ZALECENIE RADYz dnia 22 kwietnia 2013 r.
w sprawie ustanowienia gwarancji dla młodzieży
(2013/C 120/01)
(Dz.U.UE C z dnia 26 kwietnia 2013 r.)
RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 292,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Obecne inwestycje w kapitał ludzki, którym są młodzi Europejczycy, przyniosą długoterminowe korzyści i przyczynią się do trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu. Unia będzie mogła czerpać zyski z posiadania aktywnej, innowacyjnej i wykwalifikowanej siły roboczej i równocześnie uniknie bardzo wysokich kosztów - obecnie szacowanych na 1,2 % PKB - związanych z istnieniem zjawiska młodzieży niepracującej, niekształcącej się ani nieszkolącej (tzw. młodzież NEET).
(2) Kryzys wyjątkowo mocno dotknął młodych ludzi. Są oni grupą szczególnie podatną na zagrożenia, ponieważ przechodzą z jednego etapu życia do drugiego, brakuje im doświadczenia zawodowego, czasem posiadają nieodpowiedni stopień wykształcenia lub wyszkolenia, często objęci są ograniczoną ochroną socjalną, dysponują niewielkimi środkami finansowymi, a także uzyskują niepewne warunki zatrudnienia. Młodym kobietom częściej grożą niskie zarobki i niepewne warunki zatrudnienia, natomiast młodym rodzicom, przede wszystkim młodym matkom - brak odpowiednich środków pomagających godzić życie zawodowe z prywatnym. Ponadto niektóre młode osoby znajdują się w szczególnie niekorzystnej sytuacji lub są zagrożone dyskryminacją. Potrzebne są zatem odpowiednie środki wsparcia, przy czym uznać należy, że to na samych młodych ludziach spoczywa odpowiedzialność za poszukiwanie sposobu na aktywność gospodarczą.
(3) W całej Unii 7,5 mln młodych osób, czyli 12,9 % młodych Europejczyków w wieku od 15 do 24 lat, nie pracuje, nie kształci się ani nie szkoli. Wiele ma najwyżej wykształcenie średnie I stopnia i wcześnie kończy kształcenie lub szkolenie. Ponadto wiele jest migrantami lub wywodzi się ze środowisk znajdujących się w niekorzystnej sytuacji. Termin "młodzież NEET" dotyczy różnych podgrup młodzieży, mających zróżnicowane potrzeby.
(4) 30,1 % osób bezrobotnych w wieku poniżej 25 lat w Unii jest bezrobotnych przez okres dłuższy niż 12 miesięcy. Ponadto coraz więcej młodych osób nie poszukuje zatrudnienia aktywnie, co może sprawić, że pozostaną bez strukturalnego wsparcia pomagającego wrócić na rynek pracy. Badania pokazują, że bezrobocie wśród młodzieży może doprowadzić do trwałych negatywnych następstw, takich jak zwiększone ryzyko bezrobocia w przyszłości, mniejsze zarobki, utrata kapitału ludzkiego, zjawisko dziedziczenia ubóstwa czy mniejsza motywacja do zakładania rodziny, co grozi nasileniem się negatywnych tendencji demograficznych.
(5) Termin "gwarancja dla młodzieży" oznacza sytuację, gdy młodzi ludzie w terminie czterech miesięcy od uzyskania statusu osoby bezrobotnej lub od zakończenia kształcenia formalnego otrzymują dobrej jakości ofertę pracy, dalszego kształcenia, przygotowania zawodowego lub stażu. Oferta dalszego kształcenia może obejmować także dobrej jakości programy szkoleniowe prowadzące do uzyskania uznawanych kwalifikacji zawodowych.
(6) Gwarancja dla młodzieży przyczyniłaby się do realizacji trzech celów strategii "Europa 2020": aby 75 % osób w wieku od 20 do 64 lat miało zatrudnienie, aby odsetek uczniów wcześnie kończących naukę spadł poniżej 10 % oraz aby liczba osób doświadczających ubóstwa i wykluczenia społecznego zmniejszyła się o co najmniej 20 milionów.
