Sąd Najwyższy rozpoznał dotychczas merytorycznie 314 skarg nadzwyczajnych wniesionych przez Prokuratora Generalnego. A złożonych zostało ponad 600. W 24 sprawach nastąpiło odrzucenie środka zaskarżenia z przyczyn formalnych.
Skargi nadzwyczajne Prokuratora Generalnego dotyczą zarówno zbyt wysokich odszkodowań lub zadośćuczynienia od Skarbu Państwa, jak i w sprawach pożyczek parabankowych, spadków oraz kredytów (tzw. chwilówek). Często też są to dramaty ludzkie – mówi rzecznik prasowy Prokuratury Krajowej prok. Łukasz Łapczyński. Choć nie wspomina, że skargi nadzwyczajne PG są składane na korzyść i na niekorzyść obywateli.
Czytaj w LEX: Ereciński Tadeusz, Weitz Karol - Skarga nadzwyczajna w sprawach cywilnych >>
Czytaj w LEX: Kotowski Artur - Skarga nadzwyczajna na tle modeli kontroli odwoławczej >>
Nieudana kasacja, brniemy w skargę nadzwyczajną
I tak na przykład 14 września 2021 r. w sprawie pracowniczej o dyskryminację kobiety, Izba Kontroli Nadzwyczajnej odrzuciła skargę nadzwyczajną Prokuratora Generalnego od wyroku zasądzającego na rzecz pracownicy od pozwanej spółki 5 tys. zł i przeprosiny.
Proces toczył się przed sądem pracy z powództwa nauczycielki przeciwko zespołowi szkół w Krapkowicach. Grażyna J. poczuła się dyskryminowana ze względu na swe poglądy i skierowała sprawę do sądu po tym, gdy w 2014 r. zdjęła krzyż, wiszący w pokoju nauczycielskim. Uzasadniała, że z powodu jej bezwyznaniowości była mobbingowana m.in. przez kierownictwo szkoły.
Sąd Najwyższy stwierdził, że sformułowane przez Prokuratora Generalnego w skardze nadzwyczajnej zarzuty były tożsame z zarzutami podnoszonymi uprzednio we wniesionej przez Prokuratora Regionalnego we Wrocławiu skardze kasacyjnej – która została oddalona przez Sąd Najwyższy. Zgodnie zaś z art. 90 par. 2 ustawy o Sądzie Najwyższym, skargi nadzwyczajnej nie można oprzeć na zarzutach, które były przedmiotem rozpoznawania skargi kasacyjnej lub kasacji przyjętej do rozpoznania przez Sąd Najwyższy.
Cena promocyjna: 111.2 zł
Cena regularna: 139 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł 
Izba Kontroli Nadzwyczajnej pod przewodnictwem prezes Joanny Lemańskiej stwierdziła wówczas, że niedopuszczalne jest formułowanie zarzutów skargi nadzwyczajnej w sposób zmierzający do wymuszenia kolejnej kontroli orzeczenia, którego prawidłowość w zakresie podnoszonych w skardze uchybień była już wcześniej weryfikowana przez Sąd Najwyższy w postępowaniu kasacyjnym”.
Inną ostatnio odrzuconą skargą nadzwyczajną była sprawa o zadośćuczynienie dla byłego prezesa spółdzielni mieszkaniowej. Został on bezprawnie osadzony przez prokuraturę w areszcie na 10 miesięcy. Gdy sąd orzekł, że było to oczywiście niesłuszne aresztowanie, poszkodowany otrzymał odszkodowanie i zadośćuczynienie. Z tym nie zgodził się prokurator i mimo oddalenia kasacji przez SN, brnął dalej – w skargę nadzwyczajną (II NSNk 3/23, postanowienie SN z 28 lutego 2023 r.)
