Z sygnałów, jakie docierają do redakcji Prawo.pl, wynika, że pracodawcy są pod coraz większą presją pracowników w kwestii wykorzystania urlopu wypoczynkowego. Modą albo życiową koniecznością stają się urlopy krótkie, ale za to częstsze. Z różnych względów pracownicy coraz rzadziej decydują się na co najmniej dwutygodniową przerwę od obowiązków zawodowych. Jeżeli już, to decydują się na góra 10-dniowy urlop połączony z weekendem a najchętniej to łączą właśnie z sobotą pojedyncze dni.
- Bardzo często pracodawcy godzą się na udzielanie urlopu w częściach, dzieląc nawet ten jeden, co najmniej 14-dniowy urlop w roku. Tymczasem prawo na to nie zezwala i to pracodawca naraża się na negatywne konsekwencje tego pójścia pracownikowi na rękę - mówi dr hab. Monika Gładoch, prof. UKSW, kierownik Katedry Prawa Pracy, radca prawny.
Czytaj również: Plan urlopów nie musi być roczny>>
Czy można dzielić urlop i jeśli tak, to jak?
Zgodnie z art. 152 kodeksu pracy (dalej: k.p.) pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. I prawa tego nie może się on zrzec. Prawo do niego nabywa każdy pracownik, nawet zaczynający swoją pierwszą pracę. Ci zaś pracujący dłużej, ale nie więcej niż 10 lat mają prawo do 20 dni, a pracujący dłużej niż 10 lat – do 26 dni w roku kalendarzowym.
Przepisem mówiącym o podziale urlopu na części jest art. 162 k.p., który stanowi, że na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części. W takim jednak przypadku co najmniej jedna część wypoczynku powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych.
Zobacz wzór dokumentu: Wniosek o udzielenie urlopu w częściach >
Czy zatem, skoro urlop udzielany jest na wniosek pracownika i może być udzielony w częściach, to czy pracownik może zawnioskować o podział także tego 14-dniowego urlopu?
- Przepis kodeksu pracy, który mówi, że można udzielać urlopu wypoczynkowego w częściach i że jedna z nich ma mieć co najmniej 14 dni, ma charakter zaleceń i należy go traktować jako wskazówkę – mówi serwisowi Prawo.pl Katarzyna Siemienkiewicz, ekspert ds. prawa pracy Polskiego Towarzystwa Gospodarczego. I dodaje: - Zgodnie z polskim kodeksem pracy to pracownik jest dysponentem urlopu wypoczynkowego, bo przecież urlopu udziela się na wniosek pracownika, zatwierdzony przez pracodawcę. Ten może go podzielić, jak będzie chciał. Takie podejście potwierdza zresztą stanowisko Państwowej Inspekcji Pracy. Natomiast jeżeli pracownik będzie chciał skorzystać z co najmniej 14-dniowego urlopu wypoczynkowego, to pracodawca musi mu takiego urlopu udzielić, bo jeśli odmówi, to będzie podlegał konsekwencjom. Odmowa zagrożona jest bowiem karą grzywny od 1 tys. zł do 30 tys. zł.
Zobacz też procedurę: Zasady przyznawania i wypłaty świadczeń urlopowych >
Katarzyna Siemienkiewicz przypomina, że we wspomnianą w przepisach liczbę dni urlopu wypoczynkowego wchodzi przykładowo 10 dni roboczych i 4 dni weekendowe.