(7) W wytycznych dotyczących polityki zatrudnienia państw członkowskich, przyjętych przez Radę w decyzji 2010/707/UE(1) z dnia 21 października 2010 r., zwłaszcza w wytycznych 7 i 8, zaapelowano do państw członkowskich o wsparcie integracji młodych ludzi na rynku pracy oraz o udzielenie im pomocy, zwłaszcza młodzieży niepracującej, niekształcącej się ani nieszkolącej - we współpracy z partnerami społecznymi - w znajdowaniu pierwszego miejsca pracy, w zdobywaniu doświadczenia zawodowego lub możliwości dalszego kształcenia i szkolenia, w tym przygotowania zawodowego, a także o podejmowanie szybkich działań, w momencie gdy młodzi ludzie uzyskują status osoby bezrobotnej.
(8) Już w 2005 roku, gdy Rada przyjęła wytyczne dla polityk zatrudnienia państw członkowskich w decyzji 2005/600/WE(2) z dnia 12 lipca 2005 r., Rada ustaliła, że "w przypadku młodzieży każda osoba bezrobotna powinna otrzymać ofertę ponownego zatrudnienia przed upływem sześciu miesięcy pozostawania bez pracy". W decyzji 2008/618/WE z dnia 15 lipca 2008 r. dotyczącej wytycznych w sprawie polityki zatrudnienia państw członkowskich(3) Rada ograniczyła ten okres dla młodych osób kończących naukę do "nie więcej niż czterech miesięcy".
(9) W rezolucji z dnia 6 lipca 2010 r. w sprawie wspierania dostępu młodzieży do rynków pracy, poprawy statusu osób odbywających staże i praktyki zawodowe(4) Parlament Europejski zaapelował do Rady i Komisji o przedstawienie projektu Europejskiej gwarancji na rzecz młodzieży, zapewniającej każdej młodej osobie w Unii prawo do oferty zatrudnienia, nauki zawodu lub dodatkowego szkolenia bądź zatrudnienia połączonego ze szkoleniem po okresie bezrobocia nieprzekraczającym 4 miesięcy.
(10) W komunikacie pt. "Mobilna młodzież" z dnia 15 września 2010 r. Komisja zachęciła państwa członkowskie do wprowadzenia gwarancji dla młodzieży, jednak jak dotąd zrealizowane to zostało w bardzo ograniczonym zakresie. W niniejszym zaleceniu należy ponownie podkreślić potrzebę dążenia do tego celu przez państwa członkowskie, przy jednoczesnym zapewnieniu pomocy w opracowywaniu, wdrażaniu i ocenie takich systemów gwarancji dla młodzieży.
(11) W konkluzjach z dnia 17 czerwca 2011 r. w sprawie promowania zatrudnienia młodzieży w celu realizacji założeń strategii "Europa 2020" Rada zwróciła się do państw członkowskich o podjęcie szybkiego działania, polegającego na zaoferowaniu młodzieży niepracującej, niekształcącej się ani nieszkolącej, w tym osobom przedwcześnie kończącym naukę, dalszego kształcenia, (ponownego) szkolenia lub środków aktywizacyjnych. Dzięki temu osoby te miałyby jak najszybciej wrócić do kształcenia, szkolenia lub na rynek pracy, a zagrożenie ubóstwem i wykluczeniem społecznym miałoby zmaleć. Rada uznała, że segmentacja rynku pracy może mieć niekorzystny wpływ na młodych ludzi i zwróciła się do państw członkowskich o przeciwdziałanie temu zjawisku.
(12) W zaleceniu Rady z dnia 28 czerwca 2011 r. w sprawie polityk na rzecz ograniczania zjawiska przedwczesnego kończenia nauki(5) szczególną uwagę poświęcono opracowaniu kompleksowych, międzysektorowych strategii, które byłyby oparte na danych i w których przewidziano by środki mające skłonić osoby przerywające naukę do jej ponownego podjęcia oraz zacieśnić związki między systemami kształcenia i szkolenia a sektorem zatrudnienia. Parlament Europejski poparł to podejście, przygotowując budżet na 2012 rok, i zwrócił się do Komisji o podjęcie działań przygotowawczych wspierających tworzenie gwarancji dla młodzieży w państwach członkowskich.
