Zgodnie z ustawą o pracownikach samorządowych urzędy samorządowe powinny dokonywać ocen okresowych pracowników. Dokonuje ich bezpośredni przełożony pracownika samorządowego nie rzadziej niż raz na 2 lata i nie częściej niż raz na 6 miesięcy.
Szefowie nie potrafią wyznaczać celów i oceniać
Marcin Wojdat, sekretarz miasta Warszawy uważa, że przy ocenach okresowych w samorządach brakuje kompetencji wyznaczania celów. - W procesach zarządczych musimy się nauczyć dobrze wyznaczać zadania i je rozliczać. Naczelnicy i inspektorzy nie potrafią stawiać celów i ich rozliczać - mówi. Jak dodaje, nie potrafią też wskazać konkretnie, że oceniają pracownika wysoko w zależności od tego, jak wykonał cel, a jeśli go nie wykonał - nisko.
Magdalena Pociecha audytor wewnętrzny w UM Lublina podkreśla, że zadaniem audytu jest ocena systemu zarządzania, którego jednym z elementów jest ocena pracowników. Jej zdaniem zdarza się, że po ocenie pracownicy otrzymują nagrody bez względu na prawidłową i efektywną realizację zadań. – Podczas oceny pracowniczej, jeśli jest dobrze prowadzona, pracownik dowiaduje się, co robi dobrze, co źle i co musi poprawić, ale nic z tego dla niego nie wynika, bo nie jest powiązane ze szkoleniami, itp. – wyjaśnia.
Czytaj w LEX: Zmiany w umowach terminowych mające zastosowanie w przypadku pracowników sfery budżetowej >
Jak dodaje, w mniejszych gminach nie ma nawet regulaminu oceny pracowników, wymogi ustawowe w tym zakresie nie są więc realizowane. Jak mówi, słabości w ustawie o pracownikach samorządowych dotyczą też tego, że jeśli pracownik dwa razy otrzyma ocenę negatywną i powinien być zwolniony – nie jest to realizowane. - W praktyce spotkałam się z jednym przypadkiem, kiedy pracownik został zwolniony. Jeśli natomiast szef chce się pozbyć pracownika załatwia się to przez reorganizację i likwidację stanowiska – mówi. Jej zdaniem negatywne oceny nie są jednak konieczne, bo „czasem pracownik sobie nie radzi na danym stanowisku i być może odnalazłby się gdzie indziej”, w czym pomóc może rekrutacja i przesunięcia wewnętrzne.
Czytaj w LEX: Wynagrodzenia pracowników samorządowych – dodatki do wynagrodzenia, regulamin wynagradzania >
Ocena powinna być oparta na kryteriach
Niestety, sposoby oceny zależą często od kierownika, mimo że są wyznaczone w urzędzie kryteria i to mierzalne. Według dr hab. Stefana Płażka, przepisy dotyczące oceny powinny się zmienić. - Obecne stanowią sztukę dla sztuki, kryteria każdy wójt musi sam tworzyć, dlaczego ustawodawca mu nie pomógł? – pyta. Jak dodaje, same urzędy obecnie tworzą przepisy w tym zakresie, „a to nie jest zadanie samorządowców, do zadanie dla naukowców”.
Jak podkreśla, oceny okresowe mają powagę ustawową, mają więc przewagę nad ocenami wykonywanymi prywatnie, mają więc przewagę nad ocenami zewnętrznych firm, co ma znaczenie np. w sądach.
Czytaj w LEX: Pozycja sekretarza w strukturze urzędu jednostki samorządu terytorialnego >
Upolitycznienie samorządów też ma wpływ
Stefan Płażek do głównych bolączek prawa urzędniczego samorządowego zalicza upolitycznianie. Jego zdaniem, oceny związane z „bliskością polityczną” biorą górę nad merytorycznymi. Tego zdania jest też dr Jarosław Czerw, sekretarz gminy Gościeradów, według którego również przesłanki awansu wewnętrznego nie zdają egzaminu, gdy rządzi polityk. - Administrację samorządową powinniśmy traktować jako przedsiębiorstwo, ale zapominamy, że w wielu urzędach rządzą politycy – mówi.
Czytaj też: Rządowych zadań coraz więcej, a w gminach brakuje pracowników
Oceny są ściśle związane z zarządzaniem personelem
Dr Dorota Fleszer z Instytutu Nauk Prawnych Wyższej Szkoły Humanitas w Sosnowcu, naczelnik wydziału w UM Raciborza podkreśla, że oceny pracowników to element zarządzania kadrami.
Wprowadzony do ustawy o pracownikach samorządowych spowodował jednak jej zdaniem, że instrument służący poprawie fachowości i awansów pracowników, wypaczył swój sens i nie osiągnął zamierzonego efektu.
Zarzuca, że ustawodawca pominął element ustalenia kryteriów, więc występuje w tym zakresie samodzielność każdej jst. - Każda ustala sobie cele i zasady – mówi. A jak podkreśla, oceny nie mogą funkcjonować jako jedyny element, nie mogą być same i muszą być powiązane m.in. z ustaleniem potrzeb szkoleniowych czy ścieżką kariery. Zostało to w przepisach pominięte i kierownik jednostki może w dokumentach wewnętrznych ich nie uwzględniać.
Czytaj w LEX: Uprawnienia pracowników samorządowych zależne od stażu pracy - okresy wliczane do stażu pracy >
Jak zauważa, ocena zależy też od tego jak się do niej przygotuje bezpośredni przełożony. Dodatkowo, jeśli pracowników jst mało, to pojawia się węzeł wzajemnej zależności, sympatii i ocena może nie do końca mieć charakter obiektywny. Poza tym ustawa wprowadza zasadę, że pracowników samorządowych należy ocenić z punktu widzenia wykonywania obowiązków, które nie są mierzalne np. sumienność, etyczność. - To może budzić największe wątpliwości pomiędzy oceniającym a ocenianym - mówi Dorota Fleszer.
Właściwy system może ułatwić pracę w urzędzie
Oceny okresowe służą m.in. podniesieniu efektywności funkcjonowania kadr. Agnieszka Kurzyńska, dyrektor Rynku Administracja Publiczna w Wolters Kluwer podkreśliła, że w najbliższym czasie wyzwaniem dla samorządów będą nowe obowiązki prawne i nowe zadania - bez możliwości tworzenia dodatkowych etatów. Konieczne jest więc poszukiwanie oszczędności i efektywności między innymi poprzez lepszą organizację pracy. Służą temu systemy Wolters Kluwer takie jak LEX Administracja, LEX Kontrola Zarządcza czy LEX Baza Dokumentów.
Jak wyjaśniła, system zawiera powstałe na bazie prawa, orzecznictwa listy pytań audytowych – zintegrowane z systemem LEX związanych z nowymi obowiązkami, dzięki którym zarówno audytor, jak i sekretarz, ale także kierownik każdej jednostki organizacyjnej może zbadać zgodność z nowymi regulacjami. - Nowe obowiązki prawne często generują potrzebę opracowania nowych dokumentów – w tym roku mieliśmy np. raport o stanie JST, w ubiegłym roku aktualizacja dokumentów stosowanych w postępowaniach unijnych – mówi.
W Katowicach odbywa się dwudniowe XVII Samorządowe Forum Kapitału i Finansów zorganizowane przez wydawnictwo Municipium. Uczestnicy i prelegenci omawiają istotne dla samorządów zagadnienia związane z finansami, kadrami czy środowiskiem. Potrwa do 3 października.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
