RPO: Informacje o zagrożeniach nie zawsze są dostępne dla osób głuchych

Komunikaty o zagrożeniach, np. powodzią, często są przekazywane wyłącznie w formie dźwiękowej, co uniemożliwia osobom głuchym zrozumienie sytuacji oraz podjęcie działań. Rzecznik praw obywatelskich wskazuje na potrzebę wdrożenia obowiązku dostępności informacji medialnych w sytuacjach nadzwyczajnych. Postuluje też o opracowanie szczegółowych standardów, które określałyby, w jaki sposób ten obowiązek powinien być realizowany.

Przedstawiciele Polskiego Związku Głuchych zwracają uwagę na niedostępności kluczowych komunikatów rządowych, samorządowych i służb ratunkowych wydawanych w związku z powodzią. Wskazują, że w praktyce informacje o zagrożeniach często są przekazywane wyłącznie w formie dźwiękowej, co uniemożliwia osobom głuchym zrozumienie sytuacji oraz podjęcie działań.

Potrzebne pracowanie standardów

Rzecznik praw obywatelskich przypomina, że zgodnie z art. 11 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych władze publiczne zobowiązane są do podjęcia wszelkich niezbędnych środków w celu zapewnienia ochrony i bezpieczeństwa osób z niepełnosprawnościami w sytuacjach zagrożenia, m.in. w przypadku klęsk żywiołowych. Potrzebę uwzględnienia osobnych procedur ewakuacji w odniesieniu do tych osób ostrzegł również Komitet ONZ ds. praw osób niepełnosprawnych.

RPO wskazywał, że zgodnie z art. 7 ust. 5 dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych, informacje o charakterze nadzwyczajnym, w tym publiczne komunikaty i ogłoszenia w sytuacji klęski żywiołowej, mają być przekazywane w sposób dostępny dla osób z niepełnosprawnościami. Taki obowiązek nakłada też ust. 1a do art. 18a do ustawy o radiofonii i telewizji.

Zobacz w LEX: Audiodeskrypcja jako forma realizacji przez producenta utworu audiowizualnego prawa do udziału w życiu kulturalnym przez osoby z dysfunkcją wzroku >

W opinii RPO należy podjąć działania dla opracowania szczegółowego standardu komunikatów dotyczących sytuacji kryzysowych, uwzględniających potrzeby osób z różnymi niepełnosprawnościami.

RPO Marcin Wiącek zwrócił się do przewodniczącego KRRiT o poinformowanie, jak realizowany jest art. 18a ust. 1a ustawy o rtv w kontekście nadawania komunikatów i ogłoszeń w sytuacjach klęski żywiołowej i innych sytuacji kryzysowych, czy jest to robione w sposób dostępny dla osób z niepełnosprawnościami.

W odpowiedzi Maciej Świrski, przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, zaznacza, że sytuacja kryzysowa wywołana powodzią na obszarze południowo-zachodniej Polski stanowiła dla mediów organizacyjne i techniczne wyzwanie. Ogłoszony przez rząd 16 września br. stan klęski żywiołowej był bowiem trzecim stanem nadzwyczajnym wprowadzonym w Polsce po 1945 r. (po stanie wojennym z 13 grudnia 1981 r. i stanie wyjątkowym z 2 września 2021 r. na części terytorium kraju wzdłuż granicy polsko-białoruskiej). Z analogicznego rozwiązania władze nie skorzystały ani w czasie pandemii Covid-19, ani poprzednich powodzi w 1997 i 2010 r., co tylko podkreśla wyjątkowość i dramatyzm zdarzeń rozgrywających się we wrześniu m.in. na terenach części województw opolskiego, dolnośląskiego i śląskiego, o których media, w myśl przytoczonych na wstępie regulacji, powinny przekazywać na bieżąco informacje całemu społeczeństwu, w tym również odbiorcom z niepełnosprawnościami.

Na stronie KRRiT opublikowany został komunikat, którym przypomniał nadawcom tych obowiązkach.

Kontrola KRRiT

Departament Monitoringu Biura KRRiT przeprowadził kontrolę realizacji przez nadawców telewizyjnych obowiązku nałożonego na tę grupę dostawców usług medialnych na mocy art. 18a ust. 1a ustawy o rtv. Kontrola objęła programy informacyjne, a więc: TVP Info, TVN 24, Polsat News, Republikę oraz wPolsce24. Dotyczyła okresu od 13 do 20 września br. Prawie wszystkie wymienione programy w pewnym zakresie realizowały obowiązek dostosowania informacji do potrzeb osób niepełnosprawnych, w tym głuchych. Jedynie wPolsce24 nie wypełnił tego obowiązku. Nadawca tłumaczy brak możliwości zrealizowania obowiązku wynikającego z art. 18a ust. 1a ustawy o rtv dla audycji na żywo przyczynami technicznymi i organizacyjnymi powstałymi wskutek zmian w funkcjonowaniu studia telewizyjnego i zespołu redakcyjnego, a także zbyt krótkim okresem funkcjonowania po otrzymaniu koncesji nr 873b/2024-T. Program został bowiem uruchomiony 2 września br., a więc zaledwie dwa tygodnie przed wejściem w życie rozporządzenia o stanie klęski żywiołowej.

Czytaj także: Samorządy mogą wnioskować do PFRON o pieniądze na pomoc powodzianom z niepełnosprawnością

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.