Przypomnijmy, że zgodnie z art. 103a par. 1 Prawa o prokuraturze, prokurator jest obowiązany do złożenia pisemnego oświadczenia o:

  • członkostwie w zrzeszeniu, w tym w stowarzyszeniu - ze wskazaniem nazwy i siedziby zrzeszenia, pełnionych funkcji oraz okresu członkostwa;
  • funkcji pełnionej w organie fundacji nieprowadzącej działalności gospodarczej - ze wskazaniem nazwy i siedziby fundacji oraz okresu pełnienia funkcji;
  • członkostwie w partii politycznej przed powołaniem na stanowisko prokuratora, a także w okresie sprawowania urzędu przed dniem 29 grudnia 1989 r. - ze wskazaniem nazwy partii, pełnionych funkcji oraz okresu członkostwa (takie same zmiany wprowadzono w zakresie sędziów). 

 

Przepis ten w 2020 r. budził ogromne kontrowersje. Prof. Adam Bodnar jako Rzecznik Praw Obywatelskich podnosił, podobnie jak m.in. stowarzyszenia sędziowskie i samorządy prawnicze, że zagraża to ich prawu do prywatności i jest sprzeczne z prawem do ochrony danych osobowych. Miał też szereg wątpliwości co do zgodności takiego obowiązku z prawami i wolnościami zawartymi w Konstytucji. Wskazywał, że jest to środek powszechnej lustracji aktywności publicznej sędziów i prokuratorów. - W wielu przypadkach upublicznienie informacji ich dotyczących może prowadzić też do ujawnienia ich światopoglądów, przekonań, a nawet orientacji seksualnej (tak może być odczytywana przynależność do organizacji broniących praw osób LGBT). Tymczasem Konstytucja wyraźnie zakazuje zobowiązywania obywateli do ujawniania tego typu danych - wskazywał.

Czytaj: Oświadczenia sędziów i prokuratorów o przynależności do zrzeszeń - RPO pyta o ochronę prywatności>>

 

Prokuratorzy dalej będą ujawniać przynależność 

Prokurator Bilewicz w swojej opinii wskazuje, że powyższe uregulowanie budzi wątpliwości m.in. Rzecznika Praw Obywatelskich co do zgodności przewidzianych w nich obowiązków z Konstytucją. Przypomina, że RPO nie tylko wyrażał wątpliwości w trakcie prac nad ustawą, w tym w opinii przedstawionej marszałkowi Senatu, a też wystąpił w tej sprawie do prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych o zablokowanie tych przepisów w ramach tzw. środka zabezpieczającego. Po przeprowadzeniu postępowania prezes UODO ten wniosek odrzucił. Sprawa oparła się o Naczelny Sąd Administracyjny, który uznał argumenty podniesione przez RPO w skardze kasacyjnej za zasadne. 

Jak dodaje, za usunięciem regulacji z art. 103a jako naruszającej unijne i krajowe regulacje gwarantujące prawo do poszanowania życia prywatnego i ochrony danych osobowych prokuratorów przemawia też to, że przepis ten w obecnym kształcie narusza także tzw. zasadę ograniczenia czasowego (ograniczenia przechowywania), zawartą w art. 5 ust. I lit. e RODO. 

Zobacz wzór dokumentu w LEX: Umowa powierzenia przetwarzania danych osobowych w zakresie świadczenia usług suszenia dokumentów > >

- Zgodnie z tą zasadą dane osobowe muszą być przechowywane w formie umożliwiającej identyfikację osoby, której dane dotyczą, przez okres nie dłuższy, niż jest to niezbędne do celów, w których dane te są przetwarzane; dane osobowe można przechowywać przez okres dłuższy, o ile będą one przetwarzane wyłącznie do celów archiwalnych w interesie publicznym, do celów badań naukowych lub historycznych lub do celów statystycznych na mocy art. 89 ust. 1 , z zastrzeżeniem że wdrożone zostaną odpowiednie środki techniczne i organizacyjne wymagane na mocy niniejszego rozporządzenia w celu ochrony praw i wolności osób, których dane dotyczą ("ograniczenie przechowywania”) - pisze prokurator Bilewicz. 

I dodaje, że okres przechowywania oświadczeń, który mógłby znajdować zastosowanie odpowiednio do długości okresu ich publikacji w BIP, w żaden sposób nie został uregulowany w przepisach tej ustawy. 

Czytaj: Zakamuflowana czystka czy konieczna reforma prokuratury>>

 

Oświadczenie majątkowe prokuratora nie powinno być jawne

Zastrzeżenia ma również do faktu, że zgodnie z projektem utrzymane w mocy są art. 104 par. 7 i 7a Prawa o prokuraturze, dotyczące jawności informacji zawartych w oświadczeniu majątkowym prokuratora. Tożsame przepis dotyczące sędziów krytykował m.in. Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk w swych uwagach z 8 maja 2017 r. do projektu ustawy nowelizującej (druk sejmowy nr 1491). Wskazał m.in., że konsekwencją rozszerzenia obowiązku informacyjnego może być realne zagrożenie zarówno sędziów, jak i ich rodzin ze strony osób, których sprawy dany sędzia rozstrzyga. Wskazał, że upublicznienie w tak szerokim stopniu informacji dotyczących majątku sędziego i jego małżonka, a więc bezpośrednia kontrola społeczna stanowi przy tym nieproporcjonalną do celu wprowadzonej regulacji ingerencję w prawo do prywatności. 

- Wyciek danych osobowych m.in. sędziów i prokuratorów z Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, jaki miał miejsce w 2020 r., a następnie groźby kierowane wobec konkretnych przedstawicieli tych grup zawodowych wskazują, iż wspomniane wyżej zagrożenia są rzeczywiste. W tym miejscu wskazać również należy, iż oświadczenia o stanie majątkowym prokuratorów zawierają informacje dotyczące majątku osobistego oraz objętego małżeńską wspólnością majątkową. W tym zakresie przepisy te stanowią nieproporcjonalną ingerencję w prawo do prywatności prokuratorów poprzez obowiązek publikacji w BIP oświadczeń majątkowych, które przewidują szeroki zakres informacji, w tym informacji o majątku małżonka prokuratora. Analogiczne przepisy zawarte w ustawach związanych z sądownictwem, a dotyczące jawności oświadczeń majątkowych składanych przez sędziów i asesorów oraz określających obowiązek informowania o stanie majątkowym objętym małżeńską wspólnością majątkową, są przedmiotem postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym zainicjowanym przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego (sygn. K 2/23) - zaznacza prokurator Bilewicz. 

I przypomina, że do wskazanego postępowania przystąpił również Rzecznik Praw Obywatelskich, przedstawiając w piśmie z dnia 17 lutego 2023 r. stanowisko, iż regulacje te stanowią nieproporcjonalną ingerencję w prawo do prywatności oraz ochrony danych osobowych sędziów, co w konsekwencji powoduje, że przepisy te są niezgodne z art. 47, art. 51 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP oraz w związku z art. 18 Konstytucji RP.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.