Senat proponuje większą ochronę szefów gmin i miast

O zawieszeniu w czynnościach podejrzanego samorządowca miałby decydować sąd, a nie prokurator. Ma to dotyczyć także zastępcy, który przejmie zadania wójta, burmistrza czy prezydenta. Senatorowie przyjęli projekt ustawy w tej sprawie, teraz zajmie się nim Sejm. Rozwiązanie wpisuje się w ideę samorządności lokalnej.

Senat podjął uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz ustawy o samorządzie gminnym. Projekt wnieśli senatorowie z Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej.

Zmiany mają na celu podwyższenie w ramach postępowania karnego standardów ochrony osób pełniących funkcje organów wykonawczych samorządu lokalnego – wójta, burmistrza lub prezydenta miasta albo odpowiednio ich zastępców. Chodzi o sytuacje zastosowania wobec tych osób w postępowaniu przygotowawczym środka zapobiegawczego w postaci zawieszenia w czynnościach służbowych na podstawie art. 276 k.p.k.

Zgodnie z tym przepisem tytułem środka zapobiegawczego można zawiesić oskarżonego w czynnościach służbowych lub w wykonywaniu zawodu albo nakazać powstrzymanie się od określonej działalności lub od prowadzenia określonego rodzaju pojazdów lub zakazać ubiegania się o zamówienia publiczne na czas trwania postępowania.

Minister sprawiedliwości mógłby ingerować w obsadę szefów gmin

Obecnie o zawieszeniu w czynnościach podejrzanego samorządowca może zdecydować prokurator. W tej sprawie wypowiadał się też Rzecznik Praw Obywatelskich, którego zdaniem minister sprawiedliwości, pełniąc funkcję Prokuratora Generalnego, może m.in. wydawać prokuratorom polecenia dotyczące treści czynności procesowej, zmieniać lub uchylać decyzje prokuratorów, przejmować sprawy i wykonywać ich czynności. W związku z tym mógłby ingerować, kto będzie sprawował stanowisko wójta, burmistrza czy prezydenta miasta, w celu usunięcia z tych urzędów politycznych konkurentów. Tymczasem do rzetelnej oceny potrzeby zastosowania tego środka niezbędny jest organ niezależny, a obecnie jest nim jedynie sąd.

Zdaniem Związku Gmin Wiejskich RP zwracał uwagę, że propozycja podwyższenia gwarancji procesowych dotyczy w tym wypadku osób, które sprawują funkcje powierzone im w wyniku bezpośrednich i powszechnych wyborów, czyli mandatu społeczności lokalnej.

Obawa o nadużycie stanowiska w popełnieniu przestępstwa

W uzasadnieniu projektu wskazano, że istotą zawieszenia w czynnościach służbowych jest zawieszenie uprawnienia do wykonywania określonych czynności. W praktyce orzeczniczej zastosowanie tego rodzaju środka zapobiegawczego może wchodzić w grę w wypadku, gdy zachodzi obawa, że oskarżony (podejrzany) przy popełnieniu przestępstwa nadużyje stanowiska. W takim bowiem przypadku odsunięcie go od wykonywania czynności daje gwarancję niepopełnienia nowego przestępstwa. Chodzi o czynności wchodzące w zakres tego stanowiska.

Celem środka jest zapobieżenie popełnieniu przez oskarżonego kolejnego przestępstwa, a także odsunięcie go od działalności, w związku z którą zarzucanego mu przestępstwa mógł się dopuścić. Ma też realizować cel procesowy w postaci zabezpieczenia prawidłowego toku postepowania, jeśli istnieje uzasadniona obawa, że oskarżony pozostawiony na dotychczasowym stanowisku będzie utrudniał postępowanie np. usuwając lub niszcząc dokumenty, do których ma dostęp w związku z wykonywanymi czynnościami służbowymi albo nakłaniał współpracowników do składania fałszywych zeznań.

Środek zapobiegawczy w postaci zawieszenia w czynnościach służbowych stosuje się przez czas trwania postępowania do chwili rozpoczęcia wykonania kary.

Czytaj też: RPO: Podejrzanego samorządowca powinien zawieszać w czynnościach sąd

Powinno dotyczyć także zastępującego

Projekt został poszerzony o osobę zastępcy albo pierwszego zastępcy wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, który wykonuje zadania i kompetencje, odpowiednio, wójta, burmistrza albo prezydenta miasta – ze względu na rozwiązania dotyczące instytucji przejęcia zadań i kompetencji wójta, przewidziane w art. 28g i 28h ustawy o samorządzie gminnym.

Przepisy te mówią o sytuacjach, kiedy zastępca lub pierwszy zastępca włodarza zastępuje go na skutek przemijającej przeszkody w wykonywaniu działań wójta przez jego tymczasowe aresztowanie, odbywaniem kary pozbawienia wolności, aresztu, niezdolnością do pracy z powodu choroby trwającej powyżej 30 dni czy zawieszeniem w czynnościach służbowych.

Celem instytucji przejęcia zadań i kompetencji wójta przez zastępcę jest zapewnienie ciągłości sprawowania władzy wykonawczej w gminie przez pracowników samorządowych.  

Ochrona idei samorządności

W uzasadnieniu podkreślono też, że niezależny sąd i niezawisły sędzia niezaangażowany w realizację funkcji ścigania i oskarżania, zapewnią najwyższy standard ochrony idei samorządności lokalnej, za której zagrożenie może być uznane ewentualne przekazanie kompetencji jej organu wykonawczego w ręce osób nie pochodzących z wyborów powszechnych.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.