W przedmiotowej sprawie do fiskusa zwróciła się gmina w sprawie prawa do pełnego odliczenia podatku naliczonego związanego z budową targowiska. Gmina ponosiła wydatki inwestycyjne w szczególności na: prace projektowe dotyczące budowy targowiska, utwardzenie placu, postawienie zadaszenia, wykonanie ogrodzenia, wykonanie parkingów, wykonanie toalet, nasadzenie zieleni. Gmina będzie również ponosić koszty bieżące związane z utrzymaniem targowiska, tj. w szczególności utrzymanie czystości, remonty i konserwacje, media (dalej: wydatki bieżące). Po oddaniu inwestycji do użytkowania, gmina poza opłatą targową chce dodatkowo wprowadzić tzw. opłatę rezerwacyjną (czynsz z tytułu odpłatnego udostępniania/pierwszeństwa), na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej z każdym poszczególnym korzystającym ze stoisk handlowych. Gmina zamierza wystawiać na rzecz podmiotów handlujących faktury VAT (względnie paragony) oraz odprowadzać VAT należny według podstawowej stawki VAT.
Zdaniem gminy będzie ona miała pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur VAT dokumentujących wydatki inwestycyjne związane z budową targowiska. Fiskus się nie zgodził na pełne odliczenie. Według niego gmina z uwagi na pobór opłaty targowej może dokonać odliczenia podatku naliczonego związanego z ww. wydatkami według udziału procentowego.
Sprawa ostatecznie trafiła do NSA. Zdaniem sądu wybudowane przez gminę targowisko (rozumiane, jako element majątku przedsiębiorstwa) jest w całości wykorzystywane do celów działalności gospodarczej. Powyższa nieruchomość nie służy do poboru opłaty targowej, lecz do czerpania dochodów z dzierżawy. A pobór opłaty targowej nie następuje w związku z wydzierżawianiem nieruchomości, lecz w związku z prowadzeniem handlu na terenie gminy w miejscach innych niż budowle czy budynki, czyli w związku z dokonywaniem sprzedaży na targowisku.
Sąd zauważył, że obowiązek płacenia opłaty targowej nie jest zależny od świadczeń wzajemnych ze strony gminy na rzecz kupców dokonujących sprzedaży na targowiskach. Opłata targowa jest po prostu nieekwiwalentnym zobowiązaniem podatkowym powstającym z mocy prawa. Dlatego przyjmując argumentację fiskusa doprowadzilibyśmy do sytuacji, w której każda nieruchomość gminna oddana w najem, dzierżawę lub użytkowanie wieczyste wiązałaby się w części z działalnością niepodlegającą opodatkowaniu z uwagi na obciążenie tego składnika majątku podatkiem od nieruchomości. Takie stanowisko jest według sądu nie do zaakceptowania. Dlatego gmina ma pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur VAT dokumentujących wydatki inwestycyjne związane z budową targowiska.
Wyrok NSA z 2 września 2014 r., sygn. akt I FSK 379/14
Omówienie pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego