Dr Gawrońska: 20 proc. błędów w szpitalach dotyczy identyfikacji pacjenta i leków

Wiele szpitali ma już wprawdzie nowoczesne roboty, ale przestarzałą logistykę. Prawie 20 proc. wszystkich błędów w trakcie hospitalizacji dotyczy ustalania tożsamości chorego i identyfikacji leków. Cyfryzacja procesów logistycznych przekłada się też na bezpieczeństwo personelu medycznego. Pozwala na jego odciążenie i uniknięcie nawet połowy zdarzeń niepożądanych – podkreśla dr Anna Gawrońska ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.

Józef Kielar: Szpitale coraz częściej wdrażają nowoczesne technologie, żeby usprawnić przede wszystkim procesy medyczne. Jak na tym tle wypada tzw. szara część funkcjonowania tych podmiotów leczniczych?

Anna Gawrońska: Faktycznie od jakiegoś czasu szpitale podejmują decyzję o usprawnianiu wybranych procesów, które w głównej mierze obejmują część kliniczną. Zastosowanie znajdują roboty medyczne, algorytmy sztucznej inteligencji czy inne techniki i technologie, pozwalające na skrócenie czasu obsługi pacjenta, przyspieszenie diagnozy, a nawet jej udoskonalenie. Natomiast, jeśli przyjrzymy się procesom wspierającym funkcjonowanie szpitali, to uświadamiamy sobie, jak postępuje asymetria w rozwoju tych dwóch obszarów. W zakresie zarządzania przepływem produktów leczniczych i wyrobów medycznych w szpitalach głównie „rządzi papier”, a czynności realizowane przez farmaceutów czy personel pielęgniarski w dużym stopniu mają charakter manualny, dublujący się i biurokratyczny.

Czytaj także na Prawo.pl: Cyfryzacja w ochronie zdrowia to mit. Rzeczywistość pacjenta to lata 90

Dlaczego warto przyjrzeć się procesom niemedycznym, które zachodzą w placówkach medycznych i rozważać możliwości usprawnienia tych procesów?

Procesy niemedyczne, logistyczne wpływają wprost na sposób świadczenia usług medycznych przez szpitale. Leki i wyroby medyczne stanowią po wynagrodzeniach największą część kosztów szpitala, a zatem bardzo ważna jest racjonalizacja tych procesów po to, aby podnieść poziom obsługi pacjenta, a także zwiększyć efektywność ekonomiczną placówek medycznych. Bez skutecznych i efektywnych procesów zamawiania, przyjmowania, kompletacji i całej wewnętrznej dystrybucji produktów ochrony zdrowia trudno mówić o racjonalnym świadczeniu usług medycznych. Przecież leki i wyroby medyczne są zawsze używane, gdy mamy do czynienia z hospitalizacją pacjenta i to on wyzwala wszystkie procesy związane z zarządzaniem przepływem tych produktów.

Czy takie zmiany są zgodne z prawem? Jak legislacja wspiera albo może przeszkadza w cyfryzacji procesów związanych z zarządzaniem przepływem produktów leczniczych i wyrobów medycznych w szpitalach?

Zdecydowanie można stwierdzić, że prawo wspiera cyfryzację procesów logistycznych, a niekiedy nawet narzuca obowiązek stosowania określonych rozwiązań, które mogą być wykorzystywane na rzecz usprawniania procesów związanych z przepływem leków czy wyrobów medycznych. Przykładem może być ustawa Prawo farmaceutyczne, która już od wielu lat wspiera implementację jednoznacznej identyfikacji produktów leczniczych dopuszczonych do obrotu na terenie Polski. Wymóg ten polega na stosowanie standardów GS1 do znakowania opakowań leków i polega na oznaczeniu leku numerem GTIN oraz przedstawieniu tego numeru w postaci standardowego kodu kreskowego. W przypadku leków na receptę, które są objęte wymogiem tzw. serializacji w jednym kodzie kreskowym umieszczane są również dane dodatkowe: indywidualny numer seryjny, numer partii produkcyjnej i data ważności. To fenomenalny nośnik danych z punktu widzenia logistyki szpitali. W jednym kodzie mamy bowiem zawarte wszystkie dane kluczowe i z punktu widzenia bezpieczeństwa pacjenta, i z perspektywy liczenia materiałowych kosztów leczenia pacjenta.

Ważny temat! Standardy ochrony małoletnich w placówce medycznej >

Jakie obszary logistyki szpitali wymagają natychmiastowych usprawnień i jak je wdrażać?

W mojej ocenie w pierwszej kolejności powinniśmy rozprawić się z błędami związanymi z niewłaściwym podaniem leków. Wprawdzie dane na ten temat są w Polsce praktycznie niedostępne, ale na zasadnie porównania z danymi z innych krajów wiemy, że prawie 20 proc. wszystkich błędów dotyczy np.  ustalania tożsamości pacjenta i identyfikacji leków. Z tego powodu umiera codziennie kilku pacjentów! Innym obszarem są błędy dotyczące pozostawienia w polu operacyjnym pacjenta tzw. ciała obcego. Tu też brakuje rzetelnych danych, a rozmowy z pielęgniarkami operacyjnymi ewidentnie wskazują na potrzebę racjonalizacji procesów właśnie na bloku operacyjnym.

