W wyborach samorządowych wybraliśmy w tym roku 2477 włodarzy - wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Chętnych do pełnienia funkcji było prawie 7 tysięcy. W pierwszej turze ponad 50 proc. głosów udało się zdobyć 1826 kandydatom. W drugiej turze, 4 listopada, dogrywka odbyła się w 649 gminach i miastach. W dwóch gminach wybór był zadaniem rady.
Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym kadencja wójta, burmistrza, prezydenta miasta zaczyna się w dniu rozpoczęcia kadencji rady gminy.
- Czyli de facto czas jego urzędowania rozpoczyna się w dniu rozpoczęcia kadencji rady gminy lub wyboru go przez radę gminy – mówi prof. Monika Augustyniak z Katedry Prawa i Postępowania Administracyjnego Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie.
Obecna kadencja samorządowa 2014-2018 kończy się 16 listopada. Pierwszą sesję rady gminy zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym zwołuje komisarz wyborczy.
Termin na pierwsze sesje i ślubowania
- W celu złożenia przez wójta ślubowania komisarz wyborczy zwołuje sesję rady na dzień przypadający w ciągu 7 dni od dnia ogłoszenia zbiorczych wyników wyborów wójtów na obszarze kraju – wyjaśnia prof. Monika Augustyniak. Jak dodaje, jeżeli sesja zwołana w tym trybie nie odbyła się, wójt składa ślubowanie o treści określonej w ustawie przed właściwym terytorialnie komisarzem wyborczym.
Złożenie ślubowania wójt musi potwierdzić podpisem pod treścią, a akt ślubowania komisarz wyborczy przesyła przewodniczącemu rady. Informację o dacie złożenia ślubowania komisarz podaje do publicznej wiadomości mieszkańców gminy w formie komunikatu w Biuletynie Informacji Publicznej w terminie 14 dni od dnia złożenia ślubowania. - Warto podkreślić, iż uchylanie się wójta od złożenia ślubowania w terminie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów jest równoznaczne z odmową złożenia ślubowania, co skutkować będzie z wygaśnięciem jego mandatu – podkreśla prof. Monika Augustyniak.
W takim przypadku wygaśnięcie mandatu wójta, stwierdza rada gminy w drodze uchwały w terminie miesiąca od dnia wystąpienia przyczyny wygaśnięcia mandatu. Przed podjęciem uchwały o wygaśnięciu mandatu należy umożliwić wójtowi złożenie wyjaśnień.
Przykładowo, gmina Zduńska Wola otrzymała informację od komisarza wyborczego, że pierwsza sesja nowej rady gminy powinna się odbyć w terminie od 17 do 23 listopada. - Przygotowujemy w urzędzie gminy projekt porządku obrad pierwszej sesji, zaproszenie na nią podpisuje komisarz wyborczy – mówi Ewa Padzik, sekretarz gminy.
Kadencja kończy się w piątek, kiedy pierwsze sesje?
Henryk Brodowski, wójt gminy Siedlce przypomina, że obecna kadencja samorządowa kończy się 16 listopada – zarówno kadencja rad, jak i wójtów, burmistrzów i prezydentów. W gminie Siedlce pierwsza rada odbędzie się 21 listopada. W czasie pomiędzy dniem zakończenia kadencji a pierwszego posiedzenia rady za wójta decyzje podpisuje sekretarz gminy lub zastępca wójta. – Lepiej nie podpisywać, żeby nie okazało się potem, że jest ona nieważna – dodaje.
Jednak ustawa o samorządzie gminnym stanowi, że po upływie kadencji wójta pełni on swoją funkcję do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego wójta.
- Przy formalnym przejęciu funkcji nowy wójt może zażyczyć sobie przeprowadzenia audytu finansowego gminy, żeby zorientować się, jakie gmina ma zadłużenie, u mnie nic takiego nie będzie, bo znam sytuację gminy – mówi.