(13) W ramach pakietu na rzecz zatrudnienia, zaproponowanego w komunikacie z dnia 18 kwietnia 2012 r. pt. "W kierunku odnowy gospodarczej sprzyjającej zatrudnieniu" Komisja zaapelowała do państw członkowskich, partnerów społecznych i innych zainteresowanych stron o aktywną mobilizację w celu stawienia czoła aktualnym wyzwaniom w dziedzinie zatrudnienia występującym w Unii, a zwłaszcza bezrobociu wśród młodzieży. Komisja zwróciła uwagę na znaczny potencjał zatrudnieniowy zielonej gospodarki, opieki zdrowotnej i społecznej oraz sektora technologii informacyjno-komunikacyjnych i mając to na względzie, wydała trzy towarzyszące plany działań. Następnie, w komunikacie z dnia 10 października 2012 r. w sprawie silniejszego przemysłu europejskiego na rzecz wzrostu i ożywienia gospodarczego, Komisja zwróciła także uwagę na sześć obiecujących priorytetowych dziedzin z zakresu innowacyjności przemysłowej, pomagającej przechodzić na niskoemisyjną, zasobooszczędną gospodarkę. W ramach pakietu na rzecz zatrudnienia Komisja podkreśliła też, że ważną rolę - również w odniesieniu do młodych ludzi - mogłoby odegrać pobudzanie przedsiębiorczości, szersze udostępnianie usług wsparcia dla nowych przedsiębiorstw oraz mikrofinansowania, a także tworzenie programów przekształcających zasiłki dla bezrobotnych w dotacje na rozpoczęcie działalności. Ponadto w pakiecie na rzecz zatrudnienia zaproponowano subsydiowanie wynagrodzeń w celu zwiększenia nowego zatrudnienia netto oraz ukierunkowane zmniejszanie klina podatkowego (głównie składek pracodawców na ubezpieczenie społeczne) w celu pobudzania zatrudnienia, a także wyważone reformowanie przepisów o ochronie zatrudnienia, co umożliwiłoby młodym ludziom dostęp do dobrej jakości miejsc pracy.
(14) W rezolucji z dnia 24 maju 2012 r. w sprawie inicjatywy "Szanse dla młodzieży" Parlament Europejski wezwał państwa członkowskie do szybkich i konkretnych działań na szczeblu krajowym, by zapewnić młodym ludziom godną pracę, dalsze kształcenie lub (ponowne) szkolenie w ciągu czterech miesięcy od zakończenia przez nich nauki. Parlament Europejski podkreślił, że system gwarancji dla młodzieży musi rzeczywiście poprawić sytuację młodzieży niepracującej, niekształcącej się ani nieszkolącej oraz stopniowo rozwiązać problem bezrobocia wśród młodzieży w Unii.
(15) W konkluzjach z dnia 29 czerwca 2012 r. Rada Europejska wezwała państwa członkowskie do wzmożenia wysiłków na rzecz zwiększenia zatrudnienia młodzieży, stawiając cel: "aby w ciągu kilku miesięcy od ukończenia szkoły zapewnić młodzieży dobrej jakości oferty zatrudnienia, dalszego kształcenia, przyuczania do zawodu lub staży". Ponadto oświadczyła, że środki te mogą być wspierane przez Europejski Fundusz Społeczny i że państwa członkowskie powinny korzystać z możliwości finansowania z tego funduszu subsydiów rekrutacyjnych na tymczasowe zatrudnianie pracowników.
(16) Komunikat Komisji z dnia 20 listopada 2012 r. pt. "Nowe podejście do edukacji: Inwestowanie w umiejętności na rzecz lepszych efektów społecznogospodarczych" stanowi wkład Unii w te działania z perspektywy edukacji. Omówiono w nim kluczowe kwestie wymagające reform oraz skuteczność systemów kształcenia i szkolenia; po to by dostosować przekazywane umiejętności do obecnych i przyszłych potrzeb rynku pracy, propagować otwarte i elastyczne sposoby uczenia się, a także zachęcać do wspólnych wysiłków wszystkie zainteresowane strony, w tym odnośnie do finansowania.
(17) W zaleceniu z dnia 20 grudnia 2012 r. w sprawie walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego(6) Rada zaleciła, by nie później niż do 2018 r. państwa członkowskie wprowadziły - stosownie do krajowych uwarunkowań i krajowej specyfiki oraz w stopniu, w jakim uznają to za właściwe - rozwiązania dotyczące walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego.
