Akcja „Poprawmy prawo” ma przede wszystkim pomóc we wskazaniu ustawodawcy przepisów, które wymagają pilnej poprawy. Choć po ubiegłorocznych wyborach zmienił się rząd, a w deklaracjach wielokrotnie podkreślano wagę jakości tworzonego prawa, nadal są kwestie wymagające interwencji – choć warto zaznaczyć, że w ostatnim roku widać poprawę, choćby w zakresie konsultowania aktów prawnych z ekspertami i stroną społeczną.
Podobnie jak w poprzednich latach, o najbardziej palących problemach prawnych piszemy w serwisie Prawo.pl. Chcemy też ponownie zachęcić do włączenia się w akcję naszych Czytelników - Państwa zaangażowanie w "Poprawmy prawo" jest dla nas zawsze bardzo istotne. Aby wziąć udział w akcji i zgłosić wadliwe przepisy, wystarczy wypełnić specjalny formularz.
Do wygrania dostęp do LEX-a
Zapraszamy Państwa do zgłaszania problematycznych regulacji (lub braku potrzebnych przepisów) dotyczących: prawników i wymiaru sprawiedliwości, podatków, pracy, działalności gospodarczej, zdrowia, oświaty, samorządu i administracji. Bierzemy pod uwagę ustawy i rozporządzenia obowiązujące w 2024 r. oraz uchwalone przez Sejm do końca tego roku. Na zgłoszenia czekamy do 31 grudnia br.
Do wygrania są cenne nagrody - każdemu z uczestników, którego zgłoszenie lub zgłoszenia jury uzna za najlepsze, organizator udzieli licencji do korzystania z programu LEX Omega, wraz z jednym wybranym modułem LEX Komentarze (spośród LEX Komentarze Cywilne, LEX Komentarze Karne, LEX Komentarze Publiczne, LEX Komentarze Prawo Pracy) oraz programu LEX Kompas Orzeczniczy, ważnym do 31 stycznia 2026 r.
KSeF później i wprowadzany etapowo
W poprzedniej edycji raportu pisaliśmy m.in. o przepisach ważnych dla podatników i przedsiębiorców. Jednym z istotniejszych tematów był – i nadal jest – Krajowy System e-Faktur, który pierwotnie miał wejść w życie w lipcu br. Jednak ze względu na wyniki audytu dotyczące gotowości systemów, kierownictwo resortu finansów zadecydowało o jego przesunięciu. W raporcie zwracaliśmy uwagę, że należy wykorzystać wydłużony termin wejścia w życie obowiązkowego KSeF, by w tym czasie poprawić niektóre przepisy i przygotować wszystkie założenia techniczne. W ostatnich dniach na stronach Rządowego Centrum Legislacji ukazał się projekt nowelizacji ustawy dotyczącej Krajowego Systemu e-Faktur. Zakłada on, że obowiązek wystawiania e-faktur dla wszystkich podatników (dla podatników czynnych i podatników zwolnionych z VAT) wejdzie w życie stopniowo. Od 1 lutego 2026 r. obejmie podatników, których wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) przekroczyła w 2025 r. kwotę 200 mln zł, a od 1 kwietnia 2026 r. stanie się obowiązkowy dla pozostałych przedsiębiorców. Projekt zakłada też, że do końca 2026 r. podatnicy będą mogli dobrowolnie stosować tryb „offline” – rozwiązanie to, jak uzasadnia MF, wzmocni pewność obrotu gospodarczego, w sytuacji gdy podatnik napotka trudności z wystawianiem i przesłaniem e-faktury do systemu. I choć nie wszystkie wątpliwości zostały rozwiane, eksperci i przedsiębiorcy wskazują, że MF uwzględnił wiele uwag, które pojawiały się w trakcie ponownie przeprowadzanych konsultacji.
- Dobrym rozwiązaniem wydaje się stworzenie systemu zachęt dla podmiotów, które skorzystają z dobrowolnego stosowania KSeF. Do przedyskutowania pozostają okresy wystawiania faktur w razie niesprawności systemów (po obu stronach), które obecnie są bardzo krótkie. Ważnym zagadnieniem jest również edukacja przedsiębiorców na temat KSeF, której jak dotąd było za mało i która raczej nie była skuteczna. Powinna ona pokazywać koszty oraz korzyści związane z wdrożeniem i funkcjonowaniem e-faktur - zwracał uwagę w komentarzu do ubiegłorocznego raportu dr hab. Stanisław Hońko, prezes Zarządu Głównego Stowarzyszenia Księgowych w Polsce.
Czytaj więcej: KSeF od lutego 2026 roku, ułatwienia dla podatników - jest projekt ustawy
Darmowe leki dla wszystkich, fundusz też już działa
W czwartej edycji raportu pisaliśmy o problemach związanych z tym, że prawo do darmowych leków dla dzieci i seniorów w niesprawiedliwy sposób różnicuje pacjentów udających się do placówki publicznej ochrony zdrowia i tych leczących się prywatnie. Nie dostawali oni recepty na darmowy lek, jeśli zapisali się na wizytę u lekarza w ramach abonamentu. Przepisy są bowiem tak skonstruowane, że receptę uprawniającą do otrzymania leku za darmo może wystawić bowiem wyłącznie lekarz POZ, tylko w ramach wizyty opłacanej przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Wkrótce ma się to zmienić – ostatnio rząd przyjął projekt, zgodnie z którym osoby w wieku 65 plus i do 18. roku życia będą mogły otrzymać receptę na bezpłatne leki także podczas wizyty lekarskiej w gabinecie prywatnym. Będzie ją mógł wystawić również lekarz specjalista w ambulatoryjnej opiece i lekarz w szpitalu, już nie tylko elektronicznie.
