Przepisy prawa kościelnego nie wymagają dla stwierdzenia nieważności małżeństwa rozwodu cywilnego - wyjaśnia adwokat kościelny Ewelina LLemieszek z Kancelarii Kanonicznej Kucharski&Lemieszek.
Niezdolność do małżeństwa
Jednak wyrok sądu cywilnego bywa dołączany jako dowód w procesie kanonicznym. - Gdy akta rozwodowe są "bogate" to ułatwia to przeprowadzenie dowodu, podobnie jak orzeczenie o winie jednego z małżonków przekonuje często sędziów sądu bardziej niż bez orzekania o winie - mówi adwokat kościelny Kamil Dziura. - Wbrew opiniom, trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego nie stanowi dla sądu kościelnego argumentu przemawiającego za stwierdzeniem nieważności danego małżeństwa, jak to bywa w sądach cywilnych. Słabym argumentem do unieważnienia małżeństwa jest brak możliwości dogadania się małżonków. Natomiast, w procesie kościelnym istotnym jest wykazanie niezdolności do małżeństwa lub innych wad oświadczenia woli występujących jeszcze przed wstąpieniem w związek małżeński. Najczęstszym tytułem wskazywanym w skardze powodowej jest określony w kan. 1095 nr 3 Kodeksu Prawa Kanonicznego: niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich z przyczyn natury psychicznej.- podkreśla adwokat.
Czytaj w LEX: Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa kanonicznego >
Cena promocyjna: 99 zł
|Cena regularna: 99 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Różnice między rozwodem a unieważnieniem
- Gdy przychodzi do kryzysu małżeńskiego, strony występują o cywilny rozwód, a osoby przystępujące do stwierdzenia nieważności małżeństwa najczęściej chcą zawrzeć kolejny ślub kościelny, mają już inne związki. Tu motywy są inne - mówi adwokat kościelny Wojciech Kucharski z Kancelarii Kucharski&Lemieszek.
Jak wskazuje adwokat Kamil Dziura, między rozwodem a kościelnym unieważnieniem małżeństwa istnieje zasadnicza różnica: w sprawach o unieważnienie ważne jest to co się działo w okresie znajomości przedślubnej stron, a nie jak w procesie cywilnym - zachowanie w czasie trwania związku.
Czytaj: Nie tylko bigamia - kiedy możemy unieważnić małżeństwo?>>
Sąd kościelny w składzie trzyosobowym bada, czy była zdolność do zawarcia małżeństwa i szczera wola - informuje adwokat Kamil Dziura. - Warto zgłosić więcej niż dwóch świadków i najlepiej by były to osoby trzecie, a nie członkowie rodziny, którzy mogą być nieobiektywni - zaznacza. I dodaje, że krzywoprzysięstwo, czyli złożenie fałszywych zeznań jest grzechem, od którego spowiednik nie może udzielić rozgrzeszenia bez uprzedniego przyznania się przed sądem i zeznania prawdy.
W trakcie przesłuchania świadkowie pytani są m.in. o środowisko wychowania stron, opinię stron w otoczeniu, ewentualne traumatyczne wydarzenia z ich przeszłości i okres znajomości stron od zapoznania do ostatecznego rozstania. Pytań zazwyczaj jest kilkadziesiąt i są dość szczegółowe, aby umożliwić osobie przesłuchiwanej wypowiedzenie się na wiele tematów związanych ze stronami i ich małżeństwem.
Czytaj w LEX: Bzdyrak Grzegorz, Pieniactwo sądowe na przykładzie spraw toczących się przed Sądem Metropolitalnym w Lublinie >
Statystyki pokazują, że w większości spraw trafiających do Sądu kościelnego można uzyskać wyrok stwierdzający nieważność danego małżeństwa. Adwokat kościelny radzi, by pamiętać, że sędziowie muszą uzyskać pewność moralną dla stwierdzenia nieważności małżeństwa. Wyrok ma charakter deklaratoryjny a nie konstytutywny, jak w sądach cywilnych. Nie tworzy więc nowego stanu prawnego, lecz potwierdza istniejący. Z prośbą do sądu kościelnego warto zwrócić się szczególnie, gdy przed ślubem występował jeden z problemów, takich jak : uzależnienie emocjonalne od rodziny generacyjnej, hazard, alkoholizm, narkomania, lekomania, poważne zaburzenia w sferze seksualnej, ukryty homoseksualizm itp.
Czytaj w LEX: Apelacja w prawie kanonicznym >
Czego boją się małżonkowie?
Przed przystąpieniem do procedury stwierdzającej unieważnienie małżeństwa, strony powodowe pytają o koszty. Boją się wysokich stawek. W cywilnych sądach płaci się średnio od 600 zł za rozwód, a przy unieważnieniu kościelnym - na Wschodzie Polski - taniej - 700-800 zł, a sądy kościelne są bardziej liberalne, zaś w Poznaniu - w zależności od dochodu - płaci się od 3 tysięcy do 20 tys. zł. W Radomiu - 1200 zł.
