W wypadku ustalenia aktualnego miejsca zamieszkania pozwanego wystąpić muszą określone przesłanki. Najpierw wszczęte musi zostać postępowanie w przedmiocie doręczenia korespondencji pozwanemu na adres wskazany w pozwie, na podstawie zobowiązania sądu w trybie art. 3a ustawy o komornikach sądowych.
Czytaj też: Doręczenia elektroniczne, czyli kompleksowo o przyszłości polskiego biznesu i administracji
Próba doręczenia korespondencji
Próba doręczenia korespondencji dokonana przez komornika musi być bezskuteczna z jednoczesnym ustaleniem przez komornika, że adresat pod danym adresem nie zamieszkuje bądź komornik nie zdołał ustalić czy adresat pod tym adresem zamieszkuje. Taki wynik czynności uprawnia powoda do złożenia wniosku o podjęcie czynności mających na celu ustalenie aktualnego miejsca zamieszkania pozwanego. Zwrócić uwagę należy na fakt, iż uprawnienie to należy rozpatrywać tak naprawdę przez pryzmat obowiązku. Dla prawidłowego wykonania zobowiązania sądu powód ma obowiązek podjąć te działania, w razie wystąpienia bezskutecznej próby doręczenia korespondencji pozwanemu pod adresem wskazanym w pozwie. W przeciwnym razie po upływie 2 miesięcznego terminu od otrzymania zobowiązania dojdzie do zawieszenia postępowania sądowego, a następnie do jego umorzenia.
Patrząc przez pryzmat praktyki należy stanowczo wskazać, że nie można wszcząć postępowania o ustalenie aktualnego adresu zamieszkania pozwanego bez uprzedniego postępowania w przedmiocie doręczenia korespondencji. Wielokrotnie bowiem zdarzają się sytuacje, w których powodowie kierują do komorników wnioski wyłącznie o ustalenie adresu zamieszkania pozwanego celem przyśpieszenia postępowania i ominięcia procedury doręczeniowej. Niezależnie od powodów takich działań wskazać należy, iż wniosek taki podlega zwrotowi. Z obowiązujących przepisów wynika wprost, iż powód legitymację do złożenia wniosku o ustalenie adresu zamieszkania pozwanego nabywa dopiero po bezskutecznej próbie doręczenia z jednoczesnym stwierdzeniem przez komornika, iż pozwany pod danym adresem nie zamieszkuje bądź brak jest możliwości poczynienia jednoznacznych ustaleń w tym zakresie.
Wniosek o ustalenie aktualnego miejsca zamieszkania
Sąd zobowiązuje powoda do doręczenia korespondencji pozwanemu za pośrednictwem komornika w terminie 2 miesięcy od dnia otrzymania zobowiązania, załączając jednocześnie korespondencję, która ma być doręczona. W tym też terminie powód ma obowiązek złożyć do sądu dowód doręczenia korespondencji pozwanemu (sporządzony przez komornika) albo zwrócić korespondencję wraz z dowodem na piśmie, że pozwany zamieszkuje pod adresem wskazanym w pozwie. Naruszenie tego terminu spowoduje zawieszenie postępowania sądowego na podstawie art. 177 par. 1 pkt 6 k.p.c. Termin na złożenie wniosku o podjęcie postępowania sądowego wynosi 3 miesiące. Wraz z wnioskiem o podjęcie postępowania powód musi przedstawić dowody na wykonanie nałożonego uprzednio zobowiązania, umożliwiającego dalsze procedowanie w sprawie. Po bezskutecznym upływie terminu sąd umarza postępowanie sądowe.
