Chodzi o postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 22 lutego 2022 r. w sprawie wydania zgody na pobyt komponentu Sił Zbrojnych Stanów Zjednoczonych Ameryki, komponentu Sił Zbrojnych Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz komponentu Sił Zbrojnych Kanady na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, opublikowane w Monitorze Polskim.
Będzie więcej żołnierzy USA i z poszanowaniem polskiego prawa>>
Obcy żołnierze z dodatkowymi uprawnieniami
Postanowienie daje żołnierzom NATO uprawnienia do stosowania środków przymusu bezpośredniego, a w niektórych przypadkach również do korzystania z broni palnej.
- Choć ustawa z dnia 23 września 1999 r. o zasadach pobytu wojsk obcych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej daje Prezydentowi kompetencje do określania uprawnień żołnierzy NATO stacjonujących na terenie RP, choć nie dookreśla, jaką formę ma mieć taki akt. Moim zdaniem można to zrobić w drodze rozporządzenia - mówi dr Paweł Skorut z Instytutu Nauk o Polityce i Administracji Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. - Możliwość przyznania takich uprawnień wynika także z układów NATO. Oczywiście nie chodzi tu o to, by amerykańscy żołnierze chodzili po ulicach i pilnowali porządku - w stanie wyjątkowym lub wojennym można uprawnienia policyjne powierzyć żołnierzom polskim. Przyznanie uprawnień żołnierzom NATO ma to na celu umożliwienie im reakcji, gdy ktoś będzie chciał przekroczyć granicę powierzonej im strefy. Uprawnienia mogą też okazać się przydatne w przypadku stworzenia patroli mieszanych - np. polskiej i brytyjskiej żandarmerii wojskowej - tłumaczy.
Jacek Kudła, specjalista w zakresie czynności operacyjno-rozpoznawczych tłumaczy, że użycie broni i środków przymusu bezpośredniego przewidzianych w przepisach prawa polskiego może nastąpić wyłącznie:
- na terenie obozów, obiektów lub innych nieruchomości, w których wojska obce są zakwaterowane,
- w czasie ich przemieszczania się w związku z wykonywaniem zadań związanych z realizacją celów określonych w zgodzie,
- w czasie ćwiczeń wojsk obcych.
Kajdanki i paralizator
Ekspert podkreśla, że środków przymusu bezpośredniego żołnierze mogą korzystać tylko w ściśle określonych przypadkach. W tym między innymi bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby, a także:
- przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby;
- przeciwdziałania naruszeniu porządku lub bezpieczeństwa publicznego;
- przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez uprawnionego obszary, obiekty lub urządzenia.
Czytaj: Przypadki użycia broni palnej oraz działania uzasadniające jej wykorzystanie >
Środki przymusu bezpośredniego mogą mieć postać:
- siły fizycznej (techniki transportowe, obrony, ataku, obezwładniania),
- kajdanek (zakładanych na ręce, zakładanych na nogi, zespolonych),
- chemicznych środków obezwładniających w postaci ręcznych miotaczy substancji obezwładniających,
- przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej (PARALIZATORY),
- pojazdów służbowych,
- środków przeznaczonych do pokonywania zamknięć budowlanych i innych przeszkód, w tym materiałów wybuchowych,
- środków pirotechnicznych o właściwościach ogłuszających lub olśniewających.
Broń palna jeszcze rzadziej
- Broni palnej żołnierze komponentów wojsk obcych mogą używać również wyłącznie w ściśle określonych przypadkach - mówi Jacek Kudła. Są to konieczność odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na:
- życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby albo konieczność przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu,
- ważne obiekty, urządzenia lub obszary albo konieczność przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu,
- mienie, który stwarza jednocześnie bezpośrednie zagrożenie życia, zdrowia lub wolności uprawnionego lub innej osoby, albo konieczność przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu.
Dodaje również, że żołnierze NATO mogą użyć broni palnej również po to, by zatrzymać pojazd, jeżeli jego działanie zagraża życiu lub zdrowiu uprawnionego lub innej osoby lub stwarza zagrożenie dla ważnych obiektów, urządzeń lub obszarów.
- uniemożliwiającej lub utrudniającej ujęcie osoby albo ratowanie życia lub zdrowia uprawnionego, innej osoby lub ratowanie mienia,
- w przypadku naruszenia porządku lub bezpieczeństwa publicznego przez osobę pozbawioną wolności, zatrzymaną lub umieszczoną w strzeżonym ośrodku albo areszcie w celu wydalenia.
Inne przypadki wykorzystania broni to:
- zaalarmowanie lub wezwanie pomocy;
- neutralizacja przedmiotów lub urządzeń mogących stwarzać niebezpieczeństwo wybuchu, powodujących jednocześnie bezpośrednie zagrożenie zdrowia lub życia uprawnionego lub innej osoby;
- unieszkodliwienie zwierzęcia, którego zachowanie zagraża bezpośrednio życiu lub zdrowiu uprawnionego lub innej osoby;
- oddanie strzału ostrzegawczego;
- zniszczenie lub unieruchomienie bezzałogowego statku powietrznego, w przypadkach określonych w ustawie z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz. U. z 2019 r. poz. 1580 i 1495).
Nie mam zastrzeżeń do unormowań prawnych, oprócz tego, że w par. 2 postanowienia powinno być – nie tak jak jest: komponentom wojsk obcych tylko w mojej ocenie powinno być – żołnierzom komponentów wojsk obcych. Jednak w dalsze części przepisu żołnierze zostali wyodrębnieni expressis verbis stąd jest w miarę…….
Problem pojawił by się wyłącznie wtedy, gdyby takie uprawnienia zostały przyznane osobą innym niż żołnierze. Chyba że w komponencie są pracownicy cywilni wywiadu itd. To oni już nie mogą korzystać z mocy postanowienia naszego Prezydenta, ponieważ nie są wymienieni expressis verbis.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.