(18) W komunikacie z dnia 28 listopada 2012 r. w sprawie rocznej analizy wzrostu gospodarczego na 2013 rok Komisja podkreśliła, że państwa członkowskie powinny chronić młodych ludzi podczas przechodzenia przez nich z etapu nauki do etapu zatrudnienia oraz opracować i wdrożyć systemy gwarancji dla młodzieży, dzięki którym każdy młody człowiek poniżej 25 roku życia w ciągu czterech miesięcy od zakończenia kształcenia formalnego lub uzyskania statusu osoby bezrobotnej otrzymałby ofertę zatrudnienia, dalszego kształcenia, przygotowania zawodowego lub stażu.
(19) W konkluzjach dotyczących wieloletnich ram finansowych z dnia 8 lutego 2013 r. Rada Europejska postanowiła ustanowić na lata 2014-2020 wartą 6 mld EUR inicjatywę na rzecz zatrudnienia ludzi młodych, aby wesprzeć działania nakreślone w pakiecie na rzecz zatrudnienia młodzieży zaproponowanym przez Komisję w dniu 5 grudnia 2012 r., a zwłaszcza wesprzeć gwarancję dla młodzieży.
(20) Gwarancja dla młodzieży powinna być wdrażana za pomocą systemu środków wsparcia i dostosowana do uwarunkowań krajowych, regionalnych i lokalnych. Środki te powinny się opierać na sześciu filarach: budowaniu podejścia partnerskiego, wczesnych interwencjach i wczesnej aktywizacji, środkach wsparcia umożliwiających integrację na rynku pracy, korzystaniu z funduszy Unii, ocenie i stałym doskonaleniu systemu, a także szybkim wdrażaniu systemu. Środki te mają zapobiegać wczesnemu kończeniu nauki, sprzyjać zatrudnieniu oraz eliminować praktyczne przeszkody utrudniające zatrudnienie. Można je wspierać z funduszy Unii i należy je stale monitorować i ulepszać.
(21) Skuteczna koordynacja i partnerstwo w różnych dziedzinach polityki (zatrudnienie, edukacja, sprawy młodzieży, sprawy społeczne itp.) ma kluczowe znaczenie dla zwiększenia szans na dobrej jakości zatrudnienie, przygotowanie zawodowe i staż.
(22) Systemy gwarancji dla młodzieży powinny uwzględniać różnorodność państw członkowskich i ich różną sytuację
pod względem poziomu bezrobocia wśród młodzieży, struktury instytucjonalnej oraz potencjału różnych podmiotów rynku pracy. Powinny także uwzględniać różny stan budżetów publicznych i ograniczenia finansowe w odniesieniu do przydziału środków. W rocznej analizie wzrostu gospodarczego na 2013 rok Komisja wyraża opinię, że inwestycje w edukację należy traktować jako priorytet, a jeżeli to możliwe zwiększać je, a jednocześnie zapewnić efektywność takich wydatków. Szczególną uwagę należy także zwrócić na utrzymywanie lub umacnianie zdolności operacyjnych i skuteczności służb zatrudnienia i aktywnych polityk rynku pracy, takich jak szkolenia dla bezrobotnych i systemy gwarancji dla młodzieży. Ustanowienie takich systemów ma znaczenie długofalowe, potrzebne są jednak także działania krótkoterminowe, które pozwolą przeciwdziałać dramatycznemu wpływowi kryzysu gospodarczego na rynek pracy,
ZALECA PAŃSTWOM CZŁONKOWSKIM, BY:
Budowanie podejścia partnerskiego
Wczesne interwencje i wczesna aktywizacja
Środki wsparcia umożliwiające integrację na rynku pracy
Podnoszenie umiejętności
Środki związane z rynkiem pracy
Korzystanie z funduszy Unii
Ocena i stałe doskonalenie systemów
Wdrażanie systemów gwarancji dla młodzieży
ZALECA KOMISJI, BY:
Finansowanie
Sprawdzone rozwiązania
Monitorowanie
Działania informacyjno-promocyjne
______(1) Dz.U. L 308 z 24.11.2010, s. 46.
(2) Dz.U. L 205 z 6.8.2005, s. 21.
(3) Dz.U. L 198 z 26.7.2008, s. 47.
(4) Dz.U. C 351 E z 2.12.2011, s. 29.
(5) Dz.U. C 191 z 1.7.2011, s. 1.
(6) Dz.U. C 398 z 22.12.2012, s. 1.