Po otrzymaniu informacji od komornika, iż próba doręczenia okazała się bezskuteczna z jednoczesnym wskazaniem, iż pozwany pod danym adresem nie zamieszkuje bądź brak jest możliwości jednoznacznego stwierdzenia w tym przedmiocie, powód powinien sporządzić wniosek o podjęcie czynności zmierzających do ustalenia aktualnego adresu zamieszkania pozwanego. Przedmiotowy wniosek składa się wyłącznie do komornika, który prowadził postępowanie w przedmiocie doręczenia korespondencji. Wynika to wprost z art. 3b ustawy o komornikach sądowych. Wniosek podlega opłacie komorniczej w wysokości 40 złotych (art. 41.2 oraz 41.3 ustawy o kosztach komorniczych). Koszty postępowania obciążają tymczasowo wnioskodawcę (powoda), natomiast powód może wystąpić o zasądzenie ich na jego rzecz w toku trwającego postępowania sądowego. Dalsze czynności podejmuje komornik sądowy w oparciu o procedurę określoną w art. 3b ustawy o komornikach sądowych.
Zobacz też procedurę: Doręczenie pozwanemu pozwu lub innego pisma procesowego wywołującego potrzebę podjęcia obrony praw >
Zgodnie z przepisami komornik sądowy może wystąpić z zapytaniem o aktualny adres zamieszkania do organów podatkowych, organów rentowych, banków i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych. Wskazać należy, iż jest to mocno ograniczony wachlarz uprawnień w toku tego postępowania. Wydaje się, iż celem tego postępowania powinno być wszechstronne podjęcie działań mających na celu ustalenie aktualnego adresu zamieszkania pozwanego. Natomiast wprowadzenie tak ograniczonych możliwości w tym postępowaniu przez ustawodawcę ciężko racjonalnie wyjaśnić. Postulatem de lege ferenda jest natomiast rozszerzenie możliwości skierowania zapytań do wszystkich podmiotów określonych w art. 761 par. 1 ze zn 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Komornik może również korzystać z informacji znanych mu z urzędu, w szczególności z informacji dostępnych z prowadzonych postępowań w stosunku do pozwanego. O wynikach postępowania komornik zawiadamia wnioskodawcę, który kolejno informacje te przekazuje do właściwego sądu celem podjęcia dalszych działań w sprawie.
Czytaj też w LEX: Praktyczne aspekty doręczeń pism procesowych za pośrednictwem komornika sądowego oraz e-doręczeń w postępowaniu egzekucyjnym >
Problematyka natomiast pojawia się w momencie przekazania ustalonego przez komornika adresu pozwanego do sądu. Sąd ponawia wysyłkę na ustalony przez komornika adres. W momencie nieodebrania korespondencji pod tym adresem – podejścia sądów są różne - sąd albo wydaje kolejne zobowiązanie dla powoda do wszczęcia procedury doręczeniowej za pośrednictwem komornika bądź uznaje, że skoro adres został ustalony w wyniku podęcia czynności przez komornika sądowego to brak jest podstaw do ponownego wszczynania tej procedury i uznaje przesyłkę za doręczoną. Należy opowiedzieć się stanowczo za tym drugim podejściem. Skoro bowiem adres ten został ustalony przez organ jakim jest komornik sądowy, to należy przyjąć domniemanie, iż zostały wykonane wszelkie czynności gwarantujące możliwość uzyskania przez pozwanego informacji o toczącym się postępowaniu. Należy zwrócić uwagę, iż problematyki tej nie da się rozwiązać uniwersalnym rozwiązaniem. Powodów jest wiele.
Część osób nie zgłasza aktualnego adresu zamieszkania w organach podatkowych czy bankach, inni natomiast celowo unikają odbioru wszelkiej korespondencji. Przepisy prawa i podejście sądów powinny stać nie tylko na straży poszanowania praw pozwanego albo również powoda. Dlatego stosowanie tej procedury należy dostosować nie tylko do interesów pozwanego ale również powoda, który często staje bezsilny w obliczu tej procedury.
Kamil Paweł Szmidt, adwokat w RESIST Rezanko Sitek
Podstawa prawna:
- ustawa z 17 listopada 1964 roku Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn. DzU z 2023, poz.1550 ze zm.);
- ustawa z 28 lutego 2018 roku o kosztach komorniczych (tekst jedn. DzU z 2024, poz.377 ze zm.);
- ustawa z 22 marca 2018 roku o komornikach sądowych (tekst jedn. DzU z 2023, poz.1691 ze zm.).
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
