Problematyczne jest pojęcie byłego pracodawcy, a dokładnie brak w przepisie ograniczenia czasowego, w którym możemy mówić o byłym pracodawcy na potrzeby wakacji składkowych.
- W ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych nie ma definicji „byłego pracodawcy”. Jest za to przepis dotyczący wakacji składkowych, gdzie takie pojęcie się pojawia. Jednak jest problem z jego wykładnią, więc nie wiadomo, w przypadku jakiego byłego pracodawcy mamy wstrzymywać się z wykonywaniem czynności świadczonych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej przez ostatnie dwa lata: czy tego, który był pracodawcą przedsiębiorcy 2, 5, 25, czy nawet 40 lat temu – mówi serwisowi Prawo.pl Przemysław Hinc, doradca podatkowy i członek zarządu w kancelarii PJH Doradztwo Gospodarcze. I dodaje: - Z brzmienia przepisu wynika, że chodzi o każdego byłego pracodawcę, który był nim kiedykolwiek. A przecież przez kilkadziesiąt lat mogła zmienić się nie tylko siedziba, ale też na przykład nazwa firmy byłego pracodawcy.
Czytaj również: Wakacje składkowe - przedsiębiorcy nie mają dnia do stracenia>>
Były pracodawca, czyli kto i do kiedy
Chodzi o art. 17a ust. 1 pkt 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: u.s.u.s). Przepis ten określa warunki, jakie musi spełnić osoba wpisana do rejestru Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEDIG), prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą albo zatrudniająca do dziewięciu osób (tzw. mikroprzedsiębiorca) oraz komornicy sądowi, aby móc skorzystać z wakacji składkowych. Zgodnie z nim płatnik składek prowadzący działalność gospodarczą może zostać zwolniony z obowiązku opłacenia należnych składek na jego własne obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe, za wskazany we wniosku miesiąc kalendarzowy, jeżeli – jak mówi przepis - jako ubezpieczony w roku kalendarzowym poprzedzającym rok złożenia wniosku oraz w okresie od początku roku kalendarzowego złożenia wniosku do dnia złożenia tego wniosku nie wykonywał pozarolniczej działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego w roku kalendarzowym rozpoczęcia działalności gospodarczej lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.
Cena promocyjna: 38.7 zł
|Cena regularna: 129 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 64.5 zł
Zapytaliśmy Zakład Ubezpieczeń Społecznych o to, czy pracodawcą, o którym mowa w art. 17a ust. 1 pkt 3 u.s.u.s. może być pracodawca sprzed 20 lat, 25 lat, a nawet z czasów PRL. - Zgodnie z art. 17a ust.1 pkt 3 u.s.u.s., warunkiem skorzystania z tzw. „wakacji składkowych” jest, aby ubezpieczony w roku kalendarzowym poprzedzającym rok złożenia wniosku oraz w okresie od początku roku kalendarzowego złożenia wniosku do dnia złożenia tego wniosku nie wykonywał pozarolniczej działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego w roku kalendarzowym rozpoczęcia działalności gospodarczej lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej – przekazał nam Wojciech Dąbrówka, rzecznik ZUS.
Wszyscy prawnicy, z którymi rozmawialiśmy, są jednak zgodni: przepis nie zawiera limitu czasowego dla byłego pracodawcy, przez co przy ustalaniu prawa do wakacji składkowych pod uwagę należy wziąć wykonywanie usług na rzecz każdego byłego pracodawcy, który był pracodawcą kiedykolwiek.
- Przepis jest nadmiernie skomplikowany, budzi niepotrzebne dyskusje i jest także nieracjonalny – mówi Marcin Frąckowiak, radca prawny z kancelarii Sadkowski i Wspólnicy, ekspert BCC ds. zbiorowego oraz indywidualnego prawa pracy. I wskazuje: - Z uzasadnienia do projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw możemy się dowiedzieć, iż ustawodawcy zależało na tym, aby przeciwdziałać zjawisku „wypychania na samozatrudnienie”. A więc, przechodzenia z umowy o pracę na umowę B2B tylko po to, aby skorzystać ze zwolnienia składkowego. Racjonalne byłoby więc nieodmawianie zwolnienia składkowego dla osób, które wiele lat wcześniej pozostawały w stosunku pracy a obecnie prowadzą działalność gospodarczą.
