Decyzję w tej sprawie podejmuje komisja penitencjarna, opierając się na wskazanych kryteriach i przy zastrzeżeniu obowiązku stałej weryfikacji podstaw uzasadniających zastosowanie obostrzonych warunków izolacji. A kontrola tych okoliczności ma być dokonywana w miarę możliwości w ramach stałego procesu oceny, nie rzadziej jednak niż co 3 miesiące.
Ważne zmiany w zakresie "N" wprowadziła ustawa zmieniająca Kodeks karny wykonawczy z października 2015 r. Wyłączono wówczas automatyzm w nadawaniu tego statusu w sytuacji sprawców przestępstw popełnianych w zorganizowanej grupie. Zmiana była pokłosiem wyroków ETPC z 17 kwietnia 2012 r. w sprawach Piechowicz przeciwko Polsce oraz Horych przeciwko Polsce, w których Trybunał orzekł, że Polska często zbyt pochopnie nadaje status więźnia niebezpiecznego i zbyt długo stosuje związane z tym środki, takie jak izolacja od innych więźniów, ograniczenia w widzeniach z rodziną czy regularne kontrole, w tym uciążliwe i upokarzające kontrole osobiste.
Czytaj: Przedłużenie aresztu dotkliwe jak sam areszt - sąd jednak aresztowanego wysłuchać nie musi>>
Kryteria kwalifikowania do kategorii tzw. więźniów niebezpiecznych
W myśl obowiązujących przepisów za więźnia, osadzonego niebezpiecznego można uznać osobę, która popełniła jedno z bardzo poważnych przestępstw wymienionych w ustawie (m.in. zamach na niepodległość kraju, porwanie, przestępstwo z użyciem broni palnej lub materiałów wybuchowych). Status ten może być przyznany recydywistom, którzy podczas poprzedniego pobytu w więzieniu m.in. byli organizatorami lub aktywnymi uczestnikami buntu, zaatakowali funkcjonariusza lub pracownika więzienia, znęcali się nad innymi więźniami, a także uciekli lub próbowali uciec z więzienia. Kolejna grupa osób, które mogą być uznane za więźniów niebezpiecznych to członkowie zorganizowanych grup przestępczych.
Cena promocyjna: 203.2 zł
Cena regularna: 254 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Konsekwencją przyznania statusu więźnia niebezpiecznego jest szereg ograniczeń dotyczących m.in. poruszania się, kontroli osobistej, spacerów, widzeń. Przy czym nowelizacja z 2015 r. wprowadziła istotną zmianę - możliwość traktowania więźniów indywidualnie, w tym podejmowania w konkretnych przypadkach decyzji o odstępstwach od ogólnych wymogów i obostrzeń.
Zgodnie z nowelizacją, o uznaniu skazanego za stwarzającego poważne zagrożenie społeczne albo poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu karnego decyduje komisja penitencjarna. Decyzja ta jest weryfikowana co najmniej raz na 3 miesiące. Za każdym razem komisja musi uwzględnić: właściwości i warunki osobiste skazanego, motywację i sposób zachowania przy popełnieniu przestępstwa oraz rodzaj następstw tego czynu, zachowanie podczas pobytu w więzieniu, stopień demoralizacji i - co istotne - postępy w resocjalizacji.
W przypadku członków zorganizowanych grup przestępczych komisja ma uwzględniać zagrożenie, które może wyniknąć z nawiązania kontaktów z członkami grupy.
Czytaj: Aresztowany będzie mieć łatwiejszy kontakt z obrońcą? Senat przejął inicjatywę adwokatów>>
"N" - czyli specjalne restrykcje
Zgodnie z art. 88b. Kodeksu karnego wykonawczego skazani stwarzający poważne zagrożenie społeczne albo poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu odbywają karę w następujących warunkach:
- cele mieszkalne oraz miejsca i pomieszczenia wyznaczone do: pracy, nauki, przeprowadzania spacerów, widzeń, odprawiania nabożeństw, spotkań religijnych i nauczania religii oraz zajęć kulturalno-oświatowych, z zakresu kultury fizycznej i sportu wyposaża się w odpowiednie zabezpieczenia techniczno-ochronne;
- cele mieszkalne pozostają zamknięte całą dobę i są częściej kontrolowane niż te, w których osadzeni są skazani, wobec których nie podjęto decyzji, o której mowa w art. 76 par. 1 pkt 7;
- skazani mogą uczyć się, pracować, bezpośrednio uczestniczyć w nabożeństwach, spotkaniach religijnych i nauce religii oraz korzystać z zajęć kulturalno-oświatowych, z zakresu kultury fizycznej i sportu, tylko w oddziale, w którym są osadzeni;
- poruszanie się skazanych po terenie zakładu karnego odbywa się pod wzmocnionym dozorem i jest ograniczone tylko do niezbędnych potrzeb;
- skazanych poddaje się kontroli osobistej przy każdorazowym wyjściu i powrocie do cel;
- spacer takich skazanych odbywa się w wyznaczonych miejscach pod wzmocnionym dozorem;
- sposób osobistego kontaktowania się przedstawicieli podmiotów określonych w art. 38 par. 1 ze skazanymi określa każdorazowo dyrektor zakładu karnego;
- widzenia skazanych "N" odbywają się w wyznaczonych miejscach pod wzmocnionym dozorem. Skazani nie mogą korzystać z widzeń w obecności skazanych, wobec których nie podjęto decyzji, o której mowa w art. 76 par. 1 pkt 7;
- widzenia mogą być udzielane w sposób uniemożliwiający bezpośredni kontakt z osobami odwiedzającymi, jeżeli zachodzi poważne zagrożenie bezpieczeństwa osób odwiedzających. Decyzje w tej sprawie podejmuje dyrektor zakładu karnego. Nie dotyczy to osób, o których mowa w art. 8 par. 3. Jednak na żądanie tych osób widzeń udziela się w sposób uniemożliwiający bezpośredni kontakt ze skazanymi. W czasie korzystania z widzeń skazani nie mogą spożywać artykułów żywnościowych i napojów;
- skazani nie mogą korzystać z własnej odzieży i obuwia.
Co istotne komisja penitencjarna może uznać, że nie zachodzi potrzeba stosowania wszystkich tych warunków. Może odstąpić od stosowania jednego lub więcej z nich, a jeżeli będzie to uzasadnione okolicznościami przywrócić te, od których odstąpiono, lub zmienić ich zakres.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