Czytaj: SN: Prokuratura niesłusznie oskarżała i aresztowała, a następnie kwestionowała zadośćuczynienie>>
Ostatnio też Prokurator Generalny zaskarżył skargą nadzwyczajną korzystny dla obywatela wyrok w sprawie odszkodowania za smog od Skarbu Państwa (sygn. III WSNc 1/22).
Czytaj: RPO: Skarga nadzwyczajna dla obywateli, nie władzy>>
Warto też zwrócić uwagę na skargę nadzwyczajną PG na niekorzyść w sprawie Norberta B. i zarzutu znieważenia pomnika. Sąd umorzył postępowanie przeciwko mężczyźnie, który umieścił na Pomniku Ofiar Tragedii Smoleńskiej plakat z - według prokuratury - wulgarnym gestem. Wskazał przy tym, że takie zachowanie to realizacja prawa do wyrażania własnych, krytycznych poglądów w sprawach publicznych.
WZORY DOKUMENTÓW:
- Skarga nadzwyczajna - pozbawienie władzy >
- Wniosek o skargę nadzwyczajną - zasiedzenie >
- Wniosek o skargę nadzwyczajną - kradzież >
- Skarga nadzwyczajna - pozbawienie wykonalności >
Skarga nadzwyczajna na korzyść państwa?
Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich dr Marcina Wiącka, wielokrotnie Prokurator Generalny wnosił skargi nadzwyczajne w interesie Skarbu Państwa. Strona przeciwna podnosiła kwestię możliwości ochrony interesu majątkowego Skarbu Państwa w drodze tego wyjątkowego środka.
W swoim dotychczasowym orzecznictwie Sąd Najwyższy nie wypowiedział się jednoznacznie na ten temat. Rozstrzygnięcie zakresu oraz zasad, na jakich dopuszczalne jest wnoszenie skarg nadzwyczajnych w interesie Skarbu Państwa, może mieć niebagatelne znaczenie dla dalszej praktyki orzeczniczej SN – uważa rzecznik.
Lepsze skargi rzecznika niż prokuratora
Skargi nadzwyczajne w sprawach cywilnych są odrzucane z przyczyn formalnych, tj. stwierdzenia przez Sąd Najwyższy tzw. wad konstrukcyjnych środka zaskarżenia - wyjaśnia prof. dr hab. Leszek Bosek, sędzia Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN.
- W dotychczasowym orzecznictwie najczęściej stwierdzano błędy w konstrukcji podstaw, błędy w oznaczeniu przedmiotu zaskarżenia, a także - chyba najczęściej - zasadnicze braki uzasadnienia podstaw skargi. Są to tak poważne wady, że zgodnie z utrwalonym już w latach 30 XX wieku orzecznictwem Sądu Najwyższego, dyskwalifikują środek zaskarżenia a limine. Ponadto, w sprawach karnych Sąd Najwyższy pozostawiał skargi nadzwyczajne bez rozpoznania najczęściej z powodu niedopuszczalnego powielania przez Prokuratora Generalnego zarzutów kasacji uznanych już przez Sąd Najwyższy za oczywiście bezzasadne. Artykuł 90 ustawy o Sądu Najwyższym wyraźnie zakazuje podnoszenia zarzutów już rozpoznanych merytorycznie przez Sąd Najwyższy - wyjaśnia prof. Bosek.
Analiza praktyki orzeczniczej Sądu Najwyższego prowadzi generalnie do wniosku, że skargi nadzwyczajne wnoszone przez Rzecznika Praw Obywatelskich są dużo lepiej formalnie i merytorycznie przygotowane oraz dotyczą ważniejszych problemów prawnych, niż skargi nadzwyczajne wnoszone przez prokuratorów obsługujących Prokuratora Generalnego - dodaje prof. Bosek.
Podsumowując, skarga nadzwyczajna uzupełnia lukę w systemie środków zaskarżenia i mimo wszystko jest znacznie skuteczniejszym środkiem usuwania tzw. bezprawia judykacyjnego niż skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
