Skarga dotyczyła losowania radców prawnych wyznaczonych do udzielenia nieodpłatnej pomocy prawnej.
Okręgowa Izba Radców Prawnych we Wrocławiu utworzyła listę radców wyznaczonych do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej na terenie powiatów wrocławskiego, średzkiego, trzebnickiego, wołowskiego i w mieście Wrocław. Następnie przekazała listę powiatom, co nastąpiło z pominięciem skarżącej.
Zarzuty skargi do sądu
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego radca prawny Joanna O. wniosła o stwierdzenie bezskuteczności czynności losowania. Wniosła też, że pominięcie strony odbyło się z rażącym naruszeniem prawa. Zarzuciła:
- niezastosowanie i pominięcie strony w losowaniu w sytuacji, kiedy ani z przepisów powszechnie obowiązujących, ani z przepisów samorządowych nie wynika, aby radcą prawnym wyznaczonym do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej w poszczególnych miejscach wykonywania czynności i/lub jego zastępcą mógł być wyłącznie radca prawny będący członkiem tej konkretnej Izby, tj. wpisany na listę radców prawnych prowadzoną przez OIRP we Wrocławiu;
- naruszenie regulaminu wyznaczania radców prawnych do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej i dokumentowania tej pomocy (dalej: uchwała KRRP) przez ich błędną wykładnię, a w ślad za tym niezastosowanie i pominięcie strony w losowaniu w sytuacji, kiedy Rada może wykreślić radcę z projektu listy wyłącznie z przyczyn, o których mowa w par. 5 uchwały KRRP, a żadna z tych przesłanek nie wystąpiła;
- naruszenie zasady jedności i jednolitości samorządu radcowskiego, równości wszystkich radców prawnych, przedsiębiorców, wolności wykonywania zawodu radcy prawnego.
W uzasadnieniu skargi strona skarżąca argumentowała, że jest czynnym zawodowo radcą prawnym wpisanym na listę prowadzoną przez OIRP w Wałbrzychu.
Czytaj w LEX: Organizacja pomocy prawnej >
Jeden samorząd zawodowy
Odpowiadając na ogłoszenia Dziekania OIRP Jaonna O. złożyła 20 października 2021 r. deklarację udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej w punktach zlokalizowanych we wskazanych wyżej powiatach.
Czytaj też: Nieodpłatna pomoc prawna niekoniecznie dla ubogich
Po losowaniu 8 listopada 2021 r. otrzymała informację, że jej deklaracje nie mogą być uwzględnione, ponieważ OIRP Wrocław nie ma kompetencji do wyznaczenia do punktu nieodpłatnej pomocy prawnej radcy prawnego wpisanego na listę radców prawnych OIRP w Wałbrzychu.
Sprawdź również książkę:
Polsko-ukraińska umowa o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych. Komentarz do przepisów o sprawach cywilnych
>>
Skarżąca w odpowiedzi do OIRP zawnioskowała o uwzględnienie w losowaniu, jednakże wbrew temu została w losowaniu pominięta. Zdaniem strony takie działanie stoi w sprzeczności z przepisami ustawy o radcach prawnych, prawem przedsiębiorców oraz ustawami samorządowymi. Radcowie prawni tworzą jeden samorząd zawodowy (art. 5 u.o.r.p.), względem strony nie wystąpiła żadna przesłanka wykluczająca z losowania (par. 5 uchwały KRRP), nie było zatem podstaw do wykluczenia strony z losowania.
Rada OIRP w odpowiedzi na skargę wniosła o jej oddalenie jako niezasadnej. Organ wskazał, że deklaracja strony udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej z 20 października 2021 r. jako radcy prawnego nie została uwzględniona w procesie wyznaczania radców prawnych do świadczenia pomocy prawnej na terenie wskazanych powiatów, ponieważ strona jako radca prawny jest wpisana na listę radców prawnych OIRP w Wałbrzychu.
Według Izby, partnerem dla powiatu w realizacji programu nieodpłatnej pomocy prawnej powinna być konkretna okręgowa izba radców prawnych, do której przynależą radcowie, którzy mają taką pomoc świadczyć. Na poparcie swojego stanowiska organ powołał się na par. 2 uchwały nr 203/XI/2021 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z 7 maja 2021r. w sprawie ogłoszenia tekstu jednolitego regulaminu wyznaczania radców prawnych do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej i udokumentowania tej pomocy.
Otóż z tego regulaminu wynika, że dziekan rady okręgowej izby radców prawnych ma obowiązek zakomunikowania o terminie składania deklaracji jedynie radcom danej rady okręgowej izby radców prawnych. W par. 2a tej uchwały wprowadzono zapis, że radca prawny może być wyznaczony do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej wyłącznie na terenie okręgowej izby radców prawnych, w której jest wpisany na listę radców prawnych.
Oddalenie skargi radcy prawnego
Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, że skarga nie jest zasadna. Skoro powiat corocznie zawiera z Radą OIRP właściwą dla siedziby władz powiatu porozumienie w sprawie udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej na obszarze tego powiatu, to przyjąć należy, że intencją ustawodawcy było to, aby pomoc ta była świadczona przez radców prawnych zrzeszonych w izbie radców prawnych właściwej dla władz powiatu – wskazał sąd I instancji.
Wpis na listę radców udzielających pomocy prawnej nieodpłatnie jest możliwe do sprawdzenia wyłącznie w radzie OIRP, w której dany radca uzyskał wpis na listę radców prawnych – zaznaczył WSA.
Stąd też złożona przez skarżącą deklaracja z 20 października 2021 r. nie mogła być poddana weryfikacji ze strony Rady OIRP we Wrocławiu, która nie ma dostępu do danych dotyczących strony. Te dane są danymi osobowymi, zdefiniowanymi przez prawodawcę unijnego w art. 4 pkt 1 RODO jako wszelkie informacje dotyczące możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej. Dane te są w posiadaniu Rady OIRP w Wałbrzychu i ten podmiot jest administratorem uprawnionym do ich przetwarzania.
Ważne przepisy RODO
Zdaniem sądu słusznie argumentuje organ, że art. 6 RODO nie zawiera podstawy prawnej do wystąpienie do OIRP w Wałbrzychu o udostępnienie tych informacji, które są danymi osobowymi skarżącej.
Nieodpłatna pomoc prawna ma na celu zapewnianie szczególnie potrzebującym obywatelom dostępu do pomocy prawnej, tj. stworzenie możliwości uzyskania profesjonalnej pomocy prawnej (na etapie przedsądowym) świadczonej przez adwokata czy radcę prawnego dla osób, których nie stać na skorzystanie z takiej profesjonalnej pomocy na warunkach rynkowych (komercyjnych) (art. 4 u.n.p.p.). A zatem, jak ocenił sąd wbrew zarzutom skargi jej istotą nie jest zapewnienie radcy prawnemu swobody wykonywania zawodu, ale zapewnienie profesjonalnej, niezakłóconej pomocy prawnej podmiotom wskazanym w ustawie.
Takiemu celowi podyktowane są też ograniczenia w zakresie możliwości świadczenia tej pomocy przez radców prawnych, w tym wymóg powiązania radcy prawnego z daną Okręgową Izbą i dalsze wymogi z regulaminu dotyczące m.in. składek czy szkoleń i ich kontrola przez właściwą dla danego radcy Okręgowej Izby Radców Prawnych.
Wprowadzenie takich zasad stanowi zatem gwarancję prawidłowej realizacji zadań z ustawy o nieodpłatnej pomocy prawne.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
