Na działce należącej do Skarbu Państwa ustalono lokalizację inwestycji w postaci drogi publicznej. Działka, której decyzja dotyczyła pozostawała w użytkowaniu wieczystym spółki, która wraz ze Skarbem Państwa zawarła umowę dzierżawy z właścicielem prowadzącym działalność gospodarczą. W związku z wydaniem decyzji lokalizacyjnej starosta zobowiązał prezydenta miasta do wypłaty odszkodowania na rzecz: byłego właściciela - Skarbu Państwa oraz spółki jako użytkownika wieczystego. Dotychczasowy dzierżawca złożył do starosty wniosek o dopuszczenie go do udziału w postępowaniu w przedmiocie ustalenia odszkodowania za działkę. Wskazał, że posiada interes prawny w prawidłowym określeniu wysokości rekompensaty. W odpowiedzi na wniosek starosta poinformował, iż decyzja ustalającej odszkodowanie została już wydana. Dzierżawca wniósł o wznowienie postępowania. Argumentował, że posiada interes prawny w postępowaniu o ustalenie odszkodowania, jednak organ prowadzący to postępowanie nie zawiadomił go o jego wszczęciu i prowadzeniu, jak i o wydaniu decyzji kończącej. Wskazał, że ma prawo dochodzić odszkodowania za szkodę w postaci utraty comiesięcznych dochodów z nieruchomości w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy. Uprawniony jest również do zwrotu nakładów poczynionych na dzierżawioną nieruchomość, których wartość powinna była być uwzględniona w ustalonym odszkodowaniu. Zdaniem dzierżawcy powyższe okoliczności wskazują, że w sprawie posiada on bezpośredni interes prawny.

WSA rozpatrując skargę przypomniał, iż w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu. Warunkiem zastosowania tego przepisu i uchylenia rozstrzygnięcia wydanego w postępowaniu zwykłym jest ustalenie, że określonemu podmiotowi nie przyznano w nim statusu strony i nie mógł uczestniczyć w czynnościach procesowych oraz podejmować działań mających na celu obronę swego interesu prawnego. W postępowaniu administracyjnym posiadanie statusu strony jest uzależnione od legitymowania się interesem prawnym, to należy przyjąć, że analizowana przesłanka wznowienia jest oparta, na co słusznie zwrócono uwagę w skardze, na kryterium interesu prawnego. W konsekwencji rozstrzygnięcie w sprawie niniejszej o zasadności żądania wznowienia uzależnione było od ustalenia, czy skarżący jako dzierżawca przejętej pod drogę publiczną nieruchomości, dzierżawionej od użytkownika wieczystego tej nieruchomości, miał interes prawny w postępowaniu o ustalenie za nią odszkodowania.
WSA podkreślił, iż ustawy z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2008 r. Nr 193, poz. 1194 z późn. zm.) zawiera samodzielne regulacje dotyczące kwestii rekompensaty za przejęte pod drogi nieruchomości, w tym także co do kręgu podmiotów uprawnionych do tej rekompensaty.

Zgodnie zapisem specustawy drogowej odszkodowanie za nieruchomości, które z mocy prawa stały się własnością Skarbu Państwa lub właściwej jednostki samorządu terytorialnego, przysługuje dotychczasowym właścicielom nieruchomości, użytkownikom wieczystym oraz osobom, którym przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe. Zatem tylko te podmioty posiadają bezpośredni interes prawny do bycia stroną postępowania o ustalenie odszkodowania za nieruchomości przejęte pod drogę na podstawie specustawy drogowej, a więc posiadają indywidualny, wynikający z konkretnej normy prawa administracyjnego interes prawny. Odmiennie została natomiast uregulowana sytuacja podmiotów uprawnionych z umów obligacyjnych dotyczących nieruchomości przejętej pod drogę publiczną w tym szczególnym trybie. Zgodnie z art. 19 ust. 2 specustawy drogowej jeśli przeznaczona na pasy drogowe nieruchomość stanowiąca własność Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego została uprzednio wydzierżawiona, wynajęta lub użyczona, decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stanowi podstawę do wypowiedzenia przez właściwego zarządcę drogi umowy dzierżawy, najmu lub użyczenia ze skutkiem natychmiastowym. Za straty poniesione na skutek rozwiązania umowy przysługuje odszkodowanie. WSA zwrócił uwagę, iż skoro tryb ustalania osób odpowiedzialnych za szkody powstałe w sytuacji majątkowej podmiotów uprawnionych z umów obligacyjnych nie został uregulowany w specustawie drogowej, należy przyjąć, że wyłącznym sposobem realizacji uprawnień dzierżawcy nieruchomości przejętej pod drogę w trybie przepisów analizowanej specustawy do uzyskania odszkodowania za rozwiązanie umowy dzierżawy przed terminem jest droga cywilna. Zatem w opinii WSA skarżący nie miał interesu prawnego w postępowaniu administracyjnym o ustalenie odszkodowania za przejętą działkę. Co za tym idzie, nie było podstaw do przyznania mu statusu strony tego postępowania, a w konsekwencji nie zachodziła podstawa wznowienia i nie zaistniały powody do uchylenia we wznowionym postępowaniu rozstrzygnięcia ustalającego rekompensatę.


Na podstawie: Wyrok WSA w Białymstoku z 29 czerwca 2012 r., sygn. akt II SA/Bk 316/12, nieprawomocny