W uzasadnieniu negatywnej decyzji Prokurator Generalny podał, że prokurator Marek J. (dane zmienione) bez wątpienia posiada wieloletnie doświadczenie zawodowe oraz dobry stan zdrowia potwierdzony w przedłożonych przez niego dokumentach, jednak przesłanki te nie mogą przesądzać o pozytywnym odniesieniu się do złożonego wniosku.
Kadrowa zmiana pokoleń
Prokurator zaznaczył, że posiadanie bogatego doświadczenia zawodowego jest wśród prokuratorów ubiegających się o taką zgodę raczej regułą. Zaznaczył, że jego zadaniem jest właściwe kształtowanie polityki kadrowej w jednostce mu bezpośrednio podległej, jak i w pozostałych, funkcjonujących w obszarze działania Prokuratury Regionalnej w Gdańsku. Przedstawił sytuację kadrową oraz konieczność zmniejszenia liczby wieloletnich delegacji do jednostek wyższego szczebla poprzez umożliwienie prokuratorom awansu zawodowego, a także kadrową wymianę pokoleń.
Na posiedzeniu 3 października 2023 r. Krajowa Rada Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym negatywnie zaopiniowała wniosek odwołującego się.
W dalszym wywodzie Prokurator Generalny zobrazował sytuację kadrową nie tylko w Prokuraturze Regionalnej w Gdańsku, ale w podległych jej prokuraturach okręgowych i rejonowych. Ponadto przedstawił sytuację asesorów prokuratorskich i wymóg zabezpieczenia wolnych stanowisk asesorskich dla aplikantów przystępujących do egzaminu prokuratorskiego w kwietniu 2024 r.
Czytaj w LEX: Zakończenie aktywności zawodowej przez sędziów i prokuratorów ze względu na wiek >
Awans zawodowy innych
Mając to na uwadze, wskazał, że zwolnienie stanowiska prokuratora prokuratury regionalnej, zajmowanego przez odwołującego się, pozwoliłoby na jego obsadę przez jednego z delegowanych prokuratorów do Prokuratury Regionalnej w Gdańsku. I w efekcie uzyskanie awansu zawodowego. Jednocześnie zostałby zwolniony etat prokuratora prokuratury okręgowej, konsekwencją czego byłoby umożliwienie prokuratorom prokuratur rejonowych ubieganie się o powołanie na wyższe stanowisko prokuratorskie.
Następnie Prokurator Generalny wskazał, że w aktualnym stanie prawnym prokurator przechodzi w stan spoczynku z chwilą osiągnięcia 65. roku życia. Chyba że Prokurator Generalny, na wniosek zainteresowanego prokuratora, po przedstawieniu zaświadczenia stwierdzającego, że jest zdolny ze względu na stan zdrowia do pełnienia obowiązków prokuratora oraz po zasięgnięciu opinii Prokuratora Krajowego, właściwego prokuratora przełożonego, a także Krajowej Rady Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym, wyrazi zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska przez prokuratora.
Jak podkreślał w kolejnej części wywodu, możliwość dalszego pozostawania na stanowisku prokuratora stanowi wyjątek od ustawowej reguły przechodzenia prokuratorów w stan spoczynku po osiągnięciu wieku obligującego z mocy prawa do przeniesienia prokuratora w stan spoczynku.
Odwołanie do Izby Kontroli SN
Prokurator Marek J. wniósł do Sądu Najwyższego odwołanie od decyzji Prokuratora Generalnego.
Odwołujący się wyjaśniał w celu uzasadnienia dalszego wykonywania czynności zawodowych przez kolejne dwa lata, że musi zakończyć postępowania przygotowawcze, udział w rozprawach pierwszoinstancyjnych i odwoławczych, koordynowanie spraw z zakresu handlu ludźmi i przestępstw popełnianych przez funkcjonariuszy Policji. Ponadto – czeka go przejęcie referatu prokuratora będącego na urlopie dla poratowania zdrowia. Odwołujący się był na zwolnieniach lekarskich łącznie 17 dni. Sąd Najwyższy w Izbie Kontroli podzielił argumenty prokuratora J. i uchylił decyzję oraz przekazał sprawy do ponownego rozpoznania.
