Tarcze "namieszały" z przedawnieniem karalności? RPO interweniuje

Jeden z wprowadzonych w ramach tzw. tarczy antykryzysowej przepisów "odwieszających" terminy przedawnień mówi o tym, że rozpoczyna się bieg przedawnienia karalności, oraz przedawnienia wykonania kary, drugi uchyla w całości artykuł wstrzymujący te terminy. Tarcza 3 wznawia czy rozpoczyna? - pyta Rzecznik Praw Obywatelskich ministra sprawiedliwości.

To nie pierwsze wątpliwości związane z przepisami tarcz antykryzysowych wstrzymujących i następnie odwieszających terminy m.in. procesowe i sądowe. Tarcza 3 weszła w życie 16 maja - z piątku na sobotę. Terminy miały zacząć biec po upływie 7 dni. Część prawników wskazywało na 25 maja. Podnosili przy tym, że skoro nowelę opublikowano 16 maja, to siedem dni upływa 23 maja - czyli w kolejną sobotę. Termin początkowy w ich ocenie byłby 24 maja, a ponieważ na to, że chodziło o niedzielę - w poniedziałek 25 maja 2020 r.

Ministerstwo i m.in. sędziowie wskazywali od początku na 23 maja. Uzasadniali, że ustawa obowiązuje od początku dnia 16 maja, więc z uwagi na brak przepisów szczególnych a contrario do Kpa i Kpc, ten dzień należy wliczać do 7 dni. 

Czytaj: Od soboty biegną terminy procesowe - prawnicy mają wątpliwości, MS - nie>>

Galimatias z przedawnieniem

Na kolejną zagwozdkę zwraca uwagę RPO. Wskazuje, że w pierwszej ustawie „covidowej” była mowa o „braku biegu” biegu przedawnienia.
W jej nowelizacji w maju przepis ten usunięto i zastąpiono przepisem o „rozpoczęciu biegu”. 

Czytaj w LEX: Odwieszenie terminów procesowych w tarczy 3.0 – konsekwencje prawne >

Rzecznik przypomina, że przepis art. 15zzr ust. 6 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374, 567, 568 i 695) miał następujące brzmienie: „w okresie, o którym mowa w ust. 1, nie biegnie przedawnienie karalności czynu oraz przedawnienie wykonania kary w sprawach o przestępstwa, przestępstwa i wykroczenia skarbowe oraz w sprawach o wykroczenia”. Z kolei art. 68 ust. 5 ustawy z 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 stanowi, że „z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy rozpoczyna się bieg przedawnienia karalności czynu oraz przedawnienia wykonania kary w sprawach o przestępstwa, przestępstwa i wykroczenia skarbowe oraz w sprawach o wykroczenia”. Jednocześnie, art. 46 pkt 20 ustawy z dnia 14 maja 2020 r. uchylił w całości art. 15zzr ustawy z 2 marca 2020 r. 

Czytaj w LEX: Tarcza 3.0 - rozwiązania prawne dla pełnomocników i sędziów >

- W związku z powyższym, zachodzi wątpliwość co do prawidłowości użytej terminologii dotyczącej tego, czy bieg przedawnienia wznawia się, czy też rozpoczyna od nowa. Samo uchylenie art. 15zzr ustawy z dnia 2 marca 2020 r. wywołałoby bowiem skutek w postaci wznowienia biegu terminów przedawnienia (jako że odpadałby podstawa prawna ich zawieszenia). Wprowadzenie dodatkowo normy wyrażonej w art. 68 ust. 5 ustawy z dnia 14 maja 2020 r. przy jednoczesnym użyciu w niej sformułowania „rozpoczynają bieg”, zamiast „wznawia się bieg” (lub podobnego), prowadzić może do konstatacji, że intencją ustawodawcy jest, aby terminy te biegły od nowa - pisze Adam Bodnar. 

Czytaj w LEX: E-rozprawa w sprawach karnych w związku z regulacjami z tarczy 4.0 >

Brak rozsądnych przesłanek

Dodaje równocześnie, że choć co do zasady przedłużenie terminów przedawnienia jest dopuszczalne, pod warunkiem że pierwotny ich okres jeszcze nie upłynął, to nie istnieją żadne rozsądne przesłanki przemawiające za tym, aby po okresie zawieszenia biegu tych terminów związanych z sytuacją epidemiczną pomiędzy marcem i majem 2020 r., miały one biec od nowa, a nie od punktu, w którym zostały zawieszone.

Czytaj w LEX: Tarcza 4.0 – zmiany w procedurze karnej >

- Mając na uwadze prawidłowość legislacyjną i uniknięcie wątpliwości przy stosowaniu ww. przepisów, zasadne byłoby zamiast tego określenie, że z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 14 maja 2002 r. bieg przedawnienia wznawia się, nie zaś rozpoczyna, z jednoczesnym powołaniem się na treść art. 15zzr ust. 6 ustawy z dnia 2 marca 2020 r.- wskazuje. 

RPO apeluje równocześnie o podjęcie działań legislacyjnych zmierzających do usunięcia zasygnalizowanej niejasności prawnej. 

Czytaj w LEX: Rezygnacja z wzorów pouczeń w postępowaniu cywilnym w związku z regulacjami z tarczy 4.0 – konsekwencje prawne >
 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.