Rada odbyła w sobotę 3 marca nadzwyczajne posiedzenie w związku z tym, że na poniedziałek zaplanowane zostało posiedzenie sejmowej komisji, która prawdopodobnie zaakceptuje listę sędziów kandydujacych do Krajowej Rady Sądownictwa, co w konsekwencji pozwoli Sejmowi być może już we wtorek wybrać nową Radę, co z kolei oznaczać będzie zakończenie kadencji dotychczasowej.

Czytaj: W poniedziałek sejmowa komisja zarekomenduje kandydatów do KRS>>

Zmiany w sądach transparentne i tylko uzasadnione
W przyjętej uchwale KRS stwierdza, że zasadnicze znaczenie dla osób, których sprawy są rozpoznawane przez sądy ma to, aby uzyskać sprawiedliwe rozstrzygnięcie wydane w ramach sprawnie przeprowadzonego postępowania. - W zakresie swojego urzędowania sędziowie są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji i ustawom. Dlatego szczególnie ważne jest, aby w procesie stanowienia prawa ustawodawca prowadził konsultacje i uwzględniał głos obywateli i ekspertów oraz tworzył przepisy, których stosowanie przez sądy będzie umożliwiało wydawanie sprawiedliwych orzeczeń. Nawet najlepiej zorganizowane sądy, działające w oparciu o najnowocześniejsze rozwiązania techniczne i proceduralne, nie będą w stanie dobrze realizować swojej misji, jeśli stanowienie prawa nie będzie na najwyższym poziomie - czytamy w dokumencie.

Czytaj: Piebiak: KRS po raz ostatni próbuje blokować zmiany w sądach>>

Sądy mają być niezależne
Jego autorzy stwierdzają też, że  Konstytucja RP pozwala ustawodawcy na kształtowanie ustroju sądów. Jednak dodają, że z treści Konstytucji wynika, że ustrój sądów nie może naruszać zasad niezależności i odrębności sądów od innych władz (ustawodawczej i wykonawczej). Sądy muszą być tak zorganizowane, aby wykonywać swoją misję niezależnie od władzy politycznej. Dlatego Rada przedstawia następujące problemy dotyczące ustroju sądów:  
Uchwała przypomina też, że sądy wszystkich szczebli i rodzajów muszą pozostać niezależne organizacyjnie od organów władzy ustawodawczej i wykonawczej. - Odrębność sądów od pozostałych władz jest niezbędnym wymogiem prawidłowej organizacji sądownictwa. Konstytucja RP nie przewiduje w tym zakresie żadnego wyjątku - czytamy w uchwale.

 
 Ustrój sądów powszechnych. Przepisy z wprowadzeniem >>

Minister to administrator, nie szef sędziów
Jej autorzy podkreślają, że minister sprawiedliwości nie stoi na czele wymiaru sprawiedliwości, ale ma zapewniać jego sprawne funkcjonowanie np. przez przygotowywanie projektów aktów normatywnych usprawniających funkcjonowanie sądów.
Uchwała stwierdza również, że z ugruntowanego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego wynika, że minister sprawiedliwości może korzystać z kompetencji do powoływania i odwoływania prezesów sądów wyłącznie jeśli w procedurze tej zapewni się skuteczny udział organów samorządu sędziowskiego. Zdaniem KRS w przypadku zmian dokonywanych w ostatnim czasie warunek nie był spełniony.

Decyzje kadrowe bez uzasadnienia
W drugiej przyjętej w sobotę uchwale KRS stwierdza, że nawet nadane przez nową ustawę o ustroju sądów powszechnych nadzwyczajne kompetencje nie oznaczają dowolności aktu odwołania.
- Informacje przedstawiające motywy odwołań pojawiały się w komunikatach Ministerstwa Sprawiedliwości, jednak nie zawierały odniesienia do konkretnych analiz i danych statystycznych, umożliwiających Radzie, odwołanym prezesom, środowiskom i stowarzyszeniom sędziowskim, a także opinii publicznej ich weryfikację, która, zważywszy na szeroki zakres przeprowadzanych zmian kadrowych na stanowiskach kierowniczych w wymiarze sprawiedliwości, wydaje się nie tylko naturalna, ale dla zachowania transparentności wręcz pożądana - czytamy w uchwale. Zdaniem Krajowej Rady Sądownictwa minister sprawiedliwości, podejmując decyzję o odwołaniu prezesa czy wiceprezesa sądu, powinien kierować się rzeczywistymi i merytorycznymi przesłankami, przedstawianymi w uzasadnieniu swojego stanowiska. - W praktyce przy tych decyzjach obowiązywała całkowita dowolność. To były skrajne przykłady ingerencji członka rządu, czyli polityka w funkcjonowanie sądów - mówił po zakończeniu posiedzenia KRS jej rzecznik sędzia Waldemar Żurek.

