Gwarancje dla małotenich w sprawach karnych

Podejrzany, oskarżony nie ukończył 18 lat, więc przepisy będą go mocniej chronić

Nastolatek, który jest oskarżony będzie mógł wnioskować o to, by na rozprawie był obecny jego przedstawiciel ustawowy lub osoba, pod której pieczą pozostaje, taką rolę będzie mogła też odgrywać osoba/pełnoletnia wskazana przez przewodniczącego. Takie wsparcie ma mieć też podejrzany, który nie ukończył 18 lat, w trakcie prowadzonych z nimi czynności - prezydent podpisał właśnie pakiet zmian w procedurze karnej i Kodeksie karnym.

Chodzi o regulację, która ma dostosować polskie prawo do przepisów obowiązujących w Unii Europejskiej. Dotyczy zapewnienia odpowiedniego poziomu gwarancji procesowych dla dzieci/nastolatków, będących podejrzanymi lub oskarżonymi w postępowaniu karnym, zgodnie z dyrektywą unijną. Rada Ministrów przyjęła ten projekt 3 stycznia br., 10 marca br. Sejm uchwalił ustawę a 14 kwietnia uwzględnił część senackich poprawek.

- Przesądzamy, że dziecko będzie mogło być reprezentowane przez mamę, tatę, przedstawiciela ustawowego. Na rozprawie czy posiedzeniu rodzice będą mogli wspierać swoje dziecko, które jest podejrzanym lub oskarżonym w wykonywaniu jego praw - wskazywał w lutym w Sejmie Marcin Warchoł, wiceminister sprawiedliwości.

Zobacz w LEX:

Czytaj: Szybka nowelizacja - konfiskata pojazdu pijanego kierowcy już w tym roku>>

Najważniejsze rozwiązania

Zmiany mają na celu - jak uzasadniano - zapewnienie odpowiedniego poziomu gwarancji procesowych dla dzieci będących podejrzanymi lub oskarżonymi w postępowaniu karnym, zgodnie z przepisami dyrektywy UE. Doprecyzowano więc i ujednolicono terminologię, poprzez zastąpienie pojęcia „nieletni” sformułowaniem odnoszącym się do „podejrzanego lub oskarżonego, który nie ukończył 18 lat”.

Na mocy nowelizacja wydane będą wzory pouczeń w postępowaniu karnym dla podejrzanych oraz dla osób objętych wnioskiem o wydanie europejskiego nakazu aresztowania, które nie ukończyli 18 lat. Pouczenia będą dostosowane do przepisów unijnych.

Nowe rozwiązania zakładają również, że :

oskarżony, który nie ukończył 18 lat, będzie mógł uczestniczyć w rozprawie w obecności przedstawiciela ustawowego lub osoby, pod której pieczą pozostaje. Jeżeli udział tych osób nie jest możliwy, sąd wyznaczy asystenta rodziny, który posiada wymóg odpowiednich kwalifikacji do pracy z dziećmi;
doprecyzowane zostały zadania asystenta rodziny, aby mógł on towarzyszyć oskarżonym, którzy nie ukończyli 18 lat, w posiedzeniu albo rozprawie z ich udziałem;
wskazanie, że jeżeli podejrzany nie ukończył 18 lat to pouczenie wręcza się również przedstawicielowi ustawowemu lub osobie, pod której pieczą podejrzany pozostaje, albo innej osobie wskazanej albo wyznaczonej;
obowiązek przeprowadzenia w przypadku oskarżonych, którzy nie ukończyli 18 lat wywiadu środowiskowego;
możliwość wyłączenia przez sąd jawność rozprawy w całości albo w części gdy choćby jeden z oskarżonych nie ukończył 18 lat.

Przy okazji zmiany w Kodeksie karnym

Przy okazji nowelizowany jest też Kodeks karny. I tak podniesiona została górna granica kary wymierzanej za produkcje treści pornograficznych, które zawierają wytworzony lub przetworzony wizerunek małoletniego (tzw. fantomy) - z 2 do 3 lat pozbawienia wolności.

Do przepisów karnych Sejm przyjął także poprawki zgłoszone podczas prac legislacyjnych przez Polskę 2050 i zaostrzające kary za przestępstwa propagowania pedofilii oraz publicznego prezentowania treści pornograficznych. I tak zgodnie z nowym brzmieniem K.k za publiczne propagowanie lub pochwalanie zachowań o charakterze pedofilskim, grozić będzie do lat trzech, a nie jak obecnie do lat dwóch. Podobnie za publiczne prezentowanie treści pornograficzne w taki sposób, że może to narzucić ich odbiór osobie, która tego sobie nie życzy.

Te zmiany wejdą w życie po 14 dniach od publikacji. Cała ustawa od 15 lutego 2024 r.
Czytaj w LEX:

Nowość