Innego zdania jest natomiast dr hab. Monika Gładoch, prof. UKSW, kierownik Katedry Prawa Pracy, radca prawny. - Przepis art. 162 k.p. stanowi wyraźnie, że urlop jest niepodzielny, a to oznacza, że wszystkie wyjątki należy traktować zawężająco. Nie można traktować ich rozszerzająco. Jeżeli jest więc napisane, że ma to być dwa tygodnie, to rzeczywiście ma to być dwa tygodnie – mówi prof. Monika Gładoch. Zaraz też podkreśla, że to nie są dwa tygodnie z przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego, tylko dwa tygodnie przerwy, razem z sobotą i niedzielą, ale musi to być nieprzerwany wypoczynek. I tłumaczy dalej: – Także czytając art. 162 k.p. trzeba dojść do wniosku, że zasadą jest niepodzielność urlopów, a od niej są wyjątki. Takim najbardziej znanym wyjątkiem jest urlop na żądanie albo urlop proporcjonalny w przypadku osoby, która po raz pierwszy podejmuje pracę. W innym przypadku, jeżeli ktoś ma już pełne prawo do urlopu wypoczynkowego, czyli prawo do co najmniej 20 dni urlopu – chyba, że jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, to wtedy – jak wynika z tego przepisu – co najmniej 14 dni powinno być mu ciągiem udzielone. Ale jest jeszcze konwencja Międzynarodowej Organizacji Pracy nr 133, w której napisano, że te dwa tygodnie to jest to minimum urlopu, które powinno być udzielane pracownikowi w sposób ciągły. Polska wprawdzie nie ratyfikowała tej konwencji, ale przepis k.p. potwierdza, że Polska ten wzorzec przyjęła i że go akceptuje.
Czytaj też w LEX: Urlop wypoczynkowy - zasady udzielania i przedawnienie >
W opinii prof. Moniki Gładoch w tym przypadku nie można zastosować art. 18 k.p. mówiącego o zasadzie uprzywilejowania pracownika, ponieważ art. 162 k.p. to przepis bezwzględnie obowiązujący. – Moim zdaniem zmiana tej zasady niedzielenia urlopu wypoczynkowego powinna być możliwa w układzie zbiorowym pracy, ale art. 9 k.p. też na to nie zezwala. Natomiast zezwala na to konwencja, w której zaznaczono, że partnerzy społeczni mogą to inaczej uregulować.
- Krótko mówiąc te 14 dni ma charakter bezwzględny, sztywny i niestety, ale musi być przestrzegany, bo inaczej byłoby to stosowanie prawa w sposób niezgodny z wykładnią.
Cena promocyjna: 53.6 zł
|Cena regularna: 67 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 67 zł
Bezpośrednich sankcji brak, ale ostrożność wskazana
Ewelina Miłobędzka, radca prawny z kancelarii Sadkowski i Wspólnicy, radzi pracodawcom zachowanie ostrożności. – Kodeks pracy nie wskazuje co prawda bezpośrednich sankcji za to konkretne naruszenie. Dzielenie 14-dniowego urlopu wypoczynkowego (poza pewnymi wyjątkami) może być problematyczne. Wielokrotnie spotkałam się z zakwestionowaniem takiej praktyki przez Państwową Inspekcję Pracy w pokontrolnych wystąpieniach – mówi mec. Miłobędzka. Przyznaje, że część pracodawców, idąc pracownikom na rękę, zabezpiecza się, odbierając od nich oświadczenia, z których wynika, że to na ich wyraźną prośbę urlop został podzielony.
Mec. Ewelina Miłobędzka podkreśla, że celem urlopu wypoczynkowego jest regeneracja sił pracownika, a zatem obie strony stosunku pracy powinny dążyć do zapewnienia pracownikowi wymaganego prawem wypoczynku. - W mojej ocenie jedynie szczególne umotywowane okoliczności wynikające z wyjątkowej sytuacji pracownika mogą uzasadniać podzielnie urlopu w taki sposób, że żadna z części wypoczynku w danym roku nie będzie trwała 14 kolejnych dni kalendarzowych. Przykładowo w przypadku pracowników, którzy będą zatrudnieni krócej niż pół roku kalendarzowego spełnienie tego warunku może nie być możliwe. Wówczas pracownikowi należy udzielić urlopu wypoczynkowego z pominięciem tej regulacji, czyli zgodnie z wnioskami pracownika, w tylu i tyle trwających częściach, jak wskazał to pracownik i jedynie w takim wymiarze, do którego pracownik nabył prawo - wskazuje.
