Za zajęcie psa drogowego pod tzw. inwestycję liniową (np. gazociąg, wodociąg, kanalizację, światłowód) albo urządzenia reklamowe pobiera się opłatę, którą decyzją administracyjną ustala właściwy zarządca drogi przy udzielaniu zezwolenia na zajęcie pasa drogowego. Podstawą jest uchwałą rada gminy, powiatu, sejmiku województwa (odpowiednio dla dróg gminnych, powiatowych, wojewódzkich) lub rozporządzenie ministra właściwego do spraw transportu (dla dróg, których zarządcą jest Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad). Problem zaczyna się, kiedy dochodzi do zmiany kategorii drogi.

Czytaj w LEX: Podmiot odpowiedzialny za zajęcie pasa drogowego bez zezwolenia zarządcy drogowego >>>

Czytaj w LEX: Budowa zjazdu - jak uzyskać pozwolenie >>>

Zmiana kategorii drogi często oznacza wyższą opłatę

- Przepisy ustawy o drogach publicznych nie zawierają regulacji stanowiących podstawę wygaśnięcia decyzji administracyjnych podyktowaną zmianą kategorii drogi, ani nie zawierają przepisu, który stanowił by podstawę do "zachowania" praw i obowiązków ustalonych i nałożonych decyzją zarządcy sprawującego zarząd drogi przed zmianą kategorii drogi i na warunkach ustalonych przed tą zmianą – wskazuje Czytelnik, który zgłosił nam problem w ramach prowadzonej przez redakcje Prawo.pl i LEX akcji „Poprawmy prawo” (przyjmowanie zgłoszeń zakończyliśmy 31 grudnia 2022 r.)

W konsekwencji pojawiają są wątpliwości, co do zasadności regulowania corocznej opłaty za zajęcie pasa drogowego (art. 40 ust. 13a u.d.p.) w wysokości dotychczasowej, na rzecz nowego zarządcy drogi na terenie którego, co do zasady obowiązują inne stawki za zajecie 1m2 pasa drogowego. Są one zazwyczaj wyższe. Właściciele infrastruktury w pasie drogowym są więc zaskakiwani większymi opłatami tylko z uwagi na zmianę kategorii drogi publicznej. Czytelnik wskazuje, że w obecnym stanie prawnym, brak jest podstaw, by dotychczasowe zajmowanie pasa drogowego miało skutkować zmianą ciężaru w zakresie wymiaru opłat wywołaną tylko zmianą kategorii drogi.

WZORY DOKUMENTÓW:

 

Z jednej strony ochrona praw nabytych, z drugiej bezpieczeństwo

- Wątpliwości formalno - prawne nie dają się usunąć także w świetle wykładni prawa. Sytuacja musiałaby się sprowadzać do badania dwóch wartości tj. ochrony praw nabytych z jednej strony oraz ochrony bezpieczeństwa na drogach publicznych z drugiej – wskazuje zgłaszający problem.
Ochrona praw nabytych przemawia za tym, by strona nie była zaskakiwana „nowymi” obowiązkami” (np. wyższym wymiarem opłat za zajęcie pasa) tylko z powodu zmiany kategorii drogi. Otrzymując zezwolenie na zajęcie pasa drogowego strona powinna posiadać stabilność stosunku administracyjnego na warunkach określonych w danym czasie. Z drugiej strony, ochrona bezpieczeństwa i porządku na drogach publicznych, przemawia za tym by od daty, z którą następuje zmiana kategorii drogi, zezwolenia na zajęcie pasa drogowego ustalane były na nowo przez zarządcę drogi nowej kategorii. Chociażby dlatego, że inne wymogi w zakresie bezpieczeństwa i porządku będą obowiązywały na drodze kategorii krajowej, inne na drodze kategorii wojewódzkiej, powiatowej, czy gminnej. Ale takie podejście skutkowałoby niemal paraliżem administracji, bo z dnia na dzień urzędnicy musieliby wydać często setki decyzji zezwalających na zajęcie pasa drogi będącej przedmiotem zmiany kategorii drogi.

Czytaj w LEX: Kary i opłaty za zajęcie pasa drogowego na cele niezwiązane z użytkowaniem dróg w orzecznictwie sądów administracyjnych >>>

Czytaj w LEX: Przenoszenie kosztu opłaty za zajęcie pasa drogowego na osoby trzecie >>>

 

Różni zarządcy różne rozwiązania

Czytelnik punktuje, że aktualny stan prawny, skutkuje patologią która przejawia się:

  • Niepewnością strony, co do konkretyzacji jej obowiązków w zakresie warunków zajmowania pasa drogowego po zmianie kategorii drogi dokonanej w trybie art. 10 u.d.p.,
  • Ryzykiem niepewności stanu prawnego, wywołanego wyłącznie zdarzeniami, na które strona nie ma żadnego wpływu (zmiana kategorii drogi) i tego konsekwencjami,
  • Funkcjonowaniem rozwiązań pozaprawnych, uzależnionych wyłącznie od interpretacji i sposobu przyjętego przez dany zarząd drogi. Tu są trzy drogi załatwiania sprawy:
  1. uznanie przez ,,nowego” zarządcę drogi, że opłaty ustalone przez dotychczasowego zarządcę drogi (przed zmianą kategorii) należne są „nowemu zarządcy” w tej samej wysokości co zarządcy dotychczasowemu i w związku z powyższym, przekazaniem uiszczonych przez strony należności pomiędzy zarządami, za okres obejmujący od daty zmiany kategorii drogi,
  2. uznanie przez ,,nowego” zarządcę drogi, że opłaty ustalone przez dotychczasowego zarządcę drogi należne są „nowemu zarządcy” w tej samej wysokości co zarządcy dotychczasowemu i przekazanie uiszczonych przez strony należności pomiędzy zarządami, ale jedynie za okres obejmujący rok następny po roku, w którym nastąpiła zmiana kategorii drogi, nie zaś za okres od dnia zmiany kategorii drogi (zasada opłat rocznych z art. 40 ust. 13a u.d.p.),
  3. nieuznanie przez nowego zarządcę drogi, opłat ustalonych przez poprzedniego zarządcę drogi  i wprowadzenie opłat obowiązujących u nowego zarządcy drogi.
  • Praktycznym uniemożliwieniem prawidłowego stosowania instytucji przedawnienia, określonej w art. 40d ust. 3 u.d.p. z powodu braku możliwości dookreślenia od której decyzji administracyjnej ustalającej opłatę liczyć należy datę pięcioletniego upływu terminu przedawnienia.

