WSA: Cmentarz dla zwierząt nie może być za górami i lasami

Gmina może ustalić minimalną odległość grzebowiska dla zwierząt od zabudowy mieszkaniowej i gospodarczej. Musi ona jednak pozwolić na jej realne rozpoczęcie - 3 kilometry to zdecydowanie za dużo orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu.

Rada miejska podjęła w 2017 r. uchwałę określającą warunki dla przedsiębiorców ubiegających się o zezwolenie na prowadzenie grzebowiska dla zwierząt na terenie gminy. Skarżąca, która takie starania rozpoczęła już 2015 r. i poniosła w związku z  tym niebagatelne koszty niezbędnych opinii, zarzuciła przed sądem administracyjnym niezgodność § 4 uchwały z przepisami ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz Konstytucji. 

Wyjaśniła, że wyznaczenie 3-kilometrowej minimalnej odległości grzebowiska od zabudowy mieszkaniowej, zakładów spożywczych oraz źródeł wody pitnej całkowicie uniemożliwia rozpoczęcie takiej działalności. Biorąc pod uwagę powierzchnię gminy, przedstawiła wyliczenie, z którego wynikało, że takiego miejsca na terenie gminy po prostu nie ma. 

Gmina określa minimalną odległość

W odpowiedzi rada gminy wyjaśniła, że jest uprawniona do określenia nie tylko wymogów terenowych samego grzebowiska, ale też odległości tego typu przedsięwzięcia od zabudowań mieszkaniowych i gospodarczych. 

W związku z tym, że odpowiedź na skargę wniosła rada gminy, a w postępowaniu gminę powinien reprezentować burmistrz, sąd wezwał burmistrza do podpisania i zwrotu odpowiedzi na skargę. Burmistrz odpowiedź odesłał, ale odmówił jej podpisania, stwierdzając, że się z nią nie zgadza. 

Sąd Administracyjny uznał argumenty skarżącej za trafne. Wyjaśnił, że ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach daje gminie prawo do narzucenia przedsiębiorcom, którzy zamierzają rozpocząć taką działalność gospodarczą, określonych wymogów. Chodzi o zapewnienie cech i właściwości terenu grzebowiska, jego ukształtowania, ale też odległości grzebowiska od zabudowań mieszkaniowych, czy zakładów produkujących żywność. Wprowadzenie takich ograniczeń nie stanowi naruszenia konstytucyjnej zasady swobody prowadzenia działalności gospodarczej. 

W realiach sprawy problem sprowadzał się jednak do ustalenia, czy minimalna odległość, której zachowania zażyczyła sobie gmina w gruncie rzeczy tę swobodę ograniczyła. 

Nie wiadomo po co gmina wprowadziła takie ograniczenie

Sąd podkreślił, że nie udało się ustalić celu, któremu miało służyć to ograniczenie. Nie pozwoliła na to zarówno analiza protokołu wspólnego posiedzenia komisji rady miejskiej ani uzasadnienie uchwały. Rada powołała się jedynie na identyczny zapis przyjęty w innej, nieuchylonej uchwale rady miejskiej innej miejscowości. Nie wskazano też innych okoliczności, jak też ważnego interesu publicznego, które taki zapis by uzasadniały. Sąd zaznaczył, że rada może stawiać przedsiębiorcom takie wymagania, jeżeli byłby one racjonalne i uzasadnione np. względami sanitarnymi, bezpieczeństwem ludzi, środowiska i ochrony przyrody. 

Dopuszczalne byłoby to również w celu zapobieżenia lokalnym konfliktom na tym tle oraz potencjalnym uciążliwościom, które niesie za sobą funkcjonowanie grzebowiska. Dlatego skarżąca miała rację, że ten zapis uchwały naruszał konstytucyjne zasady - zaufania obywatela do państwa i prawa (art. 2), proporcjonalności (art. 31 ust. 3) oraz wolności gospodarczej (art. 20 i 22), jak też przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Ograniczenia nie mogą uniemożliwiać działalności gospodarczej

Z powyższych zasad wynika, że w tym przypadku, gmina nie może postawić przedsiębiorcom takich wymagań, które wykluczą możliwość prowadzenia działalności, niezbyt jeszcze akceptowalnej społecznie. A byłoby to sprzeczne z przepisami powołanej ustawy, które przewidują urządzanie grzebowisk dla zwłok zwierząt na terenie gminy. 

Ponadto nie bez znaczenie był fakt, że skarżąca uzyskała już zgodę na prowadzenie grzebowiska od Regionalnego Dyrektora Gospodarki Środowiska, pozytywną opinię Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego oraz Powiatowego Lekarza Weterynarii. To gwarantowało iż nie zostaną naruszone wymogi ochrony środowiska, przyrody, ale też bezpieczeństwo sanitarno – epidemiologiczne. 

Cmentarze mogą być bliżej – grzebowiska również 

Sąd przywołał również przepisy rozporządzenia ministra gospodarki komunalnej w sprawie określania, jakie tereny pod względem sanitarnym są odpowiednie pod cmentarze. Zgodnie z ich treścią odległość cmentarzy od zabudowań mieszkalnych i zakładów gospodarczych oraz źródeł wody powinna wynosić co najmniej 150 m. Tym samym odległość 3 km dla grzybowiska zwłok zwierząt nie ma żadnego uzasadnienia. Innymi słowy, wymóg zachowania minimalnej odległości od grzebowiska jest prawnie dopuszczalny, ale musi być realny i uzasadniony. Tego gminie się nie udało wykonać, dlatego Sąd unieważnił tę część uchwały. 

Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 26.04.2018 r. II SA/Po 2/18.