Czytaj też w LEX: Plan urlopów >
Sprawdź również książkę: Prawo pracy ebook >>
Stanowisko MRPiPS oraz PIP nie budzi wątpliwości
O to, czy urlop, o którym mowa w art. 162 k.p. może być dzielony zapytaliśmy Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Państwową Inspekcję Pracy. Ministerstwo przekazało nam, że stosownie do art. 152 par. 1 K.p. pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Jednak na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części. W takim jednak przypadku, z przepisu k.p. wynika, że co najmniej jedna część wypoczynku powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych (art. 162 k.p.). Ponieważ celem urlopu jest regeneracja sił psychofizycznych pracownika, co do zasady, urlop powinien być nieprzerwany i wykorzystany w jednej części. Za minimalny nieprzerwany okres wypoczynku ustawodawca przyjął unormowania, zawarte w konwencji MOP nr 132 dotyczącej corocznych płatnych urlopów, przyjętej w Genewie 24 czerwca 1970 r., przewidujące, aby w razie podziału urlopu minimalna część nieprzerwanego wypoczynku wynosiła dwa tygodnie (art. 8 ust. 2).
- Zatem urlop wypoczynkowy na wniosek pracownika może być udzielany w częściach, jednak wówczas co najmniej jedna część wypoczynku powinna obejmować minimum 14 dni, z czego samych dni urlopowych może być odpowiednio mniej (chodzi tutaj o okres/dni wypoczynku, a nie liczbę dni urlopowych). Omawiany okres 14 dni wypoczynku liczy się bowiem jako kolejno po sobie następujące dni kalendarzowe, a więc zalicza się tu poza dniami roboczymi również niedziele, święta i dni wolne od pracy wynikające z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. Pozostały urlop może być podzielony na dowolną liczbę części o dowolnym wymiarze (przepisy nie wykluczają możliwości korzystania przez pracowników z pojedynczych dni urlopowych) – czytamy w odpowiedzi na pytanie serwisu Prawo.pl. Ministerstwo zwraca przy tym uwagę na to, że minimum 14 dni wypoczynku ma zostać pracownikowi zapewnione przez pracodawcę w (każdym) roku kalendarzowym. Nie spełnia tego udzielenie pracownikowi np. dwutygodniowego urlopu (okresu wypoczynku) na przełomie różnych lat kalendarzowych, np. w okresie od końca grudnia do początku stycznia.
Sprawdź też w LEX: Czy pracodawca musi ponownie zaplanować pracownikowi 10-dniowy urlop, który został przerwany zwolnieniem lekarskim ? >
Jednocześnie MRPiPS zastrzegło, że nie jest uprawnione do ustalania i wydawania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów prawa, a przedstawiane przez resort poglądy prawne nie są wiążące m.in. dla stron stosunku pracy, sądów i inspektorów pracy.
Z kolei PIP, udzielając odpowiedzi na to samo pytanie, stwierdziła, iż zgodnie z art. 162 k.p., na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części. W takim jednak przypadku co najmniej jedna część wypoczynku powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych. - Nieudzielenie przez pracodawcę wypoczynku w wyżej wskazanym wymiarze nie stanowi wykroczenia przeciwko prawom pracownika, jest jednak naruszeniem przepisów o urlopach wypoczynkowych. W związku z powyższym w razie stwierdzenia takiej sytuacji w czasie kontroli inspektor pracy może skierować do pracodawcy wystąpienie o usunięcie stwierdzonych naruszeń. Podzielenie przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego na krótkie, kilkudniowe okresy nie realizuje bowiem obowiązku wynikającego z art. 162 kodeksu pracy – czytamy w odpowiedzi PIP.
Sprawdź też w LEX:
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
