CIT: wydatków na zwrot kosztów pomocy prawnej spółka nie wrzuci w koszty

Wydatki Spółki na koszty sądowe i koszty zastępstwa procesowego, do których zwrotu spółka została zobowiązana na podstawie wyroku lub ugody sądowej, związane z dochodzeniem przez jej pracowników roszczeń przeciwko spółce, wynikających z wypadków przy pracy lub niezdolności do pracy, nie stanowią kosztów uzyskania przychodów. Tak wskazał NSA w wyroku z 13 stycznia 2016 r.

Spór w niniejszej sprawie koncentrował się na odpowiedzi na pytanie, czy koszty pomocy prawnej świadczonej na rzecz osób występujących z roszczeniami można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów, czy też nie można.

Sprawa dotyczyła spółki, przeciwko której z roszczeniami wystąpili jej poszkodowani w wypadkach pracownicy. Były to roszczenia o:
- zwrot kosztów leczenia, które było niezbędne w związku z wypadkiem przy pracy,
- zapłatę kwot niezbędnych dla przygotowania do wykonywania innego zawodu,
- przyznanie tzw. renty wyrównawczej,
- przyznanie jednorazowego odszkodowania,
- zadośćuczynienie za doznaną krzywdę spowodowaną wypadkiem przy pracy.

Ponieważ spółka przegrała postępowania sądowe dotyczące tych roszczeń, to musiała także pokryć koszty pomocy prawnej świadczonej na rzecz pracowników. Spółka uznała, że wydatki te stanowią koszty uzyskania przychodu, albowiem mają charakter definitywny, a także zostały należycie udokumentowane. Wydatki te pozostają również w związku z prowadzoną przez Spółkę działalnością.

Fiskus się nie zgodził. Uznał, że koszty pokrycia kosztów pomocy prawnej świadczonej na rzecz osób występujących z roszczeniami należy wyłączyć z kosztów podatkowych strony, jako wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów.

Sprawa trafiła ostatecznie do NSA. Zdaniem sądu fiskus ma rację. Wydatki spółki na "koszty pomocy prawnej" związane z dochodzeniem przez swoich pracowników roszczeń w związku ze wskazanymi zdarzeniami nie stanowią kosztów uzyskania przychodu w świetle art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. Według sądu wydatków tych nie można uznać za koszty uzyskania przychodów z kilku powodów. Przede wszystkim poniesienie tych wydatków przez spółkę jest formą dolegliwości finansowej z tytułu przegrania procesu sądowego. Zatem są to pewnego rodzaju dolegliwe dla Spółki wydatki i nie przynoszą jej przychodu. Wydatki te są ściśle powiązane z dochodzeniem roszczeń przez pracowników, ale są kosztami postępowania sądowego nie zaś opodatkowanej działalności Spółki. Poza tym wydatki stanowiące koszty pomocy prawnej pracowników spółki niewątpliwie nie mają bezpośredniego związku z prowadzoną działalnością gospodarczą spółki. Istnienie związku przyczynowo – skutkowego pomiędzy spornymi wydatkami a przychodem spółki można byłoby ewentualnie rozważyć, gdyby Spółka prowadziła działalność gospodarczą polegającą na profesjonalnym świadczeniu usług prawniczych, ale tak nie jest bo spółka prowadzi działalność produkcyjną.

Dla porównania własne sądowe i koszty zastępstwa procesowego ponoszone bezpośrednio przez spółkę w związku ze sprawami pracowniczymi prowadzonymi przeciwko niej są konsekwencją ryzyka gospodarczego. Wydatki te są ponoszone w celu zachowania źródła przychodu. Spółka w ten sposób broni swoich praw, jak każdy pozwany w procesach sądowych.

Wyrok NSA z 13 stycznia 2016 r., sygn. akt II FSK 2500/13

Omówienie pochodzi z publikacji Vademecum Głównego Księgowego