Wsparcie budżetów jednostek samorządu od rozluźnienia rygorów fiskalnych, przez rozwiązania płynnościowe, po pozyskanie dodatkowych dochodów lub wygenerowanie oszczędności – to zdaniem rządu cel projektu tarczy antykryzysowej 4, czyli projektu ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o zmianie niektórych innych ustaw.

 

Nierównowaga budżetu JST

Projekt, który trafił właśnie do Sejmu zawiera rozwiązania, dzięki którym w 2020 r. istnieje możliwość nierównowagi strony bieżącej budżetu JST dodatkowo o wartość planowanego ubytku w dochodach będącego skutkiem wystąpienia epidemii COVID-19.

Nastąpi też złagodzenie w 2020 r. reguły fiskalnej ograniczającej zadłużenie o kwotę faktycznego ubytku w dochodach podatkowych jednostki wynikającego z wystąpienia epidemii.

Rząd chce też mieć możliwość przekazywania w 2020 r. rat części oświatowej, wyrównawczej, równoważącej i regionalnej subwencji ogólnej w terminach wcześniejszych.

W 2020 r. jednostka samorządu terytorialnego, planując zmianę budżetu, będzie mogła przekroczyć relację, o której mowa w art. 242 ustawy o finansach publicznych, o kwotę planowanego ubytku w dochodach będącego skutkiem wystąpienia epidemii COVID-19. Analogiczne przekroczenie zostało dopuszczone na koniec roku budżetu po wykonaniu sprawozdania budżetowego przez jednostkę.

Nowe przepisy uznają ubytek dochodów za niezmniejszenie dochodów obliczone jako różnica między dochodami podatkowymi jednostki powiększonymi o opłatę uzdrowiskową i miejscową planowanymi w, dokonywanej w związku epidemią COVID-19, zmianie budżetu a planowanymi dochodami wykazanymi przez jednostkę w sprawozdaniu budżetowym za I kwartał 2020 r.

Janosikowe – tylko odroczone

Tzw. Janosikowe, czyli wpłaty do budżetu państwa dokonywane przez jednostki o ponadprzeciętnych dochodach podatkowych, mogą być przesunięte na kolejne miesiące - raty wpłat przypadające w maju i czerwcu 2020 r. będą mogły zapłacić w drugim półroczu 2020 r.

Jak ocenia Bartłomiej Ślemp, Aasociate w Praktyce Infrastrukturze i Energetyki kancelarii Domański Zakrzewski Palinka, pracownik naukowy UJ i UW, lepszym rozwiązaniem w tym zakresie byłoby czasowe zawieszenie wpłat, choćby na proponowane 2 miesiące, oraz ustawowe zwolnienie samorządów-płatników z obowiązku ich ostatecznego przekazania.

- W takim zakresie jednak ubytek w dochodach jednostek samorządu terytorialnego, będących beneficjentami „janosikowego” musiałby zostać pokryty transferami pochodzącymi bezpośrednio z budżetu państwa. To zaś wiąże się z obciążeniem wydatkowym budżetu centralnego. Innym rozwiązaniem byłaby konieczność zaciągnięcia dodatkowych zobowiązań dłużnych przez jednostki, w których wystąpił ubytek w dochodach spowodowany nieotrzymaniem wpłat korekcyjno-wyrównawczych – mówi.

Zdaniem samorządów to nie wystarczy. Krzysztof Mączkowski, skarbnik Łodzi, przewodniczący Komisji Skarbników Unii Metropolii Polskich, podkreślał w rozmowie z nami, że zdaniem samorządowców należy na czas pandemii zawiesić „Janosikowe”. - Nie odroczyć, jak proponuje Ministerstwo Finansów, tylko nie pobierać go. To by nam pomogło realnie w utrzymaniu inwestycji - mówi.

W ocenie Adama Struzika, marszałka województwa mazowieckiego, na czas kryzysu powinno być zaniechane pobieranie wpłaty od samorządów, a budżet państwa powinien wziąć na siebie wyrównanie strat samorządom, które są biorcami "janosikowego". To świadczenie stanowi wkład w ich budżecie i nie mogą tych strat ponieść.

Dodatkowy mechanizm zabezpieczający finanse JST

W związku epidemią wprowadzone będzie rozwiązanie umożliwiające wcześniejsze przekazywanie jednostkom samorządu terytorialnego rat subwencji ogólnej przewidzianych w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. W 2020 r. poszczególne raty subwencji będą mogły być przekazywane bez zachowania terminów określonych w tej ustawie, z uwzględnieniem możliwości budżetu państwa, w celu umożliwienia bieżącego przeciwdziałania epidemii COVID-19.

Jak podkreśla Bartłomiej Ślemp, zmiany w zakresie finansów samorządowych zaproponowane w projekcie ustawy zasadniczo należy ocenić pozytywnie. Przede wszystkim zawierają one dodatkowe regulacje – w stosunku do obecnie obowiązujących, a wprowadzonych w poprzednich wersjach „Tarczy antykryzysowej” – zmieniające w obecnym roku funkcjonowanie zasady równoważenia wydatków bieżących dochodami bieżącymi (art. 242 UFP) oraz zasad obliczania indywidualnego wskaźnika zadłużenia (art. 243 UFP). - Powinno to w pewnym stopniu pozwolić na trochę większe zadłużanie się samorządów, których dochody doznały znacznego uszczerbku - mówi.

Wątpliwości dotyczące wyłączenia

Jego zdaniem jednak nie do końca jasne jest, czy w ostateczności kwota wykonanych wydatków bieżących oraz ubytku w wykonanych dochodach jest wyłączona spod zasady z art. 242, czy nie. – W projekcie posłużono się bowiem stwierdzeniem „z uwzględnieniem”. Z uzasadnienia do projektu ustawy wynika jednak, iż celem ustawodawcy jest „wyłączenie” kwot takich wydatków bieżących i ubytków w dochodach bieżących także na etapie badania wykonania budżetu. („Na koniec roku budżetowego 2020 ocena spełnienia zasady określonej w art. 242 UFP następuje z uwzględnieniem wykonanych wydatków bieżących ponoszonych w celu realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 oraz ubytku w wykonanych dochodach, będącego skutkiem wystąpienia COVID-19”).

Bartłomiej Ślemp zauważa też, że niestety nadal nie doszczegółowiono znaczenia stwierdzenia „zadania związane z przeciwdziałaniem COVID-19”. - Jak wskazywaliśmy w poprzednim artykule uszczegółowienie terminu przeciwdziałanie COVID-19 w stosunku do obecnie zawartej definicji w zmienianej ustawie ograniczyłoby niepotrzebne rozbieżności interpretacyjne - mówi. Jak wyjaśnia prawnik, może okazać się, że w praktyce będzie trudno dowieść, iż określone wydatki bieżące (np. spłaty rat kredytów czy pożyczek) były właśnie związane z realizacją działań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.