Prokuratura: Po reformie jesteśmy skuteczniejsi

Większa skuteczność ścigania, znaczny wzrost liczby śledztw dotyczących przestępstw gospodarczych i finansowych oraz aktów oskarżenia w takich sprawach, skuteczniejsza walka z mafiami VAT-owskimi, prawie dwukrotny wzrost wartości majątków odebranych przestępcom. To efekty dokonanej w 2016 roku reformy prokuratury - twierdzi kierownictwo tej instytucji.

Z informacji opublikowanej w poniedziałek przez Prokuraturę Krajową wynika, że w 2017 roku prokuratura zakończyła prawie 970 tysięcy spraw, a więc o ponad 130 tysięcy więcej niż przed reformą, czyli w 2015 roku. Jednocześnie znacząco wzrosła liczba postępowań zwieńczonych skierowaniem do sądów aktów oskarżenia – z niespełna 180 tysięcy w 2015 roku do ponad 200 tysięcy w ubiegłym roku.

Czytaj: Już obowiązuje nowy ustrój prokuratury>>

Jak można przeczytać w dokumencie, stało się tak, mimo że zreformowana prokuratura wzięła też na siebie ciężar wyjaśniania zaniedbanych spraw z przeszłości. Podjęła i intensywnie prowadzi tysiące postępowań, które zostały pochopnie zakończone lub zawieszone, w tym kilkaset związanych z tzw. dziką reprywatyzacją w Warszawie. W 2017 roku prokuratorzy prowadzili ponownie prawie 100 tysięcy przedwcześnie zakończonych postępowań i ponad 42 tysiące spraw podjętych z zawieszenia.
- Dobrze działająca prokuratura to nie tylko podstawa sprawnego funkcjonowania państwa. To przede wszystkim gwarancja bezpieczeństwa dla Polaków, ochrony ich praw i interesów. To przywracanie wiary społeczeństwa w sprawiedliwość i zaufanie do państwa. Dlatego ponad dwa lata temu podjęliśmy trud odbudowy tej instytucji. Stworzyliśmy nową prokuraturę, która w sposób zdecydowany, dynamiczny i bezkompromisowy podjęła walkę z najgroźniejszą dla państwa i obywateli przestępczością – podkreśla I zastępca prokuratora generalnego – prokurator krajowy Bogdan Święczkowski (fot.).

Prokuratura chwali się wybiórczo
Zdaniem Barbary Grabowskiej-Moroz z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, trudno traktować ten komunikat jako sprawozdanie, które można by było poddać obiektywnej weryfikacji, skoro już sam tytuł "krzyczy" o sukcesie. W poprzednim stanie prawnym prokurator generalny musiał przedłożyć sprawozdanie - niestety zwykle było zbyt obszerne i zawierało ogrom informacji statystycznych - z którego był rozliczany i które stanowiło podstawę jego oceny. Komunikat z 6 sierpnia 2018 r. z pewnością nie jest takim sprawozdaniem, zawiera tylko cześć informacji potrzebnych do oceny pracy prokuratury, dlatego wydaje się że komunikat pełni po części funkcję propagandową. Prokuratura ma prawo chwalić się swoimi sukcesami, ale nie powinien to być jedyny cel takich komunikatów - mówi.

Sukces - mniej uniewinnień
O wysokiej merytorycznej jakości pracy prokuratorów i skrupulatnym zbieraniu dowodów ma według kierownictwa prokuratury świadczyć fakt, że w istotny sposób spadła liczba osób uniewinnianych przez sądy: z prawie 14 tysięcy w latach 2014-2015 do niespełna 12 tysięcy w latach 2016-2017, co stanowiło 1,9 proc. wszystkich osób osądzonych.
Jednocześnie, w porównaniu z 2015 rokiem, o 10 proc. wzrosła w zeszłym roku liczba uwzględnionych przez sądy apelacji wnoszonych przez prokuratorów. Skuteczność apelacji od orzeczeń sądów pierwszej instancji wyniosła w efekcie aż 66,5 proc.

Poczekacie na wyroki w tych sprawach
Z rezerwą do tych osiągnięć prokuratury podchodzi Barbara Grabowska-Moroz. - Prokuratura Krajowa wśród sukcesów wymienia sprawy, które nie zakończyły się wyrokami sądów - zatrzymanie podejrzanego, skierowanie aktu oskarżenia. Wydaje mi się, że sukces procesowy prokuratury wyznacza w przeważającej mierze końcowe rozstrzygnięcie sądu w konkretnej sprawy, a nie czynności procesowe podejmowane na etapie przygotowawczym (wszczynanie postępowań czy składanie wniosków o tymczasowe aresztowanie - komentuje.I dodaje, że Komunikat nie mówi nic na temat liczby spraw umorzonych, takich jak (np. o niepublikowanie wyroków Trybunału Konstytucyjnego) czy spraw nadal niewyjaśnionych, takich jak sprawa istnienia tajnego więzienia CIA w Polsce, mimo iż temu śledztwu od ponad 3 lat przygląda się Komitet Ministrów Rady Europy.

