Problem powstał na kanwie procesu karnego 40 oskarżonych w zorganizowanej grupie przestępczej.

W tej sprawie 15 lipca 2022 r. Sąd Okręgowy w Katowicach jednoosobowo wydał wyrok. Ale następnego dnia sędzia referent Krystyna Gaczek decyzją ministra sprawiedliwości przeszłą w stan spoczynku z uwagi na osiągnięcie 70 roku życia.

Przewodniczący V Wydziału Karnego w Sądzie Okręgowym w Katowicach w aktach tej sprawy zapisał wzmiankę, że sędzia w stanie spoczynku nie może sporządzić uzasadnienia wyroku, gdyż zabrania tego regulamin urzędowania sądów powszechnych.

Obrońcy oskarżonych zostali o tym powiadomieni i 14-dniowy termin na sporządzenie apelacji biegnie od momentu doręczenia tego zawiadomienia. Część obrońców nie zgodziła się z takim rozwiązaniem i złożyła zażalenie. Jednak przewodniczący wydziału odmówił przyjęcia od nich  środków odwoławczych.

WZÓR DOKUMENTU: Wniosek o przedłużenie terminu do sporządzenia uzasadnienia wyroku >

 

 

Apelacja prokuratora i 16 obrońców

Następnie prokurator oraz 16 obrońców wniosło apelację od tego wyroku. Wszyscy obrońcy powołali się na art. 45 Konstytucji RP oraz art. 6 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka (prawo do sądu), a także art. 423 i art. 424 kpk – warunki uzasadnienia wyroku. Gdy apelacje wpłynęły do Sądu Apelacyjnego w Katowicach przewodniczący II Wydziału Karnego poprosił o wyjaśnienie, dlaczego sędzia Gaczek nie sporządziła uzasadnienia.

Sędzia w stanie spoczynku wyjaśniła, że nie zostały jej przedłożone akta, a ponadto wnioski o uzasadnienie wpłynęły, gdy nie była już aktywnym sędzią. Jednak strony usłyszały ustne motywy wyroku, wygłoszone na sali rozpraw.

Sąd Apelacyjny powziął poważne wątpliwości w tej sprawie, które przedstawił Sądowi Najwyższemu.

Czytaj w LEX: Katalog kar oraz zasady ich wymiaru w postępowaniu dyscyplinarnym wobec sędziów i asesorów sądowych oraz sędziów w stanie spoczynku >>>

 

Nie ma uzasadnienia i jasnego stanowiska

Katowicki sąd przedstawił Izbie Karnej następujące dwa pytania:

  • Czy sędzia, który przeszedł w stan spoczynku po wydaniu wyroku, jest zobowiązany do sporządzenia pisemnego uzasadnienia, czy też w takiej sytuacji, przy uwzględnieniu, że wyrok zapadł w składzie jednoosobowym, brak jest możliwości sporządzenia uzasadnienia w sprawie?
  • Czy w razie uznania, że sędzia w stanie spoczynku zobowiązany jest sporządzić pisemne uzasadnienie wyroku, dopuszczalnym jest przekazanie akt sprawy sądowi I instancji w celu sporządzenia uzasadnienia?

Sąd II instancji zauważył, że wyłoniły się w orzecznictwie dwa poglądy. Przeważającym w ostatnim czasie jest pogląd, że sędzia, który wydał wyrok jeszcze, gdy był czynny zawodowo, nie może uchylać się od sporządzenia uzasadnienia nawet gdy już pozostaje w stanie spoczynku.

Czytaj: Emeryci walczą o dostęp do uzasadnień wyroków w sprawach ubezpieczeniowych>>

Czytaj też: Brak uzasadnienia zaskarżonego wyroku jako niewystarczająca przesłanka do jego uchylenia. Glosa do wyroku SN z dnia 4 września 2019 r., IV KS 39/19 >>>

Sąd Apelacyjny przywołał tu orzeczenie o sygnaturze I PK 246/04, w którym SN orzekł, że sędzia w stanie spoczynku nie sprawuje urzędu sędziego, a więc nie dotyczy go art. 180 ust. 2 Konstytucji RP. Urząd sprawuje tylko sędzia w stanie czynnym.

Obowiązek napisania uzasadnienia

Drugi z poglądów stanowi, że obowiązkiem sędziego jest sporządzenie nawet w stanie spoczynku uzasadnienia do wydanego wyroku.

SN w Izbie Pracy w 2011 roku orzekł, ze „przechodząc w ten stan, sędziowie oraz prokuratorzy pozostają w stosunku służbowym. Powołanie na stanowisko sędziego i prokuratora następuje na czas nieoznaczony, a przejście w stan spoczynku nie powoduje ustania stosunku pracy. Wraz z przejściem w stan spoczynku stosunek służbowy sędziego i prokuratora nie wygasa bowiem, lecz tylko ulega przekształceniu. Specyfiką tego stanu jest pozostawanie w stosunku służbowym przy braku obowiązku świadczenia pracy” (wyrok z 6 marca 2007 r., SK 54/06). Pogląd ten podzielił Sąd Najwyższy między innymi w wyroku z 29 września 2005 r., SDI 22/05

Zagadnienie wpłynęło do Sądu Najwyższego na początku lutego i będzie rozpoznane w ciągu kilku miesięcy.

Sygnatura akt I KPK 2/23

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.