Pomożesz bezpłatnie, to koniecznie się pochwal

Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że bezpłatne porady udzielane w ramach Dnia Bezpłatnych Porad Adwokackich nie podlegają VAT. Okazuje się jednak, że ta interpretacja nie dotyczy wszystkich form bezpłatnej pomocy. Jak radzi Maciej Grela, doradca podatkowy z kancelarii Gide Loyrette Nouel , żeby skorzystać z tego przywileju, trzeba wykazać związek takiego działania z działalnością firmy. Najlepiej promocyjny.

Rozmowa z Maciejem Grelą, doradcą podatkowym w kancelarii Gide Loyrette Nouel

Krzysztof Sobczak: Jak należy interpretować opublikowane w ostatnich dniach komunikaty Ministerstwa Finansów w sprawie opodatkowania VAT bezpłatnych porad prawnych?
Maciej Grela: Z tej interpretacji wynika, że świadczona bezpłatnie pomoc musi mieć związek z działalnością gospodarczą podmiotu, który ją wykonuje. Oczywiście związek ten,jest to rzecz w pewnym stopniu uznaniowa, ale po wyroku NSA z 23 marca ubiegłego roku oraz po najnowszych interpretacjach ministerstwa w tej kwestii można stwierdzić, że może on polegać na przykład na tworzeniu dobrego wizerunku firmy. Czyli jeśli taka bezpłatna pomoc ma wpływ na promocję przedsiębiorstwa, to ten wymagany przez przepisy związek z działalnością gospodarczą podatnika istnieje i nie ma wówczas obowiązku odprowadzania VAT. Tego rodzaju związku nie da się natomiast efektywnie wykazać, gdy nieodpłatna pomoc jest udzielana tylko z pobudek charytatywnych, bez motywacji pewnej „komercjalizacji” takiej pomocy.  W takim wypadku działanie świadczącego podmiotu jest nakierowane wyłącznie na przysporzenie korzyść osobie korzystającej z tej pomocy, a nie udzielającemu jej podmiotowi  .

Czyli w praktyce, jeśli prawnik, albo inny ekspert udziela bezpłatnej pomocy, powinien zadbać o odpowiednie nagłośnienie tego faktu?
W pewnym sensie tak. Pozwala to bowiem wykazać motywację podmiotu świadczącego pomoc nakierowaną na budowanie jego dobrego wizerunku. Trudno bowiem mówić o jakimkolwiek efekcie promocyjnym w przypadku gdy informacja o fakcie świadczenia pomocy zamyka się w ramach relacji świadczącego z  beneficjentem pomocy. W przypadku takiej szerokiej akcji, jak ten adwokacki dzień bezpłatnych porad prawnych, takie nagłośnienie ma z całą pewnością miejsce. Lista adwokatów uczestniczących w akcji jest opublikowana w internecie, piszą o tym gazety, w wielu miejscowościach wiszą afisze informujące, w których kancelariach można skorzystać z takiej pomocy. Wymagany więc przez prawo podatkowe związek z działalnością gospodarczą dobroczynnych działań tych kancelarii jest spełniony.

Ale co robić w sytuacji, gdy prawnik udzieli bezpłatnej pomocy w zaciszu swojej kancelarii? Kamer przy tym nie ma, gazety o tym nie napiszą.
W takiej sytuacji warto zadbać przynajmniej o pewne nagłośnienie prowadzenia tego rodzaju działalności. Niekoniecznie trzeba informować o konkretnych przypadkach porad, ale można np. na stronie internetowej kancelarii czy w materiałach promujących kancelarię umieścić informację, że świadczy ona bezpłatną pomoc i pochwalić się w jakim zakresie i w jakiego rodzaju sprawach kancelaria udzielała dotychczas pomocy. Tego rodzaju zabieg ma na pewno pozytywny efekt wizerunkowy, gdyż wpływa na lepszy odbiór kancelarii przez klientów, a jednocześnie realizuje warunek umożliwiający wyłączenie z opodatkowania VAT działań pro bono, na który zwraca uwagę resort finansów w swojej interpretacji.

Ale to oznacza, że Ministerstwo Finansów wyżej stawia działanie o podłożu komercyjnym niż prawdziwą pracę charytatywną, gdy ktoś pomaga innym z potrzeby serca. Ten drugi musi zapłacić VAT od usługi, na której nic nie zarobił.
Tak to rzeczywiście wygląda, ale nie winiłbym tu specjalnie resortu finansów. Takie podejście jest narzucone poprzez kształt obecnych regulacji prawnych w zakresie VAT, wiec ministerstwo nie ma w tej dziedzinie zbyt dużej swobody interpretacyjnej.

Warto przypomnieć, że ta interpretacja jest też zbieżna z wyrokiem NSA, wydanym na skutek przygotowanej przez pana skargi.
Rzeczywiście wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 marca 2010 roku przedstawia analogiczną interpretację przepisów. Można zatem stwierdzić, że w tym zakresie tworzy się pewna jednolita wykładnia i praktyka. W oparciu o aktualne wytyczne wynikające z treści wspomnianego przez pana wyroku oraz najnowszych wskazówek ministerstwa finansów, podejmowanie działań nakierowanych na nagłaśnianiu swojej działalności pro bono, powinno zapewniać kancelariom względne bezpieczeństwo od strony rozliczeń VAT.

Czytaj także: 
Adwokat nie zostanie ukarany za udzielanie porad pro bono

MF: czasami darmowa pomoc prawna podlega VAT
Trzy podstawy do niepłacenia VAT od pro bono