W wydanej właśnie publikacji pt. Trybunał Konstytucyjny na straży wartości konstytucyjnych 1986-2016, będącej zbiorem wystąpień wybitnych konstytucjonalistów (m.in. Ewa Łętowska, Teresa Liszcz, Leon Kieres, Maciej Szpunar, Mirosław Wyrzykowski, Tomasz Pietrzykowski, Jerzy Ciapała, Wojciech Łączkowski) z konferencji zorganizowanej w Gdańsku z okazji 30-lecia Trybunału Konstytucjnego jej redaktorzy piszą, że strzegąc granic suwerenności Narodu rozumianej jako wykonywanie władzy ograniczanej przez wartości, o których mowa we wstępie do Konstytucji RP, Trybunał tę suwerenność wyraża i potwierdza.
- Sądownictwo konstytucyjne czerpie swą legitymację i sens ustrojowy z właściwej demokracji konstytucyjnej zasady, w myśl której prawa człowieka nie są darem władzy sprawowanej przez większość, ale ich źródłem jest przyrodzona i niezbywalna godność człowieka. Dorobek orzeczniczy, którego syntezę wyrażają prezentowane opracowania, ilustruje związek między suwerennością Narodu i suwerennością Konstytucji i pozwala zrozumieć, że łamanie ustawy zasadniczej, w tym jej postanowień dotyczących Trybunału Konstytucyjnego, godzi w fundamenty suwerenności Narodu - czytamy we wstępie do książki.
Zdaniem jej redaktorów nie ulegało wątpliwości, że po 30 latach działalności orzeczniczej Trybunał cieszyć się będzie należną mu pozycją wśród konstytucyjnych organów państwa, a jego orzecznictwo stało się „istotnym i wartościowym elementem praktyki konstytucyjnej w Trzeciej Rzeczpospolitej”. Konstatują oni jednak, że „w ciągu niecałego roku sytuacja uległa jednak dramatycznej zmianie, a przeświadczenie o stabilnej pozycji Trybunału okazało się w znacznej mierze iluzoryczne”. Choć jak podkreślają, nie tak wyobrażali sobie kontekst prezentowania tego zbioru, to wskzaują, że „orzecznictwo konstytucyjne stanowi wartość o charakterze trwałym, uniwersalnym i wiążącym”. Jak piszą – „przedstawiając historię, ukazujemy też przyszłość, bo państwo demokratyczne nie może istnieć bez poszanowania zasady konstytucjonalizmu, podziału władz i niezależności sądu konstytucyjnego”.
Jak podkreśla wydawca monografii, przeanalizowano w niej wybrane zagadnienia z okresu 30 lat funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego, a więc od rozpoczęcia jego działalności. Przedstawiono ewolucję rozwiązań ustrojowych kształtujących model funkcjonowania Trybunału, jego rolę jako strażnika ochrony wolności i praw konstytucyjnych, a także ustrojową pozycję Trybunału w polskim porządku prawnym i oddziaływanie jego orzecznictwa w kontekście integracji Polski w ramach Unii Europejskiej. Zwrócono uwagę na problematykę obecnych zagrożeń nie tylko w aspekcie respektowania zasad prawidłowej legislacji, lecz także poszanowania demokracji i zasadniczą rozbieżność między rozumieniem istoty współczesnego konstytucjonalizmu, rządów prawa, demokracji konstytucyjnej i praw człowieka przez większość parlamentarną a wszystkich pozostałych uczestników fundamentalnego sporu o konstytucyjny status Trybunału Konstytucyjnego.