- Może ustawodawca tak chciał, ale ostatecznie przepis ma inne brzmienie. Jeśli więc wykładnia językowa przepisu nie nastręcza trudności, nie występuje sprzeczność w jego brzmieniu, to nie powinno się poszukiwać jego znaczenia, stosując inne sposoby wykładni – zauważa jednak Hinc. I dodaje: – Na przykład Sąd Najwyższy w pełnym składzie Izby Cywilnej orzekł (sygn. akt III CZP 37/04), że w piśmiennictwie i judykaturze akcentuje się prymat wykładni językowej nad pozostałymi rodzajami wykładni, a tylko w wyjątkowych sytuacjach pozwala od niej odstąpić i poszukiwać sensu normy prawnej, stosując wykładnię systemową i celowościową.
Zobacz w LEX: Akta osobowe pracowników - sposób prowadzenia > >
- Tak naprawdę przedsiębiorca przed złożeniem wniosku o wakacje składkowe powinien prześledzić całą swoją karierę zawodową, żeby sprawdzić, czy faktycznie nie wykonywał usług na rzecz pracodawcy, który był nim kiedykolwiek – podkreśla z kolei Radomir Szaraniec, doradca podatkowy.
Magdalena Januszewska, radca prawny, specjalizująca się w prawie pracy, ubezpieczeń i zabezpieczenia społecznego, zauważa, że wakacje składkowe w zapowiedziach miały być prostsze niż się okazały. Po pierwsze – dlatego, że wakacje składkowe wyklucza współpraca z podmiotem, który był kiedykolwiek pracodawcą przedsiębiorcy , a po drugie z powodu tego, że wakacje składkowe są pomocą publiczną de minimis. – Konstrukcja jest zbliżona do preferencji, z jakich mogą korzystać osoby początkujące w prowadzeniu działalności gospodarczej, choćby poprzez odwołanie się do byłego pracodawcy w art. 17a ust.2 u.s.u.s, ale charakter wakacji składkowych jest inny – zaznacza mec. Magdalena Januszewska. Dlatego, jak twierdzi, przedsiębiorcy powinni zarówno dobrze sprawdzić udzieloną im pomoc publiczną de minimis (a to może być trudne, bo udzielają jej różne organy publiczne z różnych tytułów), poziom przychodów, jak i zbadać, czy w ciągu ostatnich dwóch lat nie wykonywali usług na rzecz byłego pracodawcy.
Z tym też mogą być problemy. Zwłaszcza, że – jak mówi Przemysław Hinc – przedsiębiorca zatrudniający kilku pracowników, gdzie jeden z nich zajmuje się sprzedażą, inny wystawia faktury, a jeszcze inny obsługuje księgowość, może nawet nie wiedzieć, że wykonana została przez jego firmę w ciągu dwóch ostatnich lat drobna usługa (np. transportowa) na rzecz któregoś z jego byłych pracodawców.
- Równie dobrze może się zdarzyć, że przedsiębiorca ma spółkę cywilną i jego wspólnik podpisze umowę na wykonanie usługi dla firmy, która jest byłym pracodawcą przedsiębiorcy ubiegającego się o wakacje składkowe – dopowiada Radomir Szaraniec. I dodaje: - W ten sposób wielu przedsiębiorców może wylecieć z wakacji składkowych. I to bez złej woli. Tymczasem nikt nie będzie ich nawet pytał, czy zrobili to celowo, czy nie wiedzieli. Oświadczenie o spełnianiu warunków do skorzystania z wakacji składkowych składa się pod groźbą odpowiedzialności karnej.
- Jeśli ZUS uzna, że przedsiębiorca wykonał usługę na rzecz byłego pracodawcy i skorzystał z wakacji składkowych, to popadnie w zaległość składkową, i konieczność zapłaty odsetek. ZUS na sprawdzenie tego ma 5 lat – przypomina Przemysław Hinc.
