Zbyt niskie stawki adwokackie - prezes NRA pisze do premiera

Rażąco niski poziom stawek za pomoc prawną świadczoną z urzędu jest istotny nie tylko z perspektywy adwokatów, których praca wciąż nie jest wynagradzana adekwatnie do poświęconego czasu i nakładu obowiązków, ale przede wszystkim beneficjentów tej pomocy, czyli obywateli będących w trudnej sytuacji materialnej - pisze do premiera Przemysław Rosati, prezes NRA.

To sprawa, w której rozżalenie wśród prawników jest coraz większe, a potęguje je niewątpliwie sytuacja na rynku prawnym, pandemia i inflacja. Adwokaci pytani o pomoc prawną z urzędu mówią wprost, że z jednej strony chcą pomagać, z drugiej czują się tak jakby żebrali o pieniądze.

Teraz prezes Naczelnej Rady Adwokackiej wystosował pismo do premiera Mateusza Morawieckiego w sprawie urealnienia stawek adwokackich za świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej z urzędu. Jak wyjaśniła NRA pismo skierowane jest do premiera, ponieważ "postulat podjęcia rozmów na ten temat z Ministrem Sprawiedliwości Panem Zbigniewem Ziobro, wobec bezczynności urzędu Ministra w tym zakresie, pozostaje bez odpowiedzi od sierpnia 2021 r.".

Czytaj: Adwokaci wypisują się z urzędówek, bo stawki są za niskie >>

19 zł 70 gr za godzinę pracy

W piśmie prezes Rosati zaznacza, że za udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej z urzędu, w przeliczeniu na godzinę pracy, w przeważającej liczbie spraw z urzędu adwokaci otrzymują od Skarbu Państwa wynagrodzenie niższe od minimalnej stawki godzinowej, która w 2022 r. wynosi 19,70 złotych. Dodaje, że stawki dotyczą rzeszy prawie 30 tys. adwokatów i aplikantów adwokackich.

- Samorząd adwokacki w interesie wymiaru sprawiedliwości i w interesie obywateli od lat zgłasza postulaty reformy tego systemu dotyczące zarówno wysokości stawek, jak i sposobu wypłacania adwokatom prawomocnie zasądzonego wynagrodzenia. Świadczenie pomocy prawnej w sprawach z urzędu to istotny element wymiaru sprawiedliwości w demokratycznym państwie prawa, mający gwarantować równy dostęp do sądu dla wszystkich obywateli, bez względu na ich sytuację, przede wszystkim materialną - zaznacza prezes.

Zapewnia, że Adwokatura gotowa jest do podjęcia dialogu i wypracowania rozwiązań, których celem będzie poprawa i usprawnienie całego systemu świadczenia pomocy prawnej z urzędu. Deklaruje także gotowość współpracy przy opracowaniu rozwiązań, które będą służyły każdemu obywatelowi.

Sytuacja napięta do granic możliwości

Tu warto przypomnieć, że trwa akcja Stowarzyszenia Adwokackiego Defensor Iuris pod hasłem "G(Ł)ODNA URZĘDÓWKA". Co więcej, Stowarzyszenie przygotowało również wnioski o przyznawanie im wynagrodzeń zgodnie ze stawkami dla pełnomocników i obrońców z wyboru, które można kierować w sprawach cywilnych i karnych.

Podstawą ma być orzeczenie TK na kanwie sprawy dotyczącej poprzednio obowiązującego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku, w sprawie nieopłaconej pomocy prawnej udzielanej przez adwokatów z urzędu. Trybunał uznał, że różnicowanie wynagrodzenia pełnomocników procesowych (tj. obniżenie pełnomocnikom z urzędu o połowę wynagrodzenia, które otrzymaliby, gdyby występowali w sprawie jako pełnomocnicy z wyboru) nie ma konstytucyjnego uzasadnienia. I część sądów to uwzględnia, dokonując rozproszonej kontroli konstytucyjności obowiązującego rozporządzenia. Ale nie wszystkie. Część adwokatów chce nawet wykreślać się z list.  

Pytana o sprawę Anna Kątnik-Mania, adwokatka, wiceprezes Stowarzyszenia Adwokackiego „Defensor Iuris podkreślała pod koniec stycznia w rozmowie z Prawo.pl, że przyczyna, dla której adwokaci chcą się wykreślać z takich list jest prosta. - Niskie, rażąco niskie stawki. Po drugie, niewypłacanie wynagrodzeń, ich niezasądzanie, obniżanie, wypłacanie z opóźnieniem. Na dodatek, wynagrodzenie jest wypłacane po zakończeniu sprawy i to prawomocnym, więc jeżeli mamy kilkuletnie postępowanie to prowadzimy sprawę na tzw. "krechę", czyli kredytujemy Skarb Państwa, przy jednoczesnym braku pewności co do wynagrodzenia, terminu jego wypłaty oraz zwrotu powstałych kosztów- mówi.

Czytaj: Radcy i adwokaci wspólnie dopominają się uregulowania stawek za pomoc prawną z urzędu>>

Tu warto wyjaśnić o co z "wykreślaniem" z list chodzi. Właściwa okręgowa izba adwokacka i okręgowa izba radców prawnych prowadzi listę adwokatów/radców prawnych wykonujących zawód. Listy te zawierają informacje o pełnomocnikach, którzy mogą świadczyć pomoc prawną z urzędu, przy czym niektóre rady starają się wyjść na przeciw potrzebom swoich członków i przeprowadzają ankiety, w których można zadeklarować gotowość lub brak gotowości do świadczenia pomocy prawnej z urzędu i  np. określić w jakich sprawach. Z kolei wyznaczenia pełnomocnika/obrońcy dokonuje w sprawach administracyjnych – sąd administracyjny, cywilnych – właściwa ORA/OIRP, do której zwraca się sąd, w karnych, karno-skarbowych i w sprawach o wykroczenia – prezes sądu właściwego dla rozpoznania sprawy.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.