Kto zadba o najwyższe standardy?
W uchwale znalazł się też fragment odnoszący się do zasad mianowania sędziów, w tym zasad prawcy i wiarygodności przeszłej KRS. Członkowie KRS zwracają w nim uwagę, że prawo powinno gwarantować, że do pełnienia urzędu sędziego zostaną powołane osoby o najwyższych kwalifikacjach merytorycznych i etycznych. - Aby to było możliwe, niezbędne jest aby postępowanie nominacyjne uwzględniało szczegółową ocenę kwalifikacji kandydata na sędziego, dokonywaną przez obiektywnego wizytatora, jak również, aby kandydaci podlegali ocenie i opiniowaniu przez organy samorządu sędziowskiego - czytamy w dokumencie.
Krajowa Rada Sądownictwa zaapelowała w  uchwale do sędziów, by w swojej pracy dbali o utrzymanie zasady trójpodziału władzy i odrębności sądów. Jednym z warunków niezawisłości jest brak poczucia wdzięczności wobec osób powołujących na stanowisko sędziego - wskazała Rada.

Potrzebne zmiany w procedurze
W swoim "testamencie" KRS przedstawia też kilka propzycji zmian, które jej zdaniem maogłyby prowadzić do usprawnienia pracy sądów.
Według KRS niezbędne jest opracowanie jednolitych zasad doręczania pism we wszystkich postępowaniach jurysdykcyjnych, dostosowanych do współczesnych metod komunikacji. Zasady te muszą gwarantować stronom możliwość rzeczywistego udziału w postępowaniu i jednocześnie nie mogą dawać narzędzi do paraliżowania lub nadmiernego wydłużania postępowań.

Członkowie KRS zauważają też, że sprawność postępowania, ale i prawidłowość orzeczenia są często uzależnione od pracy biegłych sądowych. - Rada od wielu lat postuluje przyjęcie jednolitych zasad określających funkcjonowanie biegłych w postępowaniu sądowym, które zwiększyłyby obiektywizm w wyborze biegłych i precyzyjnie określiłyby zasady ich wynagradzania - czytamy w uchwale.

Zdaniem KRS utrzymywanie surowych ustawowych rygorów związanych z niedokonaniem niektórych czynności w postępowaniu sądowym ma negatywny wpływ na możliwość dokonania przez sąd ustaleń faktycznych zgodnych z zasadą prawdy materialnej. W ocenie Rady należy porzucić automatyzm rozstrzygnięć sędziowskich (wymuszany przez przepisy ustaw procesowych), zwłaszcza odnoszących się do ustaleń faktycznych.

Przedstawiając swoje uwagi do zmian w procedurze, KRS podkreśla jednak, że kształt postępowania sądowego musi zapewniać równe gwarancje wszystkim jego stronom – podstawowym celem postępowania sądowego nie jest bowiem wyłącznie jego jak najszybsze zakończenie, ale wydanie sprawiedliwego orzeczenia. W związku z tym, Rada zwraca uwagę na następujące zagadnienia związane z przebiegiem postępowania sądowego.

Uchwały wbrew partii rządzącej
Opublikowane na stronie KRS uchwały nie zawierają informacji o tym, kto na nie głosował. Rzecznik Żurek stwierdził tylko, że za ich przyjęciem była większość członków Rady. Na pewno nie spotkały się one z uznaniem ze strony zasiadających w KRS polityków PiS ani ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobro, których brał udział w posiedzeniu. Bardzo krytycznie o uchwałach wypowiedział się poseł PiS Stanisław Piotrowicz, który w KRS reprezentuje Sejm.