Powodowie Elżbieta i Marcin N. zawarli dwie umowy kredytu z Getin Noble Bankiem S.A. jeszcze w 2007 roku. Kredyt był indeksowany do franka szwajcarskiego. Kredytobiorcy spłacili zobowiązanie, ale wystąpili do sądu o unieważnienie umów z powodu nieuczciwych, narzucanych jednostronnie warunków umów, a w szczególności klauzuli przeliczeniowej. Domagali się od banku 445 tys. zł z odsetkami.
Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z 30 września 2018 r. ustalił, że powodom, jeszcze przed podpisaniem umów, przedstawiono istotę ryzyka kredytu indeksowanego w walucie obcej. Mimo to, powodowie zdecydowali się na wzięcie kredytu.
Zdaniem sądu I instancji granice swobody umów zostały tu przekroczone przez pozwany bank, gdyż zastosowano niedozwolone klauzule indeksacyjne i narzucono konsumentom warunki umowy. - Jednak nie cała umowa jest nieważna – dodał sąd.
Bank zwraca nadwyżkę
Sąd I instancji oddalił powództwo o żądaną sumę, jak również unieważnienie umów. Ale zasądził na rzecz powodów 160 tys. zł tytułem nadwyżki z powodu dodatkowych, nienależnych świadczeń (na zasadzie teorii salda). Teoria ta zakłada, że zwrotu świadczenia dokonuje ta strona, która uzyskała więcej niż sama świadczyła na jej rzecz drugiej strony.
Zobacz też linię orzeczniczą: Zasady rozliczenia stron w razie stwierdzenia nieważności umowy kredytu udzielonego w CHF (teoria salda i teoria dwóch kondykcji) >
Apelację od tego wyroku złożył bank. Jednak została ona oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego W Warszawie z 8 września 2020 r.
Skargę kasacyjną złożył z kolei trzy lata temu pełnomocnik syndyka masy upadłości Getin Noble Bank. Na rozprawie przed Sądem Najwyższym wnosił o zawieszenie postępowania na czas sporządzenia listy wierzytelności upadłego mocodawcy. Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej nie uwzględnił wniosku pełnomocnika syndyka masy upadłości. Sam pełnomocnik pozwanego Sebastian Polak, adwokat, przyznał, że skarga kasacyjna już nieco się zestarzała, ale jej nie cofa, bo nie ma takiego upoważnienia.
W odpowiedzi na skargę, pełnomocnik powodów Jacek Czabański, adwokat, stwierdził, że argumenty powodów są nadal aktualne, choć skarga kasacyjna „brzydko się zestarzała” w kontekście utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego i TSUE.
- Sąd zasądził na rzecz powodów nadwyżkę ponad kwotę kredytu i ta nadwyżka została już wypłacona przez bank na mocy prawomocnego wyroku sądu. W zasadzie od 2019 roku orzecznictwo Sądu Najwyższego nie zmienia się co do oceny klauzuli indeksacyjnej. Jest ona poważnym naruszeniem umowy i powoduje jej nieważność – dodał mec. Czabański. I powołał się na wyrok SN z 11 grudnia 2019 r. (sygn. V CSK 382/18).
Zobacz też szkolenie online: Postępowania dotyczące kredytów frankowych - aspekty proceduralne, nowela KPC, zabezpieczenie powództwa >
Umowa nie może obowiązywać
W wyroku tym SN stwierdza, że w razie stwierdzenia abuzywności klauzuli ryzyka walutowego Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznaje obecnie, że utrzymanie umowy „nie wydaje się możliwe z prawnego punktu widzenia”, co dotyczy także klauzul przeliczeniowych przewidujących spread walutowy. Zdaniem Trybunału jest tak zwłaszcza wówczas, gdy unieważnienie tych klauzul doprowadziłoby nie tylko do zniesienia mechanizmu indeksacji oraz różnic kursów walutowych, ale również - pośrednio - do zaniknięcia ryzyka kursowego, które jest bezpośrednio związane z indeksacją kredytu do waluty .
W wyroku dotyczącym państwa Dziubaków Trybunał dodał, że nie stoi na przeszkodzie temu, aby sąd krajowy, po stwierdzeniu nieuczciwego charakteru niektórych warunków umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej i oprocentowanego według stopy procentowej bezpośrednio powiązanej ze stopą międzybankową danej waluty, przyjął, zgodnie z prawem krajowym, że ta umowa nie może nadal obowiązywać bez takich warunków z tego powodu, iż ich usunięcie spowodowałoby zmianę charakteru głównego przedmiotu umowy.
SN oddala skargę syndyka
Skarga syndyka na wyrok Sądu Apelacyjnego z 8 września 2020 r. okazała się niezasadna. Dlatego SN ją oddalił.
W ustnym uzasadnieniu sędzia Karol Weitz powiedział, że w Sądzie Najwyższym już jest ukształtowany pogląd, iż postanowienia umowne, które przewidują indeksację kredytu do waluty obcej i wprowadzają nierówność między stronami w ten sposób, że kształtują jednostronnie kurs waluty – są postanowieniami niedozwolonymi.
- W przypadku eliminacji tego rodzaju klauzul indeksacyjnych z umów kredytu, umowa nie może być utrzymana i w związku z tym skarga kasacyjna nie mogła odnieść skutku – wyjaśnił sędzia Weitz.
Wyrok Izby Cywilnej SN z 21 czerwca 2024 r., sygn. akt II CSKP 544/24
Zobacz też linię orzeczniczą: Dopuszczalność skutecznego wystąpienia przez bank z żądaniem zapłaty wynagrodzenia przez kredytobiorcę za korzystanie z kapitału uzyskanego w następstwie nieważnej umowy kredytu frankowego >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
