Prezes zarządu spółki z o.o. Jan F. został oskarżony o to, że w grudniu 2019 r. udaremnił wykonanie postanowienia komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Starachowicach prowadzącego postępowanie egzekucyjne.
W ten sposób, że zbył składniki majątku zagrożonego zajęciem w postaci nieruchomości, tj. o przestępstwo w art. 300 par. 2 k.k. Według tego przepisu, kto, w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sądu lub innego organu państwowego, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku zajęte lub zagrożone zajęciem, (…) podlega karze pozbawienia wolności od trzech miesięcy do lat pięciu.
Wina prezesa zarządu
Sąd Rejonowy w Starachowicach 9 lutego 2023 r. uznał oskarżonego za winnego zbycia składników majątku zagrożonego zajęciem komorniczym. I za ten czyn wymierzył mu karę sześciu miesięcy pozbawienia wolności. Z tym, że kara ta była zawieszona na okres próby wynoszący rok.
Ponadto sąd zobowiązał oskarżonego do naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz wierzyciela - spółki z o.o. 198 tys. zł.
Sąd Okręgowy w Kielcach, po rozpoznaniu apelacji oskarżonego i jego obrońcy 5 czerwca 2023 r., uniewinnił oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu kosztami procesu, obciążając Skarb Państwa.
Czytaj w LEX: Kodeks karny. Komentarz aktualizowany: Art. 300 Udaremnienie lub uszczuplenie zaspokojenia wierzyciela > >
Uniewinnienie to rażące naruszenie prawa
Od tego wyroku kasację wniósł pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego A. sp. z o.o. z , który zaskarżył wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego.
Zarzucił wyrokowi:
- błędną wykładnię i uznanie przez Sąd II instancji, że w opisie czynu pominięto jakoby oskarżony działał w celu udaremnienia wykonania postanowienia komornika, w sytuacji gdy Sąd I instancji wyraźnie w opisie czynu wyartykułował, że oskarżony udaremnił egzekucję komorniczą poprzez zbycie składnika majątku, a więc podjął działania i osiągnął cel, jakim jest udaremnienie,
- błędne ustalenie że opis czynu w I instancji był niedokładny.
Sąd Najwyższy przyznał, że kasacja zasługuje na uwzględnienie, a podniesione w niej zarzuty są zasadne.
Rację ma spółka skarżąca, że Sąd odwoławczy, zmieniając wyrok sądu I instancji i uniewinniając Jana F. od popełnienia zarzucanego mu przestępstwa, błędnie przyjął, iż w opisie tego czynu pominięto znamię działania oskarżonego w celu udaremnienia wykonania postanowienia komornika, a tym samym został zdekompletowany zespół znamion określających to przestępstwo.
Ponieważ ten błąd nie mógł być - zdaniem sądu odwoławczego - naprawiony ani w postępowaniu odwoławczym, ani w toku ewentualnego ponownego rozpoznania sprawy, oskarżonego należało uniewinnić od dokonania tego przestępstwa.
Przedstawiona przez sąd odwoławczy argumentacja, choć słuszna co do zasady, jest jednak obarczona istotną wadą, która nie pozwalała na zaakceptowanie jej jako podstawy rozstrzygnięcia w tej sprawie. O ile bowiem trzeba zgodzić się ze stanowiskiem Sądu Okręgowego w Kielcach o istnieniu ograniczeń dotyczących możliwości wprowadzania w postępowaniu apelacyjnym dodatkowych ustaleń odnoszących się do opisu czynu przyjętego przez Sąd I instancji, to jednak problem, w gruncie rzeczy, sprowadza się do tego, czy rzeczywiście tego ustalenia w opisie czynu zabrakło.
Zobacz również w LEX: Pokrzywdzenie wierzyciela przez dłużnika. Przestępstwa z art. 300 i 301 § 1 k.k. > >
Cel: niewykonanie orzeczenia
SN przypomniał, że konstrukcja art. 300 par. 2 k.k. zakłada, że celem działania sprawcy jest udaremnienie wykonania orzeczenia sądu lub innego organu państwowego a środkiem do tego celu (a nie jak błędnie przyjął Sąd odwoławczy, skutkiem działania sprawcy) jest udaremnienie lub uszczuplenie zaspokojenia swojego wierzyciela.
Wzorcowo skonstruowany opis zarzucanego oskarżonemu czynu z art. 300 par 2 k.k. powinien brzmieć, np. tak: „w dniu 23 grudnia 2019 r. w S., jako prezes zarządu spółki z o.o. B. ( ), działając w celu udaremnienia wykonania postanowienia komornika (…), udaremnił zaspokojenie swojego wierzyciela A. w ten sposób, że zbył zagrożoną zajęciem nieruchomość ”.
Izba Karna SN nie zgodziła się ze stanowiskiem sądu odwoławczego, że w opisie czynu pominięto ustalenie, iż oskarżony działał w celu udaremnienia wykonania postanowienia komornika.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalony jest pogląd, zgodnie z którym dla przypisania znamion konkretnego przestępstwa nie jest niezbędne powtórzenie wyrażeń zastosowanych przez ustawodawcę w jego opisie zamieszczonym w przepisie karnym. Zasadnicze znaczenie ma natomiast użycie takich określeń zachowania sprawcy czynu zabronionego, które jednoznacznie wypełniają treść elementów składających się na jego ustawową postać. Chodzi o to, aby opis ten odpowiadał znaczeniu wszystkich znamion ustawowych konkretnego przestępstwa.
Zobacz również wzór dokumentu w LEX: Zażalenie kuratora małoletnich pokrzywdzonych na umorzenie dochodzenia w sprawie o czyn z art. 300 § 2 k.k. > >
Spór o słowo ”udaremnił”
O tym, w jakim celu działał oskarżony Jan F. zbywając zagrożoną zajęciem nieruchomość jest mowa w opisie zarzucanego i przypisanego mu czynu, a więc po to, aby udaremnić wykonanie postanowienia komornika prowadzącego postępowanie egzekucyjne. I wcale nie były do tego konieczne te słowa, których rzeczywiście w tym opisie nie zamieszczono, tj., że „działał w celu udaremnienia”. To ustawowe znamię w opisie czynu, który został przypisany przez Sąd I instancji wyrażono bowiem słowami „udaremnił wykonanie postanowienia Komornika Sądowego w Sądzie Rejonowym w Starachowicach”.
- Wszak „udaremnił”, jak słusznie wskazano w kasacji, to skutek realizacji świadomego (celowego) działania sprawcy, a więc działania z zamiarem bezpośrednim – w celu udaremnienia wykonania postanowienia komornika. Taki bez wątpienia cel przyświecał oskarżonemu, który w trakcie toczącego się postępowania egzekucyjnego zbył nieruchomość - składnik majątku zagrożonego zajęciem – podkreślił sędzia sprawozdawca Eugeniusz Wildowicz.
Dlatego Sąd Najwyższy, uwzględniając wniosek skarżącego, uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Kielcach do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Wyrok Izby Karnej Sądu Najwyższego z 4 września 2024 r., sygn. akt III KK 510/23
Cena promocyjna: 209.3 zł
|Cena regularna: 299 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 179.4 zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
