To jedna ze zmian, jakie wprowadziła nowelizacja z 24 czerwca 2021 r. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r., poz. 1621). Nowelizacja co do zasady obowiązuje od 18 września, ale niektóre jej przepisy – tak jak ten ograniczający w czasie możliwość składania przez płatników składek korekt dokumentów – zaczną obowiązywać z początkiem przyszłego roku.
Czytaj również: ZUS już dziś może dużo, a dostanie nowe uprawnienia>>
Na czym polega zmiana prawa
Chodzi o nowy, dodawany do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przepis art. 48d. Zgodnie z nim, deklaracji rozliczeniowej i imiennego raportu miesięcznego płatnik składek nie może złożyć po upływie 5 lat od dnia, w którym upłynął termin opłacenia składek rozliczonych w tej deklaracji i w tym raporcie. Jak stanowi z kolei ust. 2 tego przepisu, do biegu tego terminu nie stosuje się przepisów art. 24 ust. 5 i 6. Po upływie zaś owych 5 lat – jak mówi art. 48d ust. 3 - Zakład będzie ewidencjonował dane wyłącznie na kontach ubezpieczonych, w trybie określonym w art. 48b ust. 4, z zastrzeżeniem ust. 5 i 6.
Co ważne, w myśl art. 48d ust. 4, w przypadku, o którym mowa w ust. 3, przepisów art. 24 ust. 2 i 6a-6f nie stosuje się.
Nowy ust. 5 ww. art. 48d stanowi, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe może być zewidencjonowana na kontach ubezpieczonych wyłącznie na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu albo prawomocnej decyzji. Przepisu tego nie stosuje się natomiast w przypadku, gdy podstawę wymiaru składek stanowi zadeklarowana kwota (ust. 6).
Na mocy zaś nowego ust. 7 ZUS nie będzie przyjmował deklaracji rozliczeniowej i imiennego raportu miesięcznego złożonych po terminie określonym w ust. 1, czyli po upływie owych 5 lat od dnia, w którym upłynął termin opłacenia składek rozliczonych w tej deklaracji i w tym raporcie.
W przypadku zaś korygowania imiennego raportu miesięcznego, w zakresie danych, o których mowa w ust. 6, płatnik składek będzie składał wyłącznie ten raport, wypełniając jedynie pola, które ulegają zmianie, oraz dane identyfikacyjne płatnika składek oraz ubezpieczonego (ust. 8).
Czytaj w LEX: Tomaszewska Barbara, Zmiany w ubezpieczeniach społecznych 2021/2022 >
Czerwcowa nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zmieniła także art. 41 dotyczący imiennych raportów miesięcznych, a dokładnie jego ust. 1, ust. 7a i 7b. Zgodnie z pierwszym, płatnik składek ma przekazywać do Zakładu imienne raporty miesięczne, po upływie każdego miesiąca kalendarzowego, w terminie ustalonym dla rozliczania składek, z zastrzeżeniem art. 48d. A drugi zobowiązuje płatnika składek do złożenia imiennego raportu miesięcznego korygującego, o którym mowa w ust. 6, w terminie 7 dni od dnia stwierdzenia nieprawidłowości we własnym zakresie lub otrzymania zawiadomienia o stwierdzeniu nieprawidłowości przez Zakład, z zastrzeżeniem ust. 7b i art. 48d.
Jeżeli zaś konieczność korekty danych podanych w imiennym raporcie miesięcznym jest wynikiem stwierdzenia nieprawidłowości przez Zakład w drodze kontroli, to imienny raport miesięczny korygujący powinien być złożony nie później niż w terminie 30 dni od dnia otrzymania protokołu kontroli albo otrzymania aneksu do protokołu kontroli lub informacji o sposobie rozpatrzenia zastrzeżeń, z uwzględnieniem art. 48d (zmieniony art. 41 ust. 7b).
Wspomnieć warto też o zmienionych przepisach dotyczących obowiązków płatnika składek oraz terminach i sposobach ich realizacji, czyli art. 46 ust. 3 i art. 47, do którego dodano dwa nowe ustępy - ust. 2h i 2i oraz zmieniono jego ust. 3. I tak, nowy ust. 2h przewiduje, że deklaracje rozliczeniowe oraz imienne raporty miesięczne za płatników składek zwolnionych z obowiązku ich składania sporządza Zakład. Drugi zaś (tj. ust. 2i) stanowi, że deklaracje rozliczeniowe oraz imienne raporty miesięczne sporządzone przez Zakład za płatników składek zwolnionych z obowiązku ich składania mają moc zrównaną z mocą dokumentów rozliczeniowych złożonych przez płatnika składek. Zmieniony zaś art. 47 ust. 3 wymaga, aby płatnik składek złożył, z zastrzeżeniem ust. 3a, deklarację rozliczeniową korygującą w formie nowego dokumentu zawierającego wszystkie prawidłowe dane określone w art. 46 ust. 4 w każdym przypadku, o którym mowa w art. 41 ust. 6, łącznie z raportem miesięcznym korygującym, z zastrzeżeniem art. 48d.
Dodajmy, że na podstawie art. 11 noweli z 24 czerwca br., deklaracje rozliczeniowe i imienne raporty miesięczne, o których mowa w art. 47 ustawy zmienianej w art. 1, za okres do grudnia 2021 r. płatnik składek koryguje w okresie do dnia 1 stycznia 2024 r., z zastrzeżeniem art. 47 ust. 3a ustawy zmienianej w art. 1.
