Czy mam obowiązek korygowania podatku naliczonego jeśli minął termin płatności wynikający z faktury, ale mam zawarte porozumienie z nowymi terminami płatności?

Skoro ustawodawcy chodziło o upływ terminu płatności określony w umowie lub na fakturze, to pamiętajmy o tym, iż porozumienie o przedłużeniu terminu płatności jest również umową, bo wynika ze zgodnego oświadczenia woli stron. Oznacza to, że od określonego w porozumieniu terminu płatności biegnie nowy termin 150-dniowy.

Pytanie

Czy mam obowiązek korygowania podatku naliczonego, o którym mowa w art. 89b ustawy o VAT, jeśli minął termin płatności wynikający z faktury, ale mam zawarte porozumienie z którego wynikają nowe terminy płatności?
Porozumienie zawarte jest w ubiegłym roku i zgodnie z nim nie mam zadłużenia przeterminowanego wobec firmy.

Odpowiedź

Skoro ustawodawcy chodziło o "upływ terminu płatności określony w umowie lub na fakturze", to pamiętajmy o tym, iż porozumienie o przedłużeniu terminu płatności jest również umową, bo wynika ze zgodnego oświadczenia woli stron. Oznacza to, że od określonego w porozumieniu terminu płatności biegnie nowy termin 150-dniowy.
Ustawodawca – poza skróceniem terminu (ze 180 do 150 dni) na tej płaszczyźnie nie dokonał zmian w 2013 r.
Jakkolwiek na gruncie podatku dochodowego ustawodawcy przyświecał zamiar, by zapobiec przedłużaniu terminów płatności i wykorzystywaniu silniejszej pozycji na rynku przez jednego z kontrahentów, to w podatku VAT nie mamy takich obostrzeń.
Ulga na złe długi ma chronić wierzyciela. Jeżeli wierzyciel zgadza się na przedłużenie terminu płatności, to nie może wykorzystać instytucji ulgi na złe długi, zaś dłużnik nie musi dokonywać samokorekty.

Uzasadnienie

Na podstawie art. 89a ust. 1a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) - dalej u.p.t.u. - w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013 r. - nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną, w przypadku, gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.

W konsekwencji w myśl art. 89b ust. 1 u.p.t.u. w brzmieniu od 1 stycznia 2013 r. występuje obowiązek tzw. samokorekty, który związany jest z tym, że w przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze.

Skoro więc dłużnik opóźnia się z płatnością, to ma obowiązek dokonania samokorekty. Jeżeli jednak ma miejsce zgodne oświadczenie woli obu stron stosunku zobowiązaniowego, że termin płatności zostaje przesunięty – termin 150 dni zaczyna biec od nowego terminu płatności.

W prawie cywilnym obowiązuje zasada swobody umów, stąd porozumienie może mieć nawet ustny charakter. Mimo powyższego – z ostrożności, w tym dla celów dowodowych (i na potrzeby zapobieżenia ewentualnym sporom sądowym, i kwestionowaniu korekt wierzyciela czy braku korekt dłużnika przez organ podatkowy) dobrze byłoby oczywiście zawrzeć takie porozumienie na piśmie, nadto nowy wyznaczony termin winien być ustalony precyzyjnie, a nie na zasadzie (w skrajnym przypadku), że "zapłacę jak będę miał".

W praktyce dochodzi bowiem później do problemów interpretacyjnych – na gruncie postępowań podatkowych – co strony rozumiały przez nieprecyzyjne określenie nowego terminu. Pamiętać trzeba również, że z art. 199a § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) - dalej o.p., organ podatkowy dokonując ustalenia treści czynności prawnej, uwzględnia zgodny zamiar stron i cel czynności, a nie tylko dosłowne brzmienie oświadczeń woli złożonych przez strony czynności.

Przy czym w świetle orzecznictwa – jakkolwiek dotyczyło to innego zagadnienia, niż ulga na złe długi (tj. moment powstania obowiązku podatkowego uzależniony od umownego ustalenia terminu płatności) – "wymóg określenia w umowie terminów płatności należności z tytułu usług, oznacza wskazanie konkretnych dni (kalendarzowo), na które ma przypadać dokonanie świadczenia pieniężnego przez usługobiorcę. W szczególności wymóg określoności terminów płatności nie będzie spełniony, gdy umowa nadejście terminu zapłaty uzależniać będzie od złożenia dodatkowych oświadczeń, czy dokonania uzgodnień (już po powstaniu obowiązku na innej podstawie)" – prawomocny wyrok WSA we Wrocławiu z 25 października 2012 r., I SA/Wr 897/12. W związku z tym istnieje niebezpieczeństwo, że organy podatkowe czy sądy administracyjne będą kwestionować nieprecyzyjne określenie terminów w porozumieniu.