Czytaj w LEX: Obowiązki prokuratora zawieszonego w czynnościach – kilka uwag wokół art. 150 par. 1 zd. 2 ustawy Prawo o prokuraturze >
Kontrola warunków proceduralnych
SN przypomniał, że prokurator może nadal zajmować stanowisko po ukończeniu 65. roku życia, jeżeli Prokurator Generalny na wniosek prokuratora, po przedstawieniu zaświadczenia stwierdzającego, że jest zdolny ze względu na stan zdrowia do pełnienia obowiązków prokuratora, oraz po zasięgnięciu opinii Prokuratora Krajowego, Krajowej Rady Prokuratorów oraz właściwego prokuratora przełożonego, wyrazi zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska przez prokuratora.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego ukształtował się pogląd, że Prokurator Generalny podejmuje decyzję na podstawie uznania. A jej kontrola przez Sąd Najwyższy ograniczona jest do oceny zachowania wymaganych warunków proceduralnych oraz poprawności przesłanek uznaniowego rozstrzygnięcia.
Sąd Najwyższy nie może wkraczać w ustawowe kompetencje Prokuratora Generalnego dotyczące jego odpowiedzialności za stan prokuratury, lecz jedynie bada, czy decyzja Prokuratora Generalnego nie jest arbitralna lub nie jest podjęta przy użyciu niedozwolonych kryteriów.
Czytaj w LEX: Zakres przedmiotowy instytucji zwrócenia uwagi na podstawie art. 139 ustawy Prawo o Prokuraturze >
Opinia trzech prokuratorów
W ocenie Sądu Najwyższego z art. 127 par. 2 Prawa o prokuraturze wynika obowiązek zasięgnięcia przez Prokuratora Generalnego opinii trzech podmiotów (Prokuratora Krajowego, Krajowej Rady Prokuratorów oraz właściwego prokuratora przełożonego).
Jest to konieczny element procedury prowadzącej do rozstrzygnięcia w zakresie zgody na dalsze zajmowanie stanowiska przez prokuratora. Oznacza to, że przed wydaniem decyzji Prokurator Generalny musi obligatoryjnie uzyskać opinie Prokuratora Krajowego, Krajowej Rady Prokuratorów oraz właściwego prokuratora przełożonego (wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2023 r., I NO 35/23).
Tymczasem, w rozpoznawanej sprawie, na podstawie przekazanej do Sądu Najwyższego dokumentacji dotyczącej zaskarżonej decyzji znajduje się opinia Prokuratora Regionalnego w Gdańsku z 2 sierpnia 2023 r. oraz uchwała Krajowej Rady Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym z 3 października 2023 r. Brak jest natomiast opinii Prokuratora Krajowego.
W ocenie Sądu Najwyższego rozpoznanie wniosku Marka J. o dalsze zajmowanie stanowiska prokuratora przeprowadzono bez zachowania reguł postępowania określonych w sposób jednoznaczny w ustawie. Podstawą tego twierdzenia jest fakt, że w aktach sprawy brakuje odrębnej opinii Prokuratora Krajowego, której wymagają przepisy obowiązującego prawa. Za wydanie opinii przez Prokuratora Krajowego nie można uznać odręcznego wpisu „brak zgody na osoby zaopiniowane negatywnie”, tym bardziej, że wyrażenie to dotyczy większej liczby osób.
W tej sytuacji Prokurator Generalny, rozpoznając sprawę ponownie, zgromadzi prawidłowy materiał dowodowy, w tym opinię Prokuratora Krajowego, a następnie wyda rozstrzygnięcie w oparciu o obowiązujące przepisy prawa.
Wyrok Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN z 31 lipca 2024 r., sygn. akt I NO 67/23
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