Polecamy szkolenie online: Jak uniknąć naruszeń praw pacjenta w placówce - wskazówki dla personelu i kadry zarządzającej >

Czy potrzebujemy systemowych zmian, żeby doprowadzić do masowych wdrożeń w zakresie zarządzania logistyką placówek medycznych w Polsce? Skąd czerpać przykłady i dobre praktyki?

Zdecydowanie potrzebne są zmiany systemowe i nowe podejście na poziomie rządowym, które pozwoli traktować logistykę szpitali jako pierwszy front walki o bezpieczeństwo pacjentów. Dobre praktyki z zagranicy pokazują, jak gigantyczne korzyści możemy uzyskać racjonalizując procesy związane z przepływem leków i wyrobów medycznych. Kluczową kwestią jest w tym przypadku dojrzałość infrastruktury teleinformatycznej, interoperacyjności standardów, jak również szeroko rozumiane doświadczenie użytkownika. Mamy też wiele dobrych przykładów z polskich szpitali, które rozpoczęły konkretne zmiany i uzyskują realne korzyści. Dostępne są również rekomendacje Rady ds. Interoperacyjności, odwołujące się do metod i mechanizmów standaryzacji i cyfryzacji procesów związanych z przepływem produktów ochrony zdrowia. Warto podkreślić, że te rekomendacje powstały z udziałem i szpitali, i firm IT. Uwzględniają one standardy interoperacyjności, jak również odnoszą się do obecnych wymogów prawnych w tym zakresie.

Czytaj też w LEX: Analiza Przyczyn Źródłowych (RCA) w obszarze zdarzeń niepożądanych - zasady procedowania >

Jak przekonać personel medyczny do zmian i stosowania nowoczesnych technik i technologii sprawdzonych w innych branżach?

Każda zmiana może być źródłem lęku, a także wzbudzać w personelu medycznym poczucie, że dotychczasowe czynności były wykonywane w sposób niewłaściwy. Natomiast celem zmian jest z jednej strony poprawa bezpieczeństwa pacjentów, ale również radykalne zwiększenie komfortu pracy personelu medycznego. Ma to szczególne znaczenie w obecnych czasach, gdy borykamy się z niedoborem kadr medycznych, jak również ze starzejącym się społeczeństwem. Skrócenie czasu obsługi pacjenta, redukcja obciążenia personelu medycznego czy wspomniana wcześniej poprawa efektywności ekonomicznej placówek odgrywają kluczową rolę z punktu widzenia podnoszenia jakości świadczeń medycznych, a zwłaszcza bezpieczeństwa farmakoterapii. Dobrym sposobem przekonania personelu do zmian jest umożliwienie wymiany doświadczeń z innymi placówkami, które wdrożyły podobne rozwiązania. Otwartość szpitali w Polsce i zagranicą rośnie i istnieje wiele możliwości obserwowania i podpatrywania dobrych praktyk, z czego zresztą polskie placówki medyczne korzystają coraz częściej. Absolutnie konieczne są szkolenia po to, aby kompleksowo wyjaśnić pracownikom nowe podejście i nowe sposoby postępowania.

Czytaj też w LEX: Diagnoza pielęgniarska w kontekście samodzielnego ordynowania leków – usprawnienie leczenia czy bezmyślność ustawodawcy? >

Jakie inne korzyści – oprócz poprawy bezpieczeństwa pacjenta – mogą uzyskać szpitale usprawniając procesy związane z dystrybucją leków i wyrobów medycznych?

Cyfryzacja procesów logistycznych w szpitalach przyczynia się również do poprawy bezpieczeństwa personelu medycznego. Celem wdrażania np. skanowania kodów kreskowych przy łóżku pacjenta i weryfikacji poprawności podania leku nie jest szukanie winnych ewentualnych pomyłek, ale implementacja mechanizmów, które uniemożliwią popełnienie potencjalnego błędu. W Polsce bardzo rzadko mówi się o tzw. drugiej ofierze błędów medycznych, czyli właśnie o personelu, który doprowadził do pomyłki, np. związanej z niewłaściwym podaniem leku. W głównej mierze są to błędy, wynikające z przemęczenia, stresu czy nadmiaru czynności biurokratycznych.

Rozwiązania cyfrowe – jeśli są wdrożone w sposób przemyślany – pozwalają na odciążenie personelu i uwolnienie czasu na czynności pielęgnacyjne wobec pacjenta. Nie sposób też nie wspomnieć o korzyściach ekonomicznych. Mogą one wyeliminować zdarzenia niepożądane o niemal 50 proc., czy skrócić czas obsługi dokumentów w ramach jednego procesu (np. przyjęcia dostawy leków) o blisko 85 proc. Rejestrując chociażby dane na temat przepływu leków w czasie rzeczywistym jesteśmy w stanie budować modele zarządzania zapasami w oparciu faktyczne zapotrzebowanie i wiarygodne dane. To stanowi fundament skutecznej i efektywnej logistyki szpitali.

Czytaj też w LEX: Postępowanie w sprawie świadczenia kompensacyjnego – wpływ na placówki medyczne >

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.