Po blisko tygodniu oczekiwania na RCL opublikowano projekt nowelizacji m.in. ustawy o notariacie. Propozycje od dłuższego czasu zapowiadało Ministerstwo Sprawiedliwości pod hasłem usprawnienia wpisów do ksiąg wieczystych. Głównym celem ma być właśnie umożliwienie notariuszom dokonywania w księgach wieczystych wpisów hipoteki oraz tych, które wiążą się z zakładaniem nowych ksiąg poprzez wyodrębnienie nieruchomości lokalowej z zabudowanej nieruchomości gruntowej, gdy zbywcą jest przedsiębiorca. Docelowo dotyczyłoby to nie tylko wpisów na podstawie sporządzonych aktów notarialnych ale wszystkich na wniosek stron.

 

 

Ministerstwo szacuje, że łączne koszty zmian mogą wynieść ok. 15 mln zł z tytułu wdrożenia programu oraz rocznie ok. 1,9 mln zł na wynagrodzenia. Projekt zakłada konieczność wyposażenia notariuszy w czytniki i karty kryptograficzne, które umożliwią dokonanie wpisów w księgach wieczystych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Jak wskazano przewidziany koszt do poniesienia przez kancelarie notarialne to około 200 zł na osobę a łączny koszt dla nowych 12 tys. użytkowników może wynosić będzie około 2,4 mln zł. Vacatio legis ma wynieść 12 miesięcy, za wyjątkiem możliwość wydania notarialnego nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym - to, jeśli pozwolą na to kwestie techniczne, ma być możliwe od 1 stycznia 2025 r.

Czytaj: Notariusz z określonym stażem nienagannej służby wpisze hipotekę do księgi wieczystej >>

Po pierwsze uprawnienie nie dla wszystkich

Zgodnie z projektem, uprawnienie do dokonywania wpisów będzie przysługiwało jedynie notariuszom spełniającym określone ustawą wymagania, tj. legitymującym się 3-letnim okresem nienagannego prowadzenia kancelarii. Uzasadniono to tym, że w aktualnym stanie prawnym dokonywanie wpisów do ksiąg wieczystych jest jednym z podstawowych zadań referendarzy sądowych, którzy są do tego przygotowywani w ramach szkolenia zawodowego, a ich kompetencje w tym zakresie są weryfikowane przed objęciem stanowiska referendarza sądowego. - Z tego względu nie jest zasadne, ażeby notariusz zaraz po otwarciu kancelarii dokonywał czynności z zakresu ochrony prawnej, tak znaczących dla prawidłowego funkcjonowania obrotu prawnego. Dla należytego wykonywania tych zadań potrzebne jest bowiem przejście pewnego rodzaju okresu próbnego i powierzenie kompetencji do dokonywania wpisów notariuszom bardziej doświadczonym - wskazano.

LINIA ORZECZNICZA:

 

Taki sam warunek będzie obowiązywał w zakresie wydawania nakazów zapłaty. I tak notariusz spełniający powyższe warunki będzie mógł wystąpić do ministra z wnioskiem o wydanie zaświadczenia o upoważnieniu do dokonywania wpisów w księdze wieczystej i wydawania notarialnych nakazów zapłaty. Wzór będzie określony w drodze rozporządzenia.

Jak wskazano w uzasadnieniu, powierzenie dokonywania wpisów do ksiąg wieczystych notariuszom ma stanowić alternatywne rozwiązanie, uzależnione od woli strony. - Nadal utrzymane zostanie rozwiązanie dotyczące wpisów do ksiąg wieczystych przez sądy. W konsekwencji to obywatelom i innym uczestnikom obrotu prawnego przysługiwać będzie prawo do dokonania wyboru sposobu dokonania wpisu tych praw do księgi wieczystej. Ponieważ powierzenie dokonywania wpisów do ksiąg wieczystych notariuszom ma stanowić alternatywne rozwiązanie, uzależnione od woli strony, a wpisów będą dokonywać jedynie notariusze, którzy wyrażą takie zainteresowanie, dlatego rozwiązanie to nie wpłynie niekorzystnie na dostępność obywateli i przedsiębiorców do innych usług świadczonych przez notariuszy - zapewniają projektodawcy.

