Czy zasadnym jest wystawianie faktur VAT przez publiczny szpital za udzielone świadczenie zdrowotne pacjentom na SOR lub w ambulatorium chirurgicznym?

Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Prawo i ZdrowieCzy zasadnym jest wystawianie faktur VAT przez publiczny szpital za udzielone świadczenie zdrowotne pacjentom na SOR lub w ambulatorium chirurgicznym (w strukturze SOR), którzy nie wykazali się objęciem ubezpieczenia zdrowotnego, a w przypadku braku reakcji ze strony pacjenta, tj. brak zapłaty, skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego?W przypadku, kiedy nie jest zasadne wystawienie faktur VAT w opisanym wyżej stanie, jakie zasadne byłoby postępowanie szpitala?Czy może to być wrzucenie owych kosztów w tzw. koszty operacyjne?

Odpowiedź:
Za świadczenia realizowane w strukturach jednostek systemu państwowe ratownictwo medyczne nie pobiera się opłat, nawet w przypadku pacjenta nieubezpieczonego.
Uzasadnienie:
Za świadczenia udzielone w SOR nie wolno pobierać opłat, nawet jeżeli pacjent jest nieubezpieczony. Zgodnie z treścią art. 1 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (tekst jedn.: Dz. U. 2013 r. poz. 757 z późn. zm.) - dalej u.p.r.m., nikogo nie można obciążać za świadczenia udzielane w SOR. Przesłanką jednak jest stan nagłego zagrożenia zdrowotnego. Bez znaczenia pozostaje typ udzielonej pomocy. Jak twierdzi między innymi Stefan Poździoch, „zapewnienie pomocy każdej osobie znajdującej się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego jest zadaniem państwa”. Działania ratownicze powinny być podjęte wobec każdej osoby, której życie lub zdrowie jest zagrożone na wskutek wystąpienia nagłego niebezpieczeństwa. Chodzi przy tym o wszelkie sytuacje nadzwyczajne i ekstremalne, które z reguły skutkują utratą życia lub zdrowia przez człowieka. Komentowany artykuł konkretyzuje sformułowania zawarte w zdaniu pierwszym art. 68 ustawy z dnia 2 kwietnia 1997 r. - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.), zgodnie z którym każdy ma prawo do ochrony zdrowia. M. Erenc wyraża słuszny pogląd, że zapis zawarty w art. 1 u.p.r.m. jest wyrazem pozytywnej konkretyzacji podmiotowego prawa do ochrony zdrowia zawartego w przywołanym sformułowaniu Konstytucji. Określenie "każdy" oznacza najszerzej pojęty i nieograniczony krąg podmiotów. Nikt nie może być wykluczony, gdy chodzi o udzielenie mu pomocy w stanach nagłego zagrożenia. Do uzyskania pomocy jest uprawniony każdy obywatel niezależnie od tego, czy posiada tytuł do świadczeń zdrowotnych z ubezpieczenia zdrowotnego, czy też nie. Co więcej, pomoc taka powinna być udzielona każdej osobie przebywającej na terytorium Państwa Polskiego, legalnie lub nawet nielegalnie. Gwarantem pomocy jest państwo. Realizacji tego zadania ma służyć system Państwowego Ratownictwa Medycznego, rozumiany jako zorganizowana struktura zdolna udzielić efektywnej i skutecznej pomocy”. Ustawodawca używając pojęcia „każda osoba” tworzy zbiór beneficjentów wyrażonej normy poprzez ujęcie w niej wszelkich osób fizycznych bez względu na ich status ubezpieczeniowy. W tym stanie należy uznać, a stanowisko to podzielają inni komentatorzy (w tym na przykład Agnieszka Pietraszewska – Macheta), świadczenia realizowane w SOR bez względu na status pacjenta musza być bezpłatne. Takie stanowisko znajduje także uzasadnienie w regułach finansowania jednostek systemu. Nie są one wynagradzane za świadczenie lecz według zasad per capita. Już powyższa krótka analiza wskazuje na dwie konkluzje:
1) rachunek nie może być wystawiany;
2) nie powstaje żadne zdarzenie księgowe wymagające odnotowania.
Finansowanie SOR nie jest realizowane za usługę, lecz „ryczałtem” bez względu na liczbę i rodzaj świadczeń cząstkowych. W konsekwencji postępowanie sądowe także jest nieuzasadnione.

Agnieszka Sieńko, autorka współpracuje z Serwisem Prawo i Zdrowie
Odpowiedzi udzielono 21.04.2015 r.