzysta z podwyższonych kosztów uzyskania przychodów, określonych w art. 22 ust. 2 pkt 3 i 4 u.p.d.o.f.

Z pytania wynika jednak, że nocleg w zakładowym mieszkaniu zapewniony jest kierownikowi w związku z odbywaną przez niego podróżą służbową. Zgodnie z art. 775 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - dalej: k.p., pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową. Koszty te obejmują także koszty noclegu, które w oparciu o art. 21 ust. 1 pkt 16 u.p.d.o.f. są zwolnione od podatku. Z przepisu tego wynika bowiem, że od podatku wolne są diety i inne należności za czas podróży służbowej pracownika a także osoby niebędącej pracownikiem.
Oznacza to zatem, że zapewnienie pracownikowi noclegu w zakładowym mieszaniu w czasie podróży służbowej nie skutkuje powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu.

Problemem jest jednak to, czy mamy rzeczywiście do czynienia z podróżą służbową. W sytuacji, gdy pracownik stale świadczy pracę na danym terenie, trudno uznać, iż następuje to w ramach podróży służbowej – takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów z dnia 19 listopada 2008 r., II PZP 11/08. Niestety w uchwale SN nie podjął się sprecyzowania, kiedy mamy do czynienia ze stałym świadczeniem pracy na danym terenie, przez co tematyka ta wciąż budzi wiele wątpliwości. Innymi słowy, podatnik słusznie uznaje, że wyjazdy poza miejsce pracy nie stanowią podróży służbowej, ale dyskusyjne jest, czy miejsce pracy zostało określone prawidłowo - skoro bowiem pracownik świadczy pracę w dwóch miejscach, to powinno to być wykazane na umowie o pracę.