Pytanie
Sprowadziliśmy do kraju bardzo dużą ilość towaru, na który był popyt. Obecnie brak jest zainteresowania naszym towarem, który zalega na półkach.
Czy można przecenić, zutylizować ten towar, sporządzić protokół likwidacji?
Czy trzeba zapłacić VAT, a jeżeli tak, to od jakiej kwoty?
Odpowiedź
Można rozważać kilka wariantów "pozbycia się" towarów – np. obniżenie ceny, przekazanie towarów nieodpłatnie podmiotowi trzeciemu, fizyczną likwidację towarów.
Uzasadnienie
Na potrzeby niniejszego komentarza przyjęto następujące założenia:
- przedmiotowe towary nie są produktami spożywczymi,
- przy nabyciu przedmiotowych towarów podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego.
Zasadniczo można rozważyć kilka wariantów "pozbycia się" przedmiotowych towarów, w tym m.in.:
- obniżenie ceny towarów,
- przekazanie towarów nieodpłatnie podmiotowi trzeciemu (darowizna),
- fizyczną likwidację towarów.
Obniżenie ceny towaru
Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług - dalej u.p.t.u., podstawą opodatkowania jest obrót (czyli kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku). Podatnik – co do zasady – może dowolnie ustalić kwotę należną z tytułu sprzedaży. Jeżeli jednak między nabywcą towaru a podmiotem dokonującym dostawy istnieją powiązania, o których mowa w art. 32 u.p.t.u. (tzn. m.in. powiązania o charakterze rodzinnym, kapitałowym, majątkowym lub wynikające ze stosunku pracy, etc.), a uzgodniona cena odbiega od ceny rynkowej, organ podatkowy może określić wysokość obrotu w oparciu o wartość rynkową (art. 32 u.p.t.u. ). W sytuacji, gdy między nabywcą towaru a dostawcą nie istnieją powiązania (wskazane w art. 32 u.p.t.u. ) organ podatkowy nie jest uprawniony do "podwyższenia" podstawy opodatkowania do wartości rynkowej.
W konsekwencji – jeżeli dostawca towaru i nabywca towaru nie będą podmiotami powiązanymi – podatnik może dokonać obniżenia ceny towaru (nawet poniżej np. wartości rynkowej). W takim przypadku VAT powinien być ustalony (według właściwej stawki) na podstawie ceny, którą nabywca towaru będzie zobowiązany zapłacić (rachunkiem "w stu"). Podatnik nie będzie również zobowiązany do skorygowania VAT odliczonego w związku z nabyciem towarów.
Przekazanie towarów nieodpłatnie (darowizna)
Zgodnie z art. 7 ust. 2 u.p.t.u. – w sytuacji, gdy podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do odliczenia podatku naliczonego – za czynność zrównaną z odpłatną dostawą towarów uznaje się:
- nieodpłatne przekazanie lub zużycie towarów m.in. na cele osobiste podatnika, oraz
- wszelkie inne darowizny.
Opodatkowaniu VAT nie podlega jednak nieodpłatne przekazanie drukowanych materiałów reklamowych i informacyjnych, prezentów o małej wartości oraz próbek (art. 7 ust. 3 u.p.t.u. ).
W przypadku nieodpłatnego przekazania towarów podstawą opodatkowania jest – w myśl art. 29 ust. 10 u.p.t.u. – cena nabycia towarów (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, koszt wytworzenia (określone w momencie dostawy).
W konsekwencji, w przypadku nieodpłatnego przekazania towarów podatnik będzie zobowiązany do rozliczenia podatku należnego. Należny VAT powinien być ustalony w oparciu o cenę nabycia towarów (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, koszt wytworzenia (określone w momencie dostawy).
Jeżeli nieodpłatne przekazanie towarów będzie podlegało opodatkowaniu VAT, podatnik nie będzie zobowiązany do skorygowania uprzednio odliczonego podatku naliczonego.
Fizyczna likwidacja towarów
Fizyczna likwidacja towarów przez podatnika nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu VAT. W konsekwencji, jeżeli podatnik dokona – we własnym zakresie – likwidacji przedmiotowych towarów, nie powstanie konieczność rozliczenia podatku należnego. Analogiczne stanowisko prezentują również organy podatkowe (np. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 29 września 2009 r., ILPP2/443-914/09-2/EN).
Wątpliwości budzi natomiast kwestia skorygowania uprzednio odliczonego podatku naliczonego. W orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości (wyrok z 15 stycznia 1998 r. w sprawie C-37/95) wskazuje się, iż podatnik zachowuje prawo do odliczenia podatku naliczonego, jeżeli nabycie towarów i usług zostało poczynione z zamiarem wykorzystania ich do działalności opodatkowanej, ale z powodów pozostających poza kontrolą podatnika, towary faktycznie nie zostały wykorzystane do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem VAT.
Rozstrzygnąć zatem należy, czy do likwidacji towarów dochodzi z przyczyn niezależnych od podatnika, czy też np. ze względu na okoliczności, za które podatnik ponosi winę (por. m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 13 lipca 2009 r., IBPP1/443-358/09/ES; interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 29 września 2009 r., ILPP2/443-914/09-2/EN). Jeżeli towar jest likwidowany z uwagi na sytuację rynkową (np. zmianę struktury popytu), można argumentować, iż towar nie został wykorzystany do wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu z przyczyn od podatnika niezależnych (a w konsekwencji podatnik nie jest zobowiązany do skorygowania uprzednio odliczonego podatku naliczonego). Niemniej jednak nie można wykluczyć ryzyka odmiennej argumentacji.
Pytanie pochodzi z publikacji Vademecum Głównego Księgowego
Przywołane akty prawne:
Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.)