Tymczasem w ocenie Pawła Korusa, radcy prawnego, partnera w kancelarii Sobczyk & Współpracownicy, b. wieloletniego sędziego sądu pracy, kwestia „bycia pracodawcą”, ma z perspektywy art. 17a znaczenie drugorzędne. - Przede wszystkim dla skorzystania z „wakacji składkowych” konieczne jest spełnienie łącznie wszystkich warunków, przewidzianych w art. 17a ust. 1. Liczba osób zgłoszonych do ubezpieczenia (które nie muszą być pracownikami) nie może być wyższa niż 10 „w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku”. Chodzi zatem o zdefiniowanie „mikroprzedsiębiorcy”. Poza tym „wakacje” dotyczą składki na ich własne ubezpieczenia społeczne z tytułu wykonywanej działalności gospodarczej (tj. ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe - o ile dane osoby podlegają temu ostatniemu) – podkreśla mec. Korus.
Według niego problem z art. 17 ust. 1 pkt 3 nie dotyczy natomiast definicji „pracodawcy” – problematyczne jest to, że ustawodawca bezrefleksyjnie powtórzył rozwiązanie z art. 18a ust. 2 ustawy. - Tym samym mikroprzedsiębiorca, który 15 lat temu rozpoczął działalność i przez pierwsze dwa lata wykonywał ją na rzecz byłego pracodawcy, następnie przez 10 lat obsługiwał inne podmioty, by rok temu „powrócić” do obsługi byłego pracodawcy nie będzie mógł skorzystać z tych wakacji składkowych – mówi mec. Paweł Korus.
Sprawdź w LEX: Ryzyko pracodawcy, zakaz obciążania pracowników przez pracodawcę ryzykiem prowadzonej działalności > >
Niekonstytucyjny przepis do pilnej zmiany
Zdaniem Hinca przepis o wakacjach składkowych jest niekonstytucyjny bo m.in. narusza zasadę dookreśloności, jaką powinny się cechować ulgi w prawie daninowym i stoi w sprzeczności z zasadą zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa. - Dlatego tak podstawowa kwestia, jak ramy czasowe dla określenia pojęcia byłego pracodawcy, powinna zostać doprecyzowana – mówi. Zwłaszcza że między wyjaśnieniami ZUS i ministerstwa a brzmieniem przepisu jest rozdźwięk.
Co więcej, ten niejasny przepis już wkrótce może stać się powodem chaosu i lawiny spraw sądowych. – Najpierw do sądów skarżyć się będą ci, którym na podstawie tego przepisu ZUS odmówił prawa do wakacji składkowych. Potem sądy zaleją pozwy o rekompensaty od tych, którzy nie złożą teraz wniosku o wakacje składkowe, ale później dojdą do wniosku, że powinni mieć do tego prawo, ale wskutek problemów interpretacyjnych zostali go niesłusznie pozbawieni – podkreśla Hinc.
Radomir Szaraniec jest zdania, że najlepiej by było, gdyby przepis ten został jak najszybciej doprecyzowany, bo inaczej przedsiębiorcy będą pozbawieni wakacji składkowych.
W opinii Przemysława Hinca przepis należałoby znowelizować nawet jeszcze w listopadzie br., zanim zacznie obowiązywać zwolnienie z obowiązku opłacania składek za grudzień 2024 r. – Problem ten był sygnalizowany jeszcze na etapie konsultacji z partnerami społecznymi, ale z niewiadomych powodów ministerstwo tego przepisu nie poprawiło – zauważa.
I póki co nie zamierza tego robić. - Wakacje składkowe weszły w życie 1 listopada br. Rozwiązanie to będzie przedmiotem ewaluacji po upływie odpowiedniego okresu jego praktycznego funkcjonowania – przekazał nam Wydział Prasowy Ministerstwa Rozwoju i Technologii w odpowiedzi na pytanie serwisu Prawo.pl, czy zamierza w br. znowelizować art. 17a ust. 1 pkt 3 u.s.u.s.
Zobacz również w LEX: Odpowiedzialność pracodawcy za stan bhp > >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