 

Nowość
Drogi publiczne. Komentarz
-90%
Nowość
Drogi publiczne. Komentarz

Michał Burtowy

Sprawdź  

Cena promocyjna: 24.9 zł

|

Cena regularna: 249 zł

|

Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 49.8 zł


 

Dwa różne wyroki NSA

Radca prawny Izabela Wąsowska, wspólnik w Michalak, Kosicka-Polak i Wspólnicy Spółka Komandytowa wskazuje, że kwesta ta była wielokrotnie analizowana przez Wojewódzkie Sądy Administracyjne jak i Naczelny Sąd Administracyjny. Orzecznictwo jednak nie wypracowało jednolitego w tym zakresie zdania, o czym chociażby świadczą wydane w ostatnim roku dwa odrębne stanowiska Naczelnego Sądu Administracyjnego.

W wyroku z 25 stycznia 2022 roku (sygn. II GSK 2681/21) NSA wskazał, że „zmiana właściwości organu w sprawie wydanego zezwolenia na zajęcie pasa drogowego, w sytuacji woli strony dalszego zajmowania pasa drogi, nie rodzi potrzeby ani też obowiązku ponownego ustalenia treści stosunku administracyjnoprawnego ukształtowanego decyzją ostateczną. Przemawiają za tym zasady bezpieczeństwa i pewności obrotu prawnego, których zapewnieniu służy trwałość ostatecznych rozstrzygnięć administracyjnych. Natomiast w gestii organu właściwego rzeczowo w sprawach zajęcia pasa drogowego jest możliwość zmiany dotychczasowych decyzji w niezbędnym zakresie. Chybiona jest więc argumentacja, że żądanie ustalenia opłaty w związku z kontynuowaniem zajęcia pasa drogowego (przez te same urządzenia, w niezmienionej lokalizacji) według stawki przewidzianej dla dróg gminnych mogłoby być realizowane wyłącznie w odrębnej sprawie – po zainicjowaniu nowego postępowania o wydanie zezwolenia na zajęcie pasa drogowego i ustalenie opłaty.”

- Naczelny Sąd Administracyjny przyjął więc, że decyzja o zajęciu pasa drogowego ma charakter uznaniowy i dopuścił zastosowanie procedury zmiany ostatecznej decyzji przewidzianej w art. 155 Kodeksu postępowania administracyjnego – wskazuje Izabela Wąsowska.

Sprawdź PROCEDURĘ: Uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej, na mocy której strona nabyła prawo - postępowanie krok po kroku >>>

W innym jednak składzie orzekającym, NSA nie podzielił tego stanowiska wskazując, że „Zmiana decyzji w trybie art. 155 KPA może polegać wyłącznie na innym uregulowaniu treści praw lub obowiązków wynikających z wydanej już decyzji. Ustalanie innych stawek opłat z powodu zmiany podstawy prawnej do nakładania opłaty i przez inny organ, prowadzi do ukształtowania praw lub obowiązków w nowej sprawie administracyjnej. Trybu z art. 155 KPA nie można traktować jako służącego do ponownego rozpatrzenia sprawy zakończonej już decyzją ostateczną niejako w kolejnej - trzeciej instancji. Przedmiotem bowiem postępowania w tym trybie jest nie ponowne rozpatrzenie sprawy, ale byt prawny dotychczasowej decyzji”.

Czytaj w LEX: Zawarcie przez JST umowy inwestycyjnej związanej z zajęciem pasa drogowego w celu umieszczenia urządzeń niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego >>>

Czytaj w LEX: Dopuszczalność stosowania przepisów ogólnych dotyczących administracyjnych kar pieniężnych w sprawach wymierzania kar za zajęcie pasa drogowego >>>

Jasne uregulowania wyeliminowały niejasności

- W mojej ocenie, należy jako prymat przyjąć zasadę trwałości decyzji oraz pewności prawa, co w omawianym przypadku nie pozwala na zmianę wcześniej wydanych ostatecznych decyzji. Oczywiście takie stanowisko może działać w obie strony - na korzyść adresata decyzji, kiedy zmiana statusu drogi wiąże się z podniesieniem stawki, ale także na nie korzyść, gdy wiązałoby się to z obniżeniem opłaty – wskazuje Izabela Wąsowska.

Podkreśla, że wprowadzenie jasnych uregulowań w prawie w tym zakresie wyeliminowałoby te wątpliwości i niejasności. Zmiany te jednak powinny być kompleksowe, uwzględniające nurt dominujący w orzecznictwie.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.