Radca prawny Magdalena Januszewska, specjalizująca się w prawie pracy, ubezpieczeń i zabezpieczenia społecznego, zwraca uwagę, że składania dokumentów rozliczeniowych dotyczy też rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 16 grudnia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika składek, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, raportów informacyjnych, oświadczeń o zamiarze przekazania raportów informacyjnych, informacji o zawartych umowach o dzieło oraz innych dokumentów (Dz.U. poz. 2366). - Uwzględnia ono zarówno zmiany wynikające z nowelizacji usus, jak i zmian wprowadzonych w ramach tzw. „Polskiego Ładu”, w szczególności odnośnie ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla przedsiębiorców. Zawiera nowe wzory ZUS RCA: Imienny raport miesięczny o należnych składkach i wypłaconych świadczeniach oraz ZUS DRA: Deklaracja rozliczeniowa. Od 2022 r. znika imienny raport miesięczny o należnych składkach na ubezpieczenie zdrowotne (ZUS RZA) – podkreśla mec. Januszewska. I dodaje: - Będzie tylko raport ZUS RCA – rozliczenie składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Do korekt za minione okresy należy zatem stosować tylko ZUS RCA, także wówczas, gdy korekta dotyczy tylko składki zdrowotnej.
Sprawdź w LEX: Jak ustalić okres zasiłkowy na przełomie 2021/2022? >
Cena promocyjna: 63.74 zł
|Cena regularna: 85 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 0 zł
Koniec z dowolnym modyfikowaniem dokumentów, w każdym czasie i z różnych powodów
Jeszcze na etapie projektu, gdy rządowa propozycja przygotowana Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, trafiła do Sejmu, rząd przekonywał, że proponowana zmiana ma przede wszystkim na celu wyeliminowanie występujących sytuacji, w których na skutek złożenia przez płatnika składek korekt deklaracji za wiele lat wstecz (np. bez wykazania należnych do zapłaty składek lub z obniżoną ich kwotą w stosunku do złożonej na bieżąco) zmianie ulega stan rozliczeń na koncie, poprzez „sztuczną likwidację” poprzedniego zadłużenia, bądź też przez powstanie nadpłaty. - Zmiana przepisów ma służyć stabilizacji stanów kont płatników składek i ubezpieczonych poprzez uniemożliwienie składania pierwszorazowych deklaracji rozliczeniowych oraz korygowania deklaracji rozliczeniowych po upływie 5 lat licząc od dnia, w którym należności z tytułu składek stały się wymagalne – napisano w uzasadnieniu do projektu (druk sejmowy nr 1188). Zdaniem jego autorów, zmiana przepisów spowoduje ograniczenie do 5 lat, licząc od dnia wymagalności składki, możliwości składania korekt dokumentów (deklaracji rozliczeniowej i imiennego raportu miesięcznego) przez płatnika składek. Na bieg 5-letniego terminu nie będzie mieć wpływu zaistnienie okoliczności zawieszających i przerywających bieg terminu przedawnienia dla należności z tytułu składek.
Czytaj w LEX: Tomaszewska Barbara, Prawo pracy 2022 - przewodnik po zmianach >
Według MRiPS, po upływie 5 lat od dnia, w którym składki rozliczone w deklaracji i raporcie stały się wymagalne, korekty dokumentów rozliczeniowych będą mogły być sporządzane wyłącznie z urzędu przez ZUS jedynie na koncie ubezpieczonego. Powstała z tego tytułu nadpłata na koncie ubezpieczonego nie będzie podlegała zwrotowi, lecz będzie zaliczana na przychody FUS. W takim przypadku po upływie 5 lat, ZUS nie będzie mógł dochodzić należności z tytułu składek, jeżeli na skutek dokonanej korekty powstanie zadłużenie.
- Praktyka płatników składek w zakresie składania dokumentów rozliczeniowych korygujących wskazuje, że dokumenty te są dowolnie modyfikowane w każdym czasie i z różnych powodów – twierdził rząd. I na dowód przedstawił dane, z których wynika, że w okresie od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2018 r. liczba wszystkich korekt dokumentów złożonych w okresie ostatnich 5 lat w kompletach dokumentów rozliczeniowych złożonych przez płatników wyniosła 38,3 mln, w tym za okresy przedawnione: w 2017 r. złożono 908,3 tys. korekt, w 2018 r. złożono 457, tys. korekt. W 2019 r. na kontach 280 tys. płatników składek (aktywnych i nieaktywnych) została odnotowana co najmniej 1 korekta deklaracji rozliczeniowej i to za okres rozliczeniowy sprzed więcej niż za 5 lat (czyli za lata 1999-2013).
- Bezterminowa możliwość składania korekt deklaracji przez płatników składek niewątpliwie powoduje zaburzenie informacji zgromadzonych na koncie przez zmianę rozliczenia konta, a tym samym utrudnienie ustalenia jego prawidłowego salda. Składanie korekt deklaracji ma wpływ na rozliczenia pomiędzy poszczególnymi Funduszami – podkreślali projektodawcy w uzasadnieniu.
Czytaj w LEX:
- Rozkłady czasu pracy 2022 - obowiązek i sposób sporządzania
- Wymiar czasu pracy w poszczególnych miesiącach 2022 r.
- Trzymiesięczne okresy rozliczeniowe w 2022 r.
- Czteromiesięczne okresy rozliczeniowe w 2022 r.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
