Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego uznali, że obowiązek uiszczenia opłaty podwyższonej, jeśli podmiot składujący odpady czyni to bez zezwolenia, ciąży w takim samym zakresie i w taki sam sposób na wszystkich podmiotach prowadzących taką działalność, bez względu na ich stosunki własnościowe. TK podkreślił, że dokonywanie kontroli konstytucyjności takiej opłaty z punktu widzenia kryteriów odmiennych dla podmiotów „czysto” samorządowych i dla podmiotów prywatnych (w tym spółek z udziałem, w różnym stosunku, właściciela samorządowego) zakłócałoby przejrzystość regulacji i zasady konkurencji na rynku gospodarki odpadami, którego stworzenie było zamiarem ustawodawcy.

 

Obowiązek taki sam dla wszystkich podmiotów

Skierowany do TK wniosek Rady Miejskiej Łomży dotyczył opłaty za składowanie odpadów bez wymaganego zezwolenia. Przedmiotem kontroli TK był przepis przewidujący obowiązek uiszczenia opłaty podwyższonej w sytuacji, kiedy podmiot składujący odpady czyni to bez uprzedniego uzyskania decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska tychże odpadów.

Decyzją Marszałka Województwa Podlaskiego z 2014 r., zmienioną decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Białymstoku z 2017 r., Miejskiemu Przedsiębiorstwu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Zakład Budżetowy w Łomży (dalej: MPGKiMZB) wymierzono opłatę z tytułu magazynowania odpadów bez wymaganej decyzji określającej sposób i miejsce magazynowania odpadów.

Stanowiła ona różnicę między opłatą należną a opłatą wynikającą z wykazu w II półroczu 2012 r. w kwocie 1.243.627 zł. Na kwotę tę składała się opłata za składowanie w kwocie 346 552 zł i opłata podwyższona w kwocie 897 075 zł. Marszałek Województwa Podlaskiego decyzją z 2016 r. wymierzył MPGKiMZB opłatę podwyższoną z tytułu magazynowania odpadów bez wymaganej decyzji określającej sposób i miejsce magazynowania odpadów. Określił ją jako różnicę między opłatą należną a wynikającą z wykazu za 2013 r. w kwocie 7.173.847 zł, na którą składa się opłata za składowanie w kwocie 674 386 zł i opłata podwyższona w kwocie 6 499 461 zł.

Czytaj też: Zostaniemy z górą śmieci. Połowa firm z branży planuje zakończyć działalność>>

Rada miejska miała wątpliwości

Rada Miejska Łomży miała wątpliwości co do zgodności art. 293 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska z Konstytucją, związane z przyjętym w tym przepisie sposobem ustalenia wysokości opłaty podwyższonej. Ustawodawca zastosował konstrukcję, w której ustawa wyznacza maksymalne stawki opłaty podstawowej oraz przelicznik stosowany dla ustalenia wysokości opłaty podwyższonej, a konkretne stawki opłaty, zawierające się w przedziale ustalonym w ustawie, zostały określone na poziomie rozporządzenia.

Rada uznała, że sposób ustalania wysokości opłaty podwyższonej nie pozwala uwzględniać ciężkości naruszenia obowiązku ustawowego, sytuacji majątkowej podmiotu ukaranego, czy też stopnia uszczerbku w środowisku. Jej zdaniem a zapłata sztywno określonej opłaty podwyższonej może doprowadzić podmiot do utraty płynności finansowej, a tym samym do zaprzestania działalności.

Przepis określający wysokość opłaty nie odpowiada wymogom zasady proporcjonalności, ponieważ wysokość opłaty podwyższonej jest nieadekwatna do szkody wyrządzonej w środowisku. Zakwestionowana regulacja nadmiernie ogranicza zakres korzystania z konstytucyjnego prawa własności.

Zobacz też w LEX:

Odcieki wysypisk komunalnych - zagrożenia i ich likwidacja>>
Czy można udostępnić obraz z kamer wysypiska na ogólnodostępnej stronie internetowej?>>
Wydobywanie odpadów ze składowiska>>
Wniosek o wydanie zezwolenia na przetwarzanie odpadów>>
 

TK: regulacja nie narusza Konstytucji

Trybunał orzekł, że regulacja zawarta w zaskarżonym art. 293 ust. 1 prawa ochrony środowiska nie narusza wynikającej z art. 31 ust. 3 Konstytucji zasady proporcjonalności sensu stricto przez ustanowienie opłaty podwyższonej w nadmiernej wysokości. Nie narusza również nakazu zachowania proporcjonalności wkraczania w prawa majątkowe.

Zdaniem sędziów ustawodawca zachował w zaskarżonej regulacji właściwe proporcje pomiędzy zapewnieniem przestrzegania wymogu składowania odpadów, a dolegliwością finansową obciążającą podmiot, który narusza obowiązki ustawowe w zakresie składowania i magazynowania odpadów. W ocenie Trybunału ustawodawca zastosował w zaskarżonym przepisie rozwiązanie proporcjonalne do wagi dobra, któremu zaskarżona regulacja ma służyć, tj. ochronie środowiska. Przyjęty przez ustawodawcę mechanizm sztywnej opłaty jest niezbędny dla osiągnięcia zamierzonego i koniecznego dla skutecznej ochrony środowiska celu.

Przepisy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (dalej: ustawa) przewidują dwie postacie opłaty za korzystanie ze środowiska: opłatę podstawową i opłatę podwyższoną. Opłatę podstawową uiszcza podmiot korzystający ze środowiska zgodnie z prawem, natomiast opłatę podwyższoną wymierza się podmiotowi z tytułu korzystania ze środowiska bez uzyskania wymaganego pozwolenia lub innej decyzji.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.