Będą informacje o GMO w żywności i paszach

Konsumenci będą mieć dostęp do informacji, czy w procesie wytwarzania żywności i pasz wykorzystane jest GMO. Dzięki temu będą mogli dokonywać bardziej świadomego wyboru podczas zakupów, ale wiele zależy od producentów, bo znakowanie produktów będzie dobrowolne. Ustawę w tej sprawie w czwartek przyjął Sejm.

Ustawa o oznakowaniu produktów wytworzonych bez wykorzystania organizmów genetycznie zmodyfikowanych jako wolnych od tych organizmów trafi teraz do Senatu.

Produkty wolne od GMO będą oznakowane 

Przygotowana przez ministra rolnictwa i rozwoju wsi ustawa przewiduje uregulowanie zasad znakowania żywności i pasz, jako wytworzonych bez wykorzystania organizmów genetycznie zmodyfikowanych (GMO). Nowe przepisy wprowadzają również kary za fałszowanie informacji o żywności.

Jak podkreślali autorzy projektu ustawy, według badań opinii publicznej, 65 proc. Polaków opowiada się za wprowadzeniem zakazu upraw GMO, zaś 56,8 proc. osób mając wybór, wybrałoby produkt pochodzący od zwierząt karmionych paszą bez GMO.

Skorzystają polscy producenci

Resort rolnictwa wskazuje, że dzięki przyjętym rozwiązaniom wzmocniona zostanie konkurencyjność polskich produktów, tj. artykułów rolno-spożywczych, w tym produktów pochodzenia zwierzęcego, które są wytwarzane bez udziału GMO (tj. takich, których produkcja opiera się o pasze produkowane z rodzimych źródeł białka roślinnego, a nie z importowanej, genetycznie zmodyfikowanej śruty sojowej).

Krajowe źródła białka są bowiem wolne od GMO, a przy tym równie cenne żywieniowo dla zwierząt (drób, trzoda chlewna), jak pasze oparte na genetycznie zmodyfikowanej śrucie sojowej.  W tej sytuacji dobrowolny system znakowania produktów pochodzących od zwierząt lub ze zwierząt karmionych paszami bez GMO, jako produktów „wolnych od GMO” może być dodatkową zachętą do stosowania krajowych pasz wyprodukowanych bez udziału genetycznie zmodyfikowanej soi - napisano w uzasadnieniu projektu ustawy.

Wolne od GMO, czyli jakie?

Zgodnie z przepisami ustawy, jako wolne od GMO można będzie znakować żywność i pasze. W odniesieniu do żywności jako wolna od GMO będzie mogła zostać oznakowana żywność pochodzenia zwierzęcego oraz żywność pochodzenia roślinnego.

• Żywność pochodzenia zwierzęcego będzie mogła zostać oznakowana jako wolna od GMO, jeżeli będzie pochodzić od zwierząt lub ze zwierząt karmionych w okresie karencji poprzedzającym jej pozyskanie paszami wolnymi od GMO i proces żywienia tych zwierząt będzie udokumentowany. Oznakowanie będzie można umieścić na żywności nieprzetworzonej (np. mięso, tusze, jaja, mleko), jak również żywności przetworzonej, w której znajdują się inne składniki niż produkty pochodzenia zwierzęcego (np. w procesie wytwarzania wędlin czy kiełbas jest powszechnie stosowane białko sojowe). W przypadku żywności przetworzonej złożonej również z innych składników, składniki te muszą spełniać wymogi ustawy, aby żywność mogła zostać oznakowana jako wolna od GMO.
• Żywność pochodzenia roślinnego będzie mogła być oznaczona jako wolna od GMO, tylko wtedy, gdy posiad odpowiedniki, które zostały wpisane do wspólnotowego rejestru genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy. Z tego względu znakowane nie będą mogły być np. jabłka, marchew, sałata, pszenica. Rejestr w wersji elektronicznej jest publicznie dostępny pod adresem: http://ec.europa.eu/food/dyna/gm_register/index_en.cfm. W rejestrze znajdują się następujące GMO – kukurydza, soja, rzepak, burak cukrowy oraz bawełna. Oznacza to, że jedynie konwencjonalne odpowiedniki ww. produktów i ich pochodne, będą mogły zostać oznakowane jako wolne od GMO.
• Pasze uznaje się jako wolne od GMO, gdy zgodnie z art. 24 ust. 2 rozporządzenia 1829/2003/WE nie podlegają obowiązkowi znakowania jako pasze GMO, ale z zastrzeżeniem, że obecność GMO jest w nich przypadkowa lub nieunikniona technicznie. Zatem pasza zawierająca materiał, który zawiera, składa się lub jest wyprodukowany z GMO w części nie większej niż 0,9%, nie wymaga znakowania jako pasza genetycznie zmodyfikowana i może być stosowana w żywieniu zwierząt, z których lub od których będą pozyskane produkty pochodzenia zwierzęcego.

Specjalne znaki na etykietach

Na produktach wolnych od GMO producent będzie mógł umieścić znak graficzny oraz towarzyszące mu wyrażenia słowne.

Podstawowym oznakowaniem na opakowaniu lub etykiecie wszystkich produktów będzie znak graficzny, którego wzór zostanie określony w rozporządzeniu wydanym przez ministra właściwego do spraw rolnictwa oraz ministra właściwego do spraw rynków rolnych. Znakowi graficznemu będą mogły towarzyszyć określenia „bez GMO”, a w przypadku produktów pochodzenia zwierzęcego lub produktów zawierających składniki pochodzenia zwierzęcego „wyprodukowane bez stosowania GMO”.

Co ważne, nie będzie możliwości stosowania na żywności i paszach oznakowanych zgodnie z projektowaną ustawą innych informacji odnoszących się do obecności GMO. Różnorodność takich informacji byłaby bowiem myląca dla konsumenta.

Będą kary za fałszowanie informacji o żywności

Przedsiębiorca fałszujący informacje o wprowadzanym na rynek produkcie podlegać będzie karze pieniężnej w wysokości do dziesięciokrotności wartości korzyści majątkowej uzyskanej lub która mogłaby zostać uzyskana przez wprowadzenie na rynek takiego produktu lecz nie niższej niż 2 tys. zł.

Kary będą groziły też za brak dokumentów bądź badań laboratoryjnych, wbrew obowiązkowi. Jeżeli tak się stanie, przedsiębiorcy będą podlegali karze w wysokości czterdziestokrotności przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej za rok poprzedzający rok nałożenia kary, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, nie niższej niż 4 tys. zł.

Jeżeli kontrolowany podmiot nie uzyskał przychodu w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary pieniężnej, właściwe organy będą mogły wymierzyć karę pieniężną w wysokości niższej niż 4 tys. zł, ale nie niższej niż 2 tys. zł.

Trzeba powiadomić Unię

Prawnicy sejmowego biura legislacyjnego przestrzegali, że wprowadzone przez posłów zmiany dot. m.in. zwiększenia kar będą wymagały ponownej notyfikacji projektu w Komisji Europejskiej. Resort rolnictwa zapewnił, że taka notyfikacja zostanie przeprowadzona, zawłaszcza że nowela miałby wejść w życie od nowego roku, czyli od 1 stycznia 2020 r.

Czytaj: Znowelizowana ustawa pozwoli na skuteczniejszą kontrolę upraw GMO>>
 

Nadzór nad stosowaniem znakowania „wolne od GMO” powierzony zostanie Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, Inspekcji Weterynaryjnej oraz Inspekcji Handlowej.

Nowe przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2020 r.