Jeżeli chodzi o sam wniosek o wpis do księgi wieczystej rozpoznawać będzie go notariusz, prowadzący kancelarię notarialną w obszarze właściwości sądu rejonowego, w którym prowadzona jest księga.

Sprawdź PROCEDURĘ: Rozpoznanie wniosku o wpis do księgi wieczystej przez referendarza sądowego >

Czytaj: Notariusz wpisze hipotekę - nowy sposób na zatory w księgach wieczystych >>

Nakazy tak, ale jak sprawa nie budzi wątpliwości

Z kolei notarialny nakaz zapłaty będzie mógł być wydany przez notariusza jeżeli zasadność dochodzonego roszczenia nie budzi wątpliwości, w szczególności, gdy dochodzone roszczenie udowodnione jest dołączonym do wniosku dokumentem urzędowym, zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem lub wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu.

KOMENTARZ PRAKTYCZNY: Hipoteka w księdze wieczystej >

Wysokość roszczeń, które będą mogły być potwierdzone notarialnym nakazem zapłaty została ograniczona do 75 tys. zł, jeśli kwota zostanie przekroczona notariusz ma odmówić wydania nakazu.

W projekcie wskazano, że notariusz będzie mógł miesięcznie wydać nie więcej niż 200 notarialnych nakazów zapłaty, a wniosek o wydanie notarialnego nakazu zapłaty będzie składany na urzędowym formularzu, którego wzór zostanie określony w rozporządzeniu ministra sprawiedliwości.

 

 

Co więcej w razie braku podstaw wydania notarialnego nakazu zapłaty notariusz będzie musiał sporządzić protokół o odmowie jego wydania, którego odpis doręczy wnioskodawcy. Jeżeli natomiast zostaną spełnione ustawowe wymagania i notarialny nakaz zapłaty zostanie wydany notariusz wraz z nakazem zapłaty doręczy osobie zobowiązanej formularz sprzeciwu. Skuteczne wniesienie sprzeciwu spowoduje utratę mocy notarialnego nakazu zapłaty podobnie jak niedoręczenie notarialnego nakazu zapłaty bezpośrednio osobie zobowiązanej.

Czytaj: Obowiązki notariusza - zagadnienia ogólne >

 

Zagrożenia dla bezpieczeństwa prawnego

Krajowa Rada Notarialna analizuje zaproponowane rozwiązania, analizują je też m.in. referendarze.

- W wyniku takich zmian nastąpi obniżenie bezpieczeństwa obrotu prawnego gdyż kontrolę prawidłowości sporządzenia aktu notarialnego będzie dokonywał podmiot, który sam go sporządził. Wadliwe czynności dokonywane umyślnie przez notariusza stanowią margines jednak niejednokrotnie następuje nieprawidłowe sporządzenie czynności notarialnej w wyniku przeoczenia, omyłki czy błędnej interpretacji przepisu przez notariusza. W takiej sytuacji gwarantem bezpieczeństwa była weryfikacja prawidłowości czynności notarialnej przez sąd. Obecnie ministerstwo zamierza z tych gwarancji zrezygnować i przekazać część zadań państwa prywatnym podmiotom - mówi Prawo.pl  Iwona Chełminiak-Szymkiewicz, starszy referendarz sądowy, prezes zarządu Stowarzyszenia Referendarzy Sądowych LEX IUSTA.

Referendarze zastanawiają się też nad kosztami. Jak przypominają cały system informatyczny ksiąg wieczystych jest utrzymywany z środków budżetu państwa. - Teraz prywatny podmiot, który nie ponosi  żadnych kosztów związanych z prowadzeniem tego systemu. będzie zarabiał na dokonywaniu wpisów w tym systemie. Ministerstwo oszacowało straty dla budżetu w przypadku przejęcia 10 proc. spraw przez notariuszy na kwotę 298 158 000 zł. Dla notariusza zysk kosztem wydatków Skarbu Państwa - mówi referendarz z łódzkiego.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.