W Krakowie na przykład stawka wzrasta o tysiąc złotych, gdy jeden z małżonków mieszka za granicą.
Nie trzeba obawiać się nadmiernych kosztów związanych z procesem o nieważność małżeństwa. Największe obawy małżonków,to jednak lęk przed ujawnieniem wobec sądu intymnych sfer życia.
Reforma papieża Franciszka, która weszła w życie 8 grudnia 2015 r. przyspieszyła procedury, ale nie otrzymuje się stwierdzenia nieważności w 45 dni. Procesy kanoniczne trwają 2-3 lata w zależności od sądu i zaangażowania stron - zapewnia adwokat. Reforma daje możliwość zakończenia procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa już w I instancji. Wcześniej konieczne były dwie instancje. Wyrok stanie się prawomocny, jeżeli żadna ze stron nie odwoła się od niego w terminie 15 dni.
Zakaz zawarcia kolejnego małżeństwa
Wyrok sądu kościelnego może zostać zaopatrzony w klauzulę zakazującą zawarcia małżeństwa, co oznacza, że osoba, po której stronie wystąpiła przyczyna nieważności, nie może zawrzeć nowego małżeństwa bez zgody bądź sądu, który wydał wyrok, bądź biskupa diecezji, w której ma być zawarte nowe małżeństwo.
Taki zakaz się stosuje, gdy jest przypuszczenie, że okoliczności, które spowodowały za pierwszym razem nieważność małżeństwa mogą również doprowadzić do nieważności kolejnego - mówi adwokat Zagroda. I dodaje, że pierwszą zasadniczą przyczyną jest bezpłodność (czyli niemoc płciowa). Jest to przesłanka obligatoryjna. Inną przesłanką zakazu są zaburzenia psychiczne, które mają trwały charakter. Zdjęcie takiego zakazu leży po stronie sądu, który wydał wyrok.
Czytaj w LEX: Pomoc prawna adwokata w uzyskaniu wyroku stwierdzającego, że małżeństwo zostało zawarte ważnie i nadal obowiązuje >
Jeśli jest to przesłanka nieobowiązkowa, taka jak podstęp lub symulacja, to do zdjęcia zakazu potrzebny jest dekret właściwego biskupa uchylający ten zakaz, poprzedzony opiniami biegłych - wskazuje adwokat Zagroda.
Czy można zawrzeć po takim zakazie kolejne małżeństwo i jakie są tego skutki? - Zakaz zawarcia nowego małżeństwa, pojawiający się w wyrokach stwierdzających nieważność małżeństwa dotyczy jedynie małżeństwa kanonicznego, nie cywilnego. Dlatego ślub cywilny można zawrzeć, mając nawet nałożony zakaz kanoniczny. Zakaz jest możliwy do zdjęcia po ponownym badaniu z biegłym - wyjaśnia adwokat Kucharski.
Sprawdź również książkę: Rozwiązanie małżeństwa i stwierdzenie nieważności małżeństwa w sądach kościelnych po reformie Papieża Franciszka >>
Walka konkurencyjna
Wikariusze sądowi wielu sądów kościelnych w Polsce przestrzegają przed szukaniem pomocy prawnej w pseudo „kancelariach kanonicznych” lub „kancelariach prawa kanonicznego”.
Przed zasięgnięciem porady warto zatem sprawdzić na stronach diecezji listę adwokatów z licencją, poprzedzoną uzyskaniem dyplomu prawa kanonicznego. Licencja taka jest terminowa; przedłużana jest co 2-3 lata. Dlatego, że przedstawiciele nie zostali oficjalne zatwierdzeni do pełnienia funkcji adwokata kościelnego przy danym sądzie kościelnym (tj. nie legitymują się aktualnym dekretem biskupa diecezjalnego).
A jeśli takiej listy nie ma, trzeba dzwonić do sekretariatu sądu diecezjalnego. Osoby, których nie ma takiej liście, zazwyczaj nie posiadają odpowiednich kompetencji merytorycznych oraz moralnych, i nie podlegają dyscyplinarnie diecezjalnej.
- Część adwokatów na stronach internetowych swoich kancelarii chwali się licznymi dekretami zatwierdzającymi do pełnienia funkcji adwokata ad causam. Warto jednak wiedzieć, że nie oznacza to stałej współpracy prawnika z danym sądem, a jedynie uprawnienie do występowania w konkretnej sprawie - informuje adwokat Kamil Dziura.
Sprawdź również książkę: Rozwiązanie małżeństwa i stwierdzenie nieważności małżeństwa w sądach kościelnych po reformie Papieża Franciszka >>