W gminie Radwanice pierwsza sesja odbędzie się 22 listopada. - Jednocześnie odbędzie się ślubowanie radnych i ślubowanie wójta w obecności nowej rady – mówi sekretarz Józef Machera.
Jak podkreśla Ewa Padzik, porządek obrad pierwszej sesji w Zduńskiej Woli stanowi, że najpierw odbywa się ślubowanie radnych, następnie wybierany jest przewodniczący i wiceprzewodniczący rady. W międzyczasie podejmowana jest też uchwała o liczbie wiceprzewodniczących. Na koniec odbywa się ślubowanie wójta.
Pierwsza sesja to zazwyczaj sesja organizacyjna, gdzie radni wybierają ze swego grona przewodniczącego, zastępcę, powoływane są komisje rady gminy, które będą wspomagać pracę rady, ustalane są diety dla radnych, jeśli chodzi o wójta to tylko ślubowanie i wręczenie zaświadczenia o wyborze przez przewodniczącego gminnej komisji wyborczej – wyjaśnia sekretarz. Po wręczeniu zaświadczenia wójt składa ślubowanie.
Najstarszy wiekiem radny
Pierwszą sesję prowadzi najstarszy wiekiem radny. Podczas posiedzenia następuje wybór przewodniczącego rady i ślubowanie radnych. Na pierwszej sesji ślubowanie składa też nowy wójt, burmistrz, prezydent miasta.
- Dopiero po wyborze przewodniczącego, nowo wybrany przejmuje obowiązki od przewodniczącego-seniora – mówi Ewa Padzik.
Ślubowanie wójta, burmistrza i prezydenta
Według dr Tomasza Lewandowskiego z Wyższej Szkoły Umiejętności Społecznych w Poznaniu, „ślubowanie ma niezwykle podniosły i uroczysty charakter”. W przeciwieństwie do ślubowania składanego przez innych pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie powołania, mianowania, wyboru nie jest pisemne, lecz ustne. - W przeciwieństwie do radnych oraz pracowników samorządowych wójt sam wypowiada całą rotę ślubowania przed radą. Innymi słowy, rada gminy odbiera ślubowanie od wójta – podkreśla.
Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym, rota ślubowania wygląda następująco: „Obejmując urząd wójta/ burmistrza/ prezydenta gminy/miasta, uroczyście ślubuję, że dochowam wierności prawu, a powierzony mi urząd sprawować będę tylko dla dobra publicznego i pomyślności mieszkańców gminy/miasta.". Ślubowanie może być złożone z dodaniem zdania: "Tak mi dopomóż Bóg". - Wypowiedzenie tego zdania bądź też jego pominięcie w trakcie składania ślubowania przez wójta, poza wymiarem religijnym bądź politycznym, nie ma żadnego znaczenia prawnego – zaznacza dr Tomasz Lewandowski.
Po zaprzysiężeniu nowy wójt zaczyna urzędowanie. - Ślubowanie, niezależnie od tego, czy to pierwszy czy kolejny raz, jest aktem, który daje wójtowi wszechstronne uprawnienia – tłumaczy Henryk Brodowski. Jak dodaje, oczywiście zgodnie z obowiązującym prawem.
Czynności wobec wójta
- Podkreślić należy, że wójt jest pracownikiem samorządowym i czynności z zakresu prawa pracy wobec wójta związane z nawiązaniem i rozwiązaniem stosunku pracy wykonuje przewodniczący rady gminy, natomiast pozostałe czynności - wyznaczona przez wójta osoba zastępująca lub sekretarz gminy – zaznacza prof. Monika Augustyniak.
Wynagrodzenie wójta
Wynagrodzenie wójta określa rada gminy w drodze uchwały. Józef Machera zaznacza, że odbywa się to również podczas pierwszej sesji rady.
Jeśli chodzi o wynagrodzenie wójta, rada będzie opierała się na rozporządzeniu z maja tego roku, które obniża pensje wójtów. – Rada nie może ustalić innego wynagrodzenia, ponieważ jeśli zaczyna się nowa kadencja rada musi podjąć uchwałę o wynagrodzeniu zgodnie z aktualnym rozporządzeniem.
