Tomasz C. student IV roku inżynierii materiałowej złożył do Komisji Stypendialnej Politechniki Śląskiej wniosek o przyznanie zapomogi losowej. Komisja pomocy nie przyznała wskazując na brak podstaw prawnych. W sprawie interweniował Rzecznik Praw Obywatelskich. W wyniku jego działań Komisja ponownie rozpoznała wniosek, i ponownie wydała decyzję negatywną. Tak jak poprzednio stwierdziła, że przedstawiona przez studenta sytuacja nie spełnia wymogów przyznania pomocy w tej formie, opisanych w Regulaminie świadczeń obowiązującym na uczelni. Jej stanowisko poparła Odwoławcza Komisja Stypendialna.

 

Rosnące koszty życia to za mało – Decyzja uczelni i interwencja RPO

Tomasz C. podkreślał we wniosku, iż w 2022 r. nastąpił inflacyjny wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych, spowodowany wybuchem wojny na Ukrainie, a wcześniej następstwami pandemii Covid-19. To przełożyło się na wzrost kosztów jego utrzymania i życia w Gliwicach. Jako przykład podał wzrost kosztów wynajmu mieszkania z 690 zł na 850 zł (tj. o 160 zł) oraz kosztów zużycia wody o 428 zł (kwartalnie). Wyliczał, że te pozycje musi pokrywać z alimentów od rodziców, które zamykają się sumą 1500 zł. Organ ocenił sytuację wnioskodawcy jako trudną, ale jednocześnie nie kwalifikującą się do kategorii „trudnych przejściowych sytuacji życiowych”. Do takich, Regulamin zalicza bowiem nieszczęśliwy wypadek studenta, chorobę studenta, zniszczenie mieszkania, domu lub gospodarstwa na skutek pożaru, powodzi lub klęski żywiołowej, ewentualnie zawarcie związku małżeńskiego lub narodziny dziecka, które doprowadziły do trudnej sytuacji życiowej. Odwoławcza Komisja Stypendialna podkreślała, że zmiana sytuacji gospodarczo-ekonomicznej w kraju dotknęła wszystkich obywateli kraju, w tym także wszystkich studentów Politechniki. Każdy zatem student odczuł skutki podniesienia opłat za media i najmu mieszkań. W skrajnym przypadku, Uczelnia powinna zatem wypłacić zapomogi wszystkim swoim studentom.  Michał P. odwołał się do sądu administracyjnego. Jego zdaniem, Komisja Stypendialna nie wzięła pod uwagę, że studenci mają różny status materialny. Ci którzy mogą liczyć na większe wsparcie od rodziny, w mniejszym stopniu zostali dotknięci złą koniunkturą gospodarczą państwa. Dodał, że sytuacja w której się znalazł faktycznie była „przejściowa”, bowiem obecnie te trudności już minęły, wobec poprawy sytuacji gospodarczej w kraju. Bez wątpienia zatem w 2022 r. był w „trudnej sytuacji życiowej”.

 

WSA: Inflacja nie jest zdarzeniem nadzwyczajnym – Kluczowe argumenty sądu

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach inaczej ocenił sprawę i jego skargę oddalił. Wyjaśnił, że jedynymi przesłankami, które upoważniają do ubiegania się o zapomogę od uczelni, są posiadanie statusu studenta oraz znalezienie się w trudnej sytuacji życiowej o charakterze przejściowym (art. 86 ust. 1 p.s.w.n.). Regulamin świadczeń dla studentów i doktorantów studiów doktoranckich Politechniki Śląskiej zawierał natomiast przykładowy katalog sytuacji, które zaliczane są jako trudne przejściowe sytuacje życiowe. Bez wątpienia czas w którym student ma problemy finansowe, które przekładają się na możliwość zaspokajania przez niego potrzeb życiowych stanowią trudną sytuację życiową. Ważne jest jednak, dla uwzględnienia wniosku o przedmiotowe świadczenie, by była to "trudna sytuacja życiowa o charakterze przejściowym".

 

Nie każde pogorszenie sytuacji materialnej się kwalifikuje – Granice pomocy

Student we wniosku wskazywał jako powód przyznania zapomogi istotny wzrost kosztów swojego utrzymania wywołany pogarszającą się sytuacją gospodarczą państwa. W istocie jednak, tak jak uznały Komisje Stypendialne, w 2022 r. każdy student musiał odczuć skutki podniesienia opłat za media, a tym samym wzrost kosztów życia. Dlatego zdaniem sądu, dekoniunktura i jej skutki np. inflacja nie były zdarzeniami, które powodowały, że wnioskodawca znajdował się w trudnej sytuacji życiowej o charakterze przejściowym. Również inne zdarzenia, które wskazywał we wniosku (np. kwartalnie rozliczany wzrost kosztów zużycia i energii elektrycznej) miały miejsce w różnym czasie, a więc nie obciążyły studenta jednorazowo. Co ważne, a czego nie chce przyjąć do świadomości skarżący, trudna materialnie sytuacja nie jest tożsama z "przejściowo trudną sytuacją życiową" w rozumieniu art. 90 p.s.w.n. A tylko taka przesłanka uzasadnia przyznanie zapomogi losowej. Nie każde zatem pogorszenie sytuacji materialnej studenta kwalifikuje się do przyznania zapomogi. Istotą tego świadczenia (zapomogi) jest bowiem finansowe wsparcie studenta, który wskutek nadzwyczajnych zdarzeń (których nie można było przewidzieć i im zapobiec) przejściowo popada w trudną sytuację materialną i potrzebuje szybkiej i doraźnej pomocy w formie finansowego wsparcia. Dodał, że organy przyznające świadczenia powinny uwzględniać rzeczywiste potrzeby studentów - by wspierać w szczególności osoby znajdujące się w najcięższej sytuacji z uwagi na ograniczoną ilość środków finansowych. Sąd zwrócił przy tym uwagę, że przyznanie zapomogi losowej ma zawsze charakter uznaniowy. Nawet spełnienie obu przesłanek przyznania zapomogi nie obliguje Uczelni do przyznania studentowi pomocy finansowej. A w tej sprawie organ nie przekroczył granic uznania administracyjnego, dogłębnie zbadał sprawę i uzasadnił decyzję odmowną.

 

Wyrok WSA w Gliwicach z 16 stycznia 2025 r. III SA/Gl 522/24