Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w czwartek 7 listopada odpowiedział na pytania sądów: Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie i Okręgowy w Opolu dotyczące weksli in blanco będących zabezpieczeniem umowy o kredyt konsumencki. Wskazał, że z orzecznictwa TSUE wynika jednoznacznie, że w sprawie między przedsiębiorcą a konsumentem sąd z urzędu jest zobowiązany ustalić, czy postanowienie umowne dotyczące kredytu konsumenckiego są uczciwe. Wskazał też, sposób sposób zabezpieczenia wierzytelności konsumenckich leży poza zakresem prawa UE, ale brak jest przeszkód by był to weksel in blanco. Jeśli jednak sąd ma wątpliwości, co roszczeń opartych na uzupełnionym wekslu in blanco, to ma obowiązek z urzędu zażądać przedstawienia dokumentów służących za podstawę tego powództwa, a gdy uzna, że zawierają nieuczciwe postanowienia – nie uznać roszczenia.
Czytaj również: RPO uczy banki czytać wyroki TSUE >>
Prawo wekslowe a prawa konsumenta
Sądy, które zadały pytania do TSUE prowadziły sprawy z powództwa Profi Credit Polska, spółki której podstawowym przedmiot działalności jest udzielaniu kredytów. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe wskazał, że we wszystkich toczących się przed nim sporach dochodzone przez spółkę wierzytelności odbywały się wyłącznie na podstawie weksla, wypełnionego w związku z niewykonaniem zobowiązań umownych przez kredytobiorców. Sąd jednak nie przychylił się do wniosku spółki o rozpoznanie sprawa w postępowaniu nakazowym, czyli niejawnym. Zdecydował się rozpatrzyć sprawę w postepowaniu zwykłym. I tu pojawiły się jego wątpliwości. Po pierwsze czy zgodnie z dyrektywami 93/13 i 2008/48 kredytodawca może wekslem in blanco zagwarantować spłatę wierzytelności wynikającej z umowy o kredyt konsumencki, a pod drugie czy sąd ma obowiązek zbadać z urzędu czy umowa o kredyt będąca podstawą wystawienia weksla nie zawiera nieuczciwych postanowień. SR zauważył, że z przepisów krajowych wynika, że zakres kontroli sądowej jest ograniczony do stosunku wekslowego i nie może rozciągać się na umowę, będącą jego źródłem. Sąd może sprawdzić, czy weksel został uzupełniony zgodnie z zawartym porozumieniem jedynie w wypadku zarzutu podniesionego przez dłużnik. W tej sprawie sąd zaznaczył, że dzięki pozwanemu konsumentowi dysponował jedynie umowę o kredyt. Z kolei Sądy Okręgowego w Opolu rozpatrywał apelację Profi Credit od wyroku sąd rejonowego, który oddalił jej powództwo o zapłatę blisko 9,5 tys. złotych z uwagi na wątpliwości, co do treści wiążącej ją z konsumentem umowy kredytowej. SR wezwał spółkę do przedłożenia porozumienia wekslowego i umowy pożyczki, ale żądanie to pozostało bez odpowiedzi. Z innych standardowych umów zawartych przez to przedsiębiorstwo wynika, że istnieją znaczące różnice między pożyczoną kwotą a kwotą do spłaty. SO zaś nabrał wątpliwości, czy może z urzędu rozpatrywać zarzuty dotyczące stosunku podstawowego (umowy o kredyt konsumencki), jeżeli posiada informacje dotyczące jego potencjalnych nieprawidłowości, ale nie posiada umowy.
![Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do zmian 2019. Tom I i II [PRZEDSPRZEDAŻ] ebook](/gfx/prawopl/_thumbs/produkty_foto/17908/978-83-8187-239-3_,mXqL62OeqFTLkrXdmIyYmw.jpg)
Cena promocyjna: 341 zł
|Cena regularna: 341 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Co odpowiedział TSUE
TSUE połączył obie sprawy, i w sumie udzielił dwóch odpowiedzi. Po pierwsze TSUE wskazał, że art. 1 ust. 1, art. 3 ust. 1, art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich nie stoją na przeszkodzie przepisom krajowym, które w celu zabezpieczenia zapłaty wierzytelności wynikającej z umowy o kredyt konsumencki umożliwiają zobowiązanie kredytobiorcy do wystawienia weksla własnego in blanco. Oznacza to, że weksel może być zabezpieczeniem umowy o kredyt. Odpowiadając na pozostałe pytania TSUE stwierdził, że jeśli sąd ma poważne wątpliwości co do zasadności roszczenia opartego na wekslu własnym, który służy zabezpieczeniu wierzytelności wynikającej z umowy kredytu konsumenckiego, oraz gdy ten weksel własny początkowo został wystawiony przez wystawcę jako weksel własny in blanco, a następnie uzupełniony przez remitenta powinien z urzędu zbadać, czy postanowienia uzgodnione między stronami mają nieuczciwy charakter, i w tym zakresie może zażądać od przedsiębiorcy przedstawienia pisemnego zapisu tych postanowień, tak aby móc zapewnić poszanowanie praw konsumentów wynikających z tych dyrektyw. W tym celu może żądać od przedsiębiorcy przedstawienia umowy podstawowej i porozumienia wekslowego. Takie żądanie należy do ram dowodowych i ma na celu jedynie upewnienie się co do podstawy powództwa. To oznacza, że sąd nie musi czekać na inicjatywę konsumenta, by zbadać uczciwość umowy o kredyt i porozumienia wekslowego. Co w przypadku stwierdzenia nieuczciwych warunków? Tu TSUE odnosi się do stanowiska polskiego rządu. A ten stwierdził, że art. 10 prawa wekslowego nie sprzeciwia się temu, aby sąd krajowy stwierdził, że roszczenie oparte na wekslu własnym nie istnieje w odniesieniu do kwoty przekraczającej kwotę wynikającą z porozumienia wekslowego.
Czytaj również: Po wyroku TSUE można wznawiać sprawy, ale jest to trudne >>
To już druga kolejna sprawa Profi Credit w TSUE
Wyrok z 7 listopada nie jest pierwszym wyrokiem TSUE w sprawie nakazów wydanych na podstawie weksla in blanco. TSUE w 2018 roku dwa razy odpowiedzial na pytania zadane przez Sąd Rejonowy w Siemianowicach Śląskich. Pierwszy raz 13 września 2018 r., rownież, w sprawie Profi Credit (sygn. C 176/17). Trybunał wskazał, że rozpoznawania spraw w postępowaniu nakazowym prowadzonym na podstawie weksla wobec konsumentów nie zapewniają przestrzegania praw konsumenta zawartych w dyrektywie w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Podobnie TSUE orzekł 28 listopada 2018 r. w sprawie PKO BP (sygn. C-632/17).
Wyrok TSUE z 7 listopada 2019 roku w sprawach połączonych C‑419/18 i C‑483/18
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