Czytaj też: Niższe pensje dla wójtów, burmistrzów, prezydentów i ich zastępców
Jeśli wójt został też radnym
W przypadku wyboru danej osoby na wójta, burmistrza, prezydenta miasta i radnego, wygaśnięcia mandatu radnego tej osoby komisarz wyborczy stwierdza w terminie 14 dni od dnia wyboru - w tym roku od dnia 21 października 2018 r. W przypadku wyboru w ponownym głosowaniu termin liczony jest od dnia 4 listopada 2018 r.
- Powyższa procedura wygaśnięcia mandatu radnego dotyczy wszystkich radnych, a więc zarówno radnych wybranych w wyborach w dniu 21 października 2018 r., którzy nie objęli jeszcze mandatu, jak też radnych pełniących swoje funkcje w kadencji, która upływa w dniu 16 listopada 2018 r. – wyjaśnia prof. Augustyniak. Jak dodaje, dopuszcza się możliwość złożenia mandatu przed złożeniem ślubowania, dlatego w przypadku pisemnego zrzeczenia się mandatu radnego przed złożeniem ślubowania, wygaśnięcie mandatu powinien stwierdzić komisarz wyborczy w trybie Kodeksu wyborczego. - Pisemne zrzeczenie się mandatu radnego lub wójta powinno zostać złożone bezpośrednio organowi właściwemu do stwierdzenia wygaśnięcia mandatu tj. komisarzowi wyborczemu – podkreśla.
Oświadczenia majątkowe wójta, burmistrza i prezydenta
Na początku kadencji w ciągu 30 dni od dnia ślubowania oświadczenie majątkowe składa wójt, burmistrz i prezydent miasta bez względu na to, czy zostaje na kolejną kadencję, i jego zastępca.
Jak przypomina sekretarz Zduńskiej Woli, nowy wójt musi złożyć oświadczenie o zaprzestaniu działalności gospodarczej, jeśli ją prowadzi. Musi też wypełnić wszystkie dokumenty związane z nawiązaniem stosunku pracy z wyboru. Przy wyborze, jak to jest w przypadku włodarzy, nie jest zawierana umowa o pracę, a podstawą nawiązania stosunku pracy jest decyzja komisarza wyborczego i zaświadczenie o wyborze.
- Kolejne oświadczenia majątkowe są składane przez wójta co roku do dnia 30 kwietnia, według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego oraz na 2 miesiące przed upływem kadencji. Oświadczenie majątkowe wraz z kopią swojego zeznania o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym za rok poprzedni i jego korektą w dwóch egzemplarzach wójt składa wojewodzie – zaznacza prof. Monika Augustyniak.
Czytaj też: Urzędnicy rażąco naruszający prawo kończą „w zawiasach”
Pierwsze zadania wójta, burmistrza i prezydenta
Do pierwszych zadań wójta należy określenie liczby zastępców i ich powołanie w drodze zarządzenia. - W przypadku gdy określona przez wójta liczba jego zastępców jest większa niż jeden, wójt wskazuje imiennie pierwszego i kolejnych zastępców – dodaje prof. Monika Augustyniak.
Jak podkreśla Henryk Brodowski, wójt, burmistrz i prezydent mają władzę, ale musi potrafić znaleźć rozwiązania kompromisowe wobec mieszkańców. - Najtrudniejsze w życiu wójta jest to, że nie może każdemu dogodzić, tak jak by sobie tego mieszkańcy życzyli – mówi. Jak tłumaczy, często między sąsiadami, mieszkańcami gminy, dochodzi do sporów. Każdy z nich grozi, że „zaciągnie wójta do Samorządowego Kolegium Odwoławczego”. – Najgorsze są sprawy budowlane między sąsiadami i stosunki wodno-prawne – dodaje wójt.
Zobacz także komentarz praktyczny: Złożenie ślubowania przez wójta
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