Rozwiązano także problem związany z brakiem rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie wypłat z Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych. Rzecznik praw pacjenta rozpatrywał wnioski, ale nie mógł przyznać odszkodowania, bo nie określono w przepisach konkretnych kwot. Obecnie rozporządzenie już obowiązuje, a sam fundusz cieszy się sporym zainteresowaniem pacjentów. Od 6 września 2024 r. maksymalna wysokość świadczenia dla poszkodowanego pacjenta wynosi 222 800 zł. Z kolei każda z osób bliskich zmarłego pacjenta może liczyć na kwotę do 111 400 zł.
Sygnalizowaliśmy także, że wielu ekspertów uważa, iż ubezwłasnowolnienie powinna zastąpić asysta prawna lub pełnomocnictwo wspierające. Jak zapowiedziało Ministerstwo Sprawiedliwości, w drugim kwartale 2025 r. ma być gotowy projekt zmian, które zastąpią ubezwłasnowolnienia modelem wspieranego podejmowania decyzji. Założenia opublikowano już w wykazie prac rządu.
Czytaj również: Recepta na bezpłatne leki także podczas prywatnej wizyty - rząd przyjął projekt
Ubezwłasnowolnienie do likwidacji, będą kuratorzy i pełnomocnictwo medyczne
Zmiany w prawie karnym do odwrócenia
Jedną z bardziej kontrowersyjnych ustaw przyjętych w ubiegłym roku była nowelizacja kodeksu karnego, która weszła w życie w październiku 2023. Jak zwracaliśmy uwagę w raporcie, wprowadzone przepisy były bardzo restrykcyjne, a jedną z najbardziej kontrowersyjnych zmian była zmiana dyrektywy wymiaru kary i usunięcie z niej celów wychowawczych. Jest szansa, że niekorzystne regulacje zostaną zmienione - do opiniowania trafił właśnie projekt tzw. ustawy naprawczej. Jak wynika z założeń, w ramach ustawy uchylone zostaną przepisy dotyczące bezwzględnego dożywocia, które ograniczają swobodę sędziowską oraz sprzeciwy prokuratorskie. Z kodeksu karnego zniknie też nieumyślny "błąd" przy sporządzaniu opinii przez biegłego, a przy dyrektywie kary - katalog okoliczności łagodzących i obciążających. Zmieni się również definicja podejrzanego i wprowadzony zostanie zakaz dowodowy na wyjaśnienia uzyskane z naruszeniem prawa do obrony. - Chodzi np. o wiązanie sędziów różnymi obligatoryjnościami w kodeksie karnym, co wyklucza możliwość indywidualizacji kary i dostosowania jej do stopnia winy. Jak się pisze ustawy, to się ma przed sobą najczęściej jakieś straszne zbrodnie albo medialne historie, zapominając o tym, że te generalne przepisy będą dotyczyć spraw – mówiąc kolokwialnie o batonik. Sąd musi mieć możliwość dostosowywania kary do rzeczywistego stopnia społecznej szkodliwości - mówił prof. Włodzimierz Wróbel, przewodniczący Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego w wywiadzie dla Prawo.pl.
Czytaj więcej: Prof. Wróbel: Likwidujemy bezwzględne dożywocie, zmieniamy definicję podejrzanego
Bez bezwzględnego dożywocia, z nową definicją podejrzanego - projekt w opiniowaniu
Produkcja prawa – udało się wyhamować?
W ubiegłorocznej edycji raportu informowaliśmy, że w 2023 r. padły niechlubne rekordy dotyczące tworzenia nowego prawa. Ogłoszono 143 155 nowych aktów prawnych (w 2022 – 127 532). Przynajmniej raz zmieniono 31 968 aktów (w 2021 – 25 191), co daje wzrost liczby zmienionych aktów aż o 26,9 proc. (w 2022 – 19,7 proc.). Najczęściej zmienianym aktem prawnym była ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych – doczekała się 22 wersji (w 2022 r. – PIT także był na pierwszym miejscu – 32 nowe wersje). Kodeks postępowania cywilnego uzyskał 17 nowych wersji czasowych i aż 1418 ingerencji w treści przepisów. - Wskazane w raporcie zjawiska dotyczące produkcji prawa i ich intensywność nie są związane wyłącznie z pandemią COVID-19, wojną w Ukrainie, kryzysem gospodarczym i konfliktem między organami państwa. Zjawisko inflacji polskiego prawa obserwujemy od lat. Niska jakość legislacji jest faktem. Czas pandemii i wojny jedynie uwydatnia istniejące systemowe problemy – zaznaczał Jacek Jasionek, dyrektor Działu Zarządzania Produktami Wolters Kluwer Polska i współautor raportu.
Zmianą, która na pewno jest widoczna w 2024 r., jest to, że nie mamy do czynienia z głosowaniem nad dziesiątkami nowych aktów prawnych na jednym posiedzeniu Sejmu. W jaki sposób przełoży się to na statystyki – przekonamy się już niebawem.
Zachęcamy do przesyłania zgłoszeń po kliknięciu w LINK lub baner.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