Więcej odebranego przestępcom mienia
W swojej informacji Prokuratura Krajowa stwierdza, że po reformie szczególnie intensywnie zajęła się przestępstwami finansowymi i gospodarczymi, które są szczególnie dokuczliwe dla zwyczajnych Polaków, godzą w prawidłowe funkcjonowanie wolnego rynku i narażają na miliardowe straty Skarb Państwa. Liczba postępowań dotyczących takich przestępstw, a zarejestrowanych w prokuraturze w latach 2016-2017, wzrosła w stosunku do lat 2014-2015 aż o 60 proc. – Poprzedni system doprowadził do kapitulacji państwa przed piramidami finansowymi, jak Amber Gold. Prokuratura rejterowała w walce z mafią reprywatyzacyjną, przestępczością lichwiarską i VAT-owskimi grupami przestępczymi, które drenowały majątek Polski i Polaków – mówi prokurator krajowy Bogdan Święczkowski.

Skuteczne ściganie wyłudzeń VAT
Według danych prokuratury liczba najpoważniejszych postępowań związanych z wyłudzeniami ze Skarbu Państwa podatku VAT zwiększyła się w zeszłym roku o 47 proc. w stosunku do 2014 roku, liczba aktów oskarżenia w sprawach dotyczących VAT – prawie dwukrotnie, a liczba podejrzanych objętych nowymi, uzupełnionymi bądź zmienionymi zarzutami – o niemal dwie trzecie. W tego typu sprawach po 2016 roku nastąpił też prawie 3-krotny wzrost liczby oskarżonych. Dowodem profesjonalizmu prokuratorów jest efektywniejsze ustalanie skali przestępczej działalności, o czym świadczy raptowny wzrost kwot objętych zarzutami uszczupleń podatkowych bądź narażenia na uszczuplenie. W 2017 roku zwiększyły się one do prawie 20,3 mld zł, a więc o 88 proc. w stosunku do 2014 roku i aż o 190 proc. w stosunku do 2015 roku.

Jednocześnie aż o 89 proc. wzrosła wartość faktycznie zabezpieczonego mienia – z 755 mln zł w 2015 roku do ponad 1,43 mld zł w 2017 roku. Jest to szczególnie ważne, ponieważ pozbawianie sprawców owoców ich przestępczej działalności, to warunek skutecznego zwalczania przestępczości gospodarczo-finansowej. Pomocnym prokuraturze instrumentem prawnym jest przy tym nowo wprowadzona tzw. konfiskata rozszerzona. Wartość zabezpieczonego z tego tytułu mienia przekroczyła w 2017 roku 565 mln zł.

Zmiany instytucjonalne zwiększają skuteczność
Zdaniem kierownictwa prokuratury, sukcesy nie byłyby możliwe bez wprowadzonych wraz z reformą zmian instytucjonalnych. Jak przypomina opublikowana w poniedziałek informcja, w 2016 roku utworzono w Prokuraturze Krajowej Departament ds. Przestępczości Gospodarczej. Liczne wydziały odpowiedzialne za ściganie przestępczości gospodarczej powstały także w prokuraturach regionalnych i okręgowych, a prokuratorzy zostali objęci system profesjonalnych szkoleń w tej dziedzinie. – Dziś, po ponad dwóch latach od reformy, osiągnęliśmy stan, w którym to przestępcy boją się prokuratury, a nie prokuratura przestępców. Polska przestała być eldorado dla rozkręcających się „karuzeli VAT-owskich”. Przestali spać spokojnie gangsterzy trudniący się wyłudzeniami od Polaków domów i mieszkań. Zatrzymaliśmy grupy przestępcze, które dorobiły się miliardów na procesach reprywatyzacyjnych – komentuje Bogdan Święczkowski.

Ta organizacja niesie zagrożenia
Barbara Grabowska-Moroz z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka komentując opublikowany przez prokuraturę komunikat zauważa, że wydaje się zapominać, że sukces prokuratury w skutecznym ściganiu przestępstw w dużej mierze zależy od skutecznej pracy śledczych, głównie funkcjonariuszy policji.

A generalnie ekspertka Fundacji uważa, że najpoważniejszym wyzwaniem obecnej regulacji jest połączenie stanowiska politycznego (ministra sprawiedliwości) i procesowego (prokuratora generalnego). - Na problem możliwego upolitycznienia działań procesowych prokuratury wskazywała na to m.in. Komisja Wenecka w opinii z grudnia 2017 r. Komunikat z 6 sierpnia nie wspomina czy podjęte zostaną kroki, które doprowadzą do wyeliminowania takiego zagrożenia. Może mieć to bezpośredni wpływ na prawa podejrzanych i pokrzywdzonych - konkluduje.