Pierwszą ze skarg, z którą może wystąpić pacjent, w którego odczuciu doszło do naruszenia jego praw jako pacjenta lub który ma zastrzeżenia co do sposobu jego leczenia, jest skarga do kierującego placówką, w której pracuje lekarz lub inny członek personelu medycznego, który dopuścił się naruszenia. W przypadku szpitala będzie nim ordynator, w przypadku przychodni natomiast kierownik lub dyrektor placówki.
Procedura przyjmowania i rozpatrywania skarg kierowanych przez pacjentów do kierujących podmiotem leczniczym nie została uregulowana w powszechnie obowiązujących przepisach prawa. Nie oznacza to jednak, że pacjentowi nie przysługuje prawo do wniesienia tego rodzaju skargi. Z art. 40a ustawy z dnia 6.11.2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 581) wynika wprost, że w celu wsparcia podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych w realizacji obowiązku przestrzegania praw pacjenta kierownik podmiotu leczniczego może nawet utworzyć specjalne stanowisko pełnomocnika do spraw praw pacjenta, do zadań którego należy m.in. udział w rozpatrywaniu skarg pacjentów.
Czytaj także na Prawo.pl: Błąd medyczny lub zaniechanie - można złożyć skargę do Rzecznika Praw Pacjenta
Aby proces przyjmowania i rozpoznawania skarg pacjentów był uporządkowany i sprawny, procedura ta powinna zostać unormowana przez podmiot leczniczy w jego regulacjach wewnętrznych (tj. np. w regulaminie organizacyjnym szpitala czy przychodni). Ogólne zasady postępowania ze skargami i terminy rozstrzygnięcia wynikają z przepisów ustawy z dnia 14.06.1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 572), a konkretnie:
- z jego działu VIII oraz
- wydanego na podstawie art. 226 k.p.a. – rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8.01.2002 r. w sprawie organizacji przyjmowania i rozpatrywania skarg i wniosków (Dz.U. z 2002 r., nr 5, poz. 46).
Chociaż przepisy te dotyczą skarg składanych do organów państwowych, organów jednostek samorządu terytorialnego, organów samorządowych jednostek organizacyjnych oraz organów organizacji i instytucji społecznych, to przyjmuje się, że można się nimi posiłkować przy stanowieniu wewnętrznych procedur składania i rozpoznawania skarg również przez podmioty lecznicze.
Wprost (tj. bez konieczności odwoływania się do regulacji wewnętrznych) przepisy te znajdą natomiast zastosowanie w razie wniesienia skargi na działanie podmiotu leczniczego do organów jednostek samorządu terytorialnego i organów samorządowych jednostek organizacyjnych, które taki podmiot prowadzą, a także do organizacji i instytucji społecznych, jeżeli prowadzenie podmiotu leczniczego pozostaje w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej (zob. M. Bogusiak, K. Fortak-Karasińska, „Rozpatrywanie skarg pacjentów przez podmiot leczniczy”).
Skarga do rzecznika odpowiedzialności zawodowej lekarzy przy Okręgowej Izbie Lekarskiej
Jeżeli pacjent uważa, iż personel medyczny popełnił błąd w procesie leczenia, postępuje sprzecznie z zasadami etyki zawodowej lub nie wykonuje usług medycznych z zachowaniem należytej staranności i zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, instytucją kompetentną do rozpatrzenia sprawy, do której należy wystąpić ze skargą, jest właściwy miejscowo okręgowy rzecznik odpowiedzialności zawodowej izby lekarskiej.
Przebieg postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarza został uregulowany w rozdziale 5 ustawy z dnia 2.12.2009 r. o izbach lekarskich (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1342). Zgodnie z art. 64 ww. ustawy na złożenie skargi celem pociągnięcia lekarza do odpowiedzialności zawodowej pokrzywdzony pacjent ma 3 lata. Jeżeli bowiem od chwili popełnienia czynu upłynęły już 3 lata, postępowanie wyjaśniające w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarza nie będzie mogło zostać wszczęte.
Postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarza w I instancji kończy się przed okręgowym sądem lekarskim, do którego po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, jeżeli istnieją ku temu podstawy, okręgowy rzecznik odpowiedzialności zawodowej kieruje wniosek o ukaranie lekarza. Po przeprowadzeniu rozprawy, sąd lekarski może ukarać obwinionego lekarza karą:
- upomnienia,
- nagany,
- karą pieniężną na cel społeczny związany z ochroną zdrowia,
- zakazem pełnienia funkcji kierowniczych w jednostkach organizacyjnych ochrony zdrowia przez okres od 1 roku do 5 lat,
- ograniczeniem zakresu czynności w wykonywaniu zawodu lekarza przez okres od 6 miesięcy do 2 lat,
- zawieszeniem prawa wykonywania zawodu przez okres od 1 roku do 5 lat lub
- całkowitym pozbawieniem prawa wykonywania zawodu.
Skarga do Rzecznika Praw Pacjenta
W sytuacji naruszenia któregokolwiek z praw pacjenta (tj. m.in. prawa do poszanowania intymności i godności, informacji, świadczeń zdrowotnych, tajemnicy informacji, dokumentacji medycznej, zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza lub opieki duszpasterskiej), pacjent może ponadto wystąpić z wnioskiem o wszczęcie postępowania wyjaśniającego do Rzecznika Praw Pacjenta. Wniosek taki jest wolny od opłat administracyjnych.
Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, w przypadku stwierdzenia przez Rzecznika, iż doszło do naruszenia praw pacjenta, może on:
- skierować do podmiotu leczniczego wystąpienie, w którym sformułuje opinie lub wnioski co do sposobu załatwienia sprawy oraz w którym może zażądać wszczęcia postępowania dyscyplinarnego lub zastosowania wobec lekarza sankcji służbowych lub
- zwrócić się do organu nadrzędnego nad podmiotem, który dopuścił się naruszenia, z wnioskiem o zastosowanie wobec niego środków przewidzianych w przepisach prawa.
Jeśli natomiast zdarzenie będące przedmiotem skargi będzie wskazywało, że naruszenie mogło dotyczyć większej liczby pacjentów, to wówczas Rzecznik będzie rozpatrywał sprawę pod kątem stosowania praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
