W przedmiotowej sprawie spółka, która jest członkiem międzynarodowej grupy finansowej świadczy na rzecz swoich klientów usługi finansowe (m.in. z zakresu udzielania pożyczek, prowadzenia rachunków bankowych, depozytów środków pieniężnych, udzielania gwarancji). Spółka nabywa od innej instytucji finansowej z grupy (tu z Austrii) usługę wsparcia merytorycznego w procesie zarządzania przez spółkę ryzykiem, w szczególności kredytowym. W ramach tej usługi usługodawca wspiera działalność finansową spółki przez podejmowanie i wykonywanie szeregu czynności. Dotyczą one: wsparcia konsultacyjnego w zakresie opracowania metod i modeli, założeń aplikacji kredytowych przygotowywanych przez pracowników spółki dotyczących zaangażowań istotnych wartościowo, wsparcia w procesie weryfikacji założeń produktów bankowych, wsparcie konsultacyjne prac rady nadzorczej spółki, wsparcie konsultacyjne w procesie uzgadniania parametrów polityki ryzyka kredytowego, opracowywanie parametrów testów warunków skrajnych, analiza zachowania się portfela kredytowego w warunkach skrajnych, wsparcie przy obliczaniu wymogów kapitałowych, w odniesieniu do metodologii wyliczania kapitału wewnętrznego dla istotnych rodzajów ryzyka, metodologia oceny wskaźnika RAROC, opracowywanie polityk i procedur w odniesieniu do poszczególnych procesów w spółce. Z tytułu świadczenia opisanej usługi spółka wypłaca usługodawcy określone wynagrodzenie.

Spółka uznała, że przedstawiona przez nią kompleksowa usługa objęta jest zakresem zwolnienia od podatku VAT. Fiskus uznał to stanowisko za nieprawidłowe.

Sprawa trafiła do NSA. Sąd przypomniał, że to, które czynności wchodzić będą w zakres zwolnienia determinują art. 43 ust. 13 w związku z art. 43 ust. 1 pkt 38 i 39 ustawy o VAT.

Zdaniem sądu konkretne czynności określone we wniosku odnoszą się nie do usług udzielania konkretnych kredytów i pożyczek przez bank, ale do usług z zakresu tworzenia dla spółki procedur, modeli w procesie zarządzania bankiem i prowadzenia działalności, jak również obejmują controlling rozumiany, jako analiza finansowa, zarządzanie ryzykiem, ocenę efektywności stosowania określonych procedur, przewidywanie zjawisk niekorzystnych. Są to więc działania, które należy określić, jako czynności zarządcze instytucją jaką jest spółka, czyli bankiem. Sąd zgodził się z tym, że są to dla funkcjonowania spółki, tak jak dla każdego banku, czynności niezbędne, tak jak np. czynności z zakresu księgowości, czy kadrowe. Jednak nie stanowią one elementu usługi wymienionej w punkcie 38 i 39, tj. usługi udzielania kredytu, pożyczki, czy usługi z zakresu udzielania poręczeń i gwarancji. Opisana we wniosku usługa nie dotyczy relacji z poszczególnymi, ściśle określonymi klientami i świadczonymi na ich rzecz czynnościami bankowymi, lecz płaszczyzny zarządczej całej spółki. W takiej sytuacji nie sposób uznać, że mamy do czynienia z elementem usługi wymienionej w art. 43 ust. 1 pkt 38 lub 39 ustawy o VAT, gdyż w przeciwnym przypadku trzeba byłoby stwierdzić, że wszystkie usługi nabywane przez spółkę korzystają ze zwolnienia z art. 43 ust. 13 ustawy o VAT, jako (w taki czy inny sposób) "przyczyniające się" do prawidłowego świadczenia usług finansowych na rzecz klientów. Takie rozumienie art. 43 ust. 13 ustawy o VAT nie może zostać uznane za trafne, prowadziłoby ono bowiem do rozszerzającej wykładni tego przepisu, podczas gdy co do zasady przepisy przewidujące zwolnienia podatkowe muszą być interpretowane ściśle.

Podsumowując, sąd stwierdził, że czynności z zakresu zarządu bankiem, controllingu, czy stwarzania narzędzi (metod, procedur) funkcjonujących w tego rodzaju instytucji nie stanowią elementu usługi z art. 43 ust. 1 pkt 38 lub 39 ustawy o VAT i w rezultacie nie spełniają wymogów koniecznych do skorzystania ze zwolnienia od podatku od towarów i usług, o którym mowa w art. 43 ust. 13 tej ustawy.

Wyrok NSA z 30 lipca 2014 r., sygn. akt I FSK 1246